اهمیت بندامیر در توسعه فرهنگی و اقتصادی افغانستان

ساحات بزرگِ دیدنی و امن بندامیر، جای خوبی برای تجلیل و تحلیل روزهای ملی و مردمی است. بندامیر زمینه‌ای است برای این که بتوان از ایثار گذشتگان، اهمیت نوروز و سالگرد بزرگان دین، فرهنگ و سیاست مردم افغانستان در آن سخن راند.

بندامیر. پارک ملی افغانستان، از مناظر طبیعی زیبا و کم‌نظیر در منطقه است. این منظره سردسیر طبیعی که چندین سال قبل به عنوان اولین پارک ملی کشور شناخته شد، در فصول گوناگون سال دارای اهمیت و جذابیت ویژه گردشگری است.
بندامیر دارای هفت بند طبیعی چون؛ بندهیبت، بندقنبر، بند پنیر، بند ذوالفقار، میانه بند، بندغلامان و… است. این بندهای مملو از آب زلال و سرد که در ایام سال از کمیت و کیفیت آن کاسته نمی‌شود، محل خوبی برای تفرج و گذر شاد عمر به حساب می‌رود.
پارک ملی افغانستان در بامیان یکی از ولایت‌های مرکزی و سردسیر افغانستان موقعیت دارد. این ولایت به دلیل داشتن ساحات زیبای توریستی، چون مجسمه ویران شده‌ بودا، بندامیر، شهر غلغله، شهر ضحاک، چهل‌برج و… چندی قبل به عنوان پایتخت فرهنگی سازمان سارک نیز، شناخته شد.
در این میان، بندامیر ساحه ارزشمند توریستی است که نه تنها از لحاظ گردشگری، بلکه از لحاظ فرهنگی و اقتصادی نیز اهمیت بلندی در افغانستان دارد. بدون شک، توجه به بندامیر در درازمدت می‌‌تواند باعث تقویت ارزش‌های فرهنگی و توسعه اقتصادی افغانستان، به‌ویژه بامیان شود.
جذابیت‌های بندامیر:
بندامیر از پارک‌های ملی در دنیا است که در طول سال، دارای ابعاد گوناگون گردشگری است. نمای بندامیر در تابستان فرصت خوبی برای گردش، تفریح و میله تابستانی برای سیاحان داخلی و خارجی است. در این فصل سال، قایق‌رانی و شنا در آب سرد، عمیق و پاک اهمیت آن را دوچندان می‌کند.
سیاحان می‌توانند با پیاده‌گردی و یا هم با استفاده از وسایط نقلیه، از بندها دیدن کنند و یاهم سری به کوپروک، سبزایل، قلعه جعفر، جاروب‌کشان و دیگر مناطق دیدنی در اطراف بندامیر بزنند و از نعمت‌های طبیعی آن لذت ببرند.
میله زمستانی بندامیر نیز فوق‌العاده است. در روزهای سرد و برفی بامیان، آب‌های بندامیر را یخ می‌بندد. آبشارهای این بند مملو از یخ‌های بلند و کوتاه، فضا را بیش از پیش دیدنی‌تر می‌سازد.
مردم محل که ذوق زیادی به ماهی‌گیری و بازی‌های محلی دارند، در این فصل بیشتر روزهای تفریح‌شان را بر روی یخ‌بندان‌های بندامیر می‌گذرانند.
آنها نخست دایره‌ای در نظر می‌گیرند و در مقیاس به همان دایره، عمق یخ‌بندان را توسط ابزاری مخصوص سوراخ می‌کنند تا از آن طریق بتوانند با فرو کردن چنگ و غذا به ماهی‌های گرسنه در زیر آب‌های سرد و بیرون کردن آن‎ ماهی‌ها، به میله زمستانی‌شان شکوه و اشتیاق بیشتر ببخشند.
البته این، بخشی از میله‌ زمستانی در این فضای سرد است، چرا که آنان با جمع کردن چوب و بوته و هیزم، دست به ایجاد دیگدان‌های سنگی می‌زنند و در پایانه‌های کوه‌های بلند و نزدیک بند، در آن دیگدان‌ها ماهی‌ها را به شکل خاصی بریان می‌کنند.
حتی بعضی از اطفال در این فصل، فوتبال و بازی‌های محلی کودکانه‌شان را نیز در همین‌جا، بر روی یخ‌بندان‌های ضخیم انجام می‌دهند.
بندامیر و توسعه فرهنگی و اقتصادی افغانستان:
استفاده بهینه، نظام‌مند و کارآمد از بندامیر می‌تواند در توسعه اقتصادی و فرهنگی افغانستان به‌ویژه بامیان، نقش موثری ایفا کند. در حال حاضر تابستان‌ًهای بندامیر مملو از سیاحان داخلی و خارجی می‌شود. در تابستان سال جاری (۱۳۹۶) روزانه در حدود ۸ – ۹ هزار نفر در پارک ملی، جهت سیاحت و گردشگری شرکت می‌کردند. من این موضوع را از صاحبان رستورانت و هوتل‌های بندامیر پرسیدم و این آمار بالاتر از انتظار آنان بود.
با این وجود، دولت باید با استفاده از این فرصت و موقعیت در راستای پیشرفت اقتصادی و فرهنگی کشور به‌ویژه ولایت فقیر و توسعه نیافته‌ بامیان استفاده کند که می‌توان این موارد را طی چند شماره خلاصه کرد:
توجه به امنیت مسیر بامیان- کابل:
بامیان از ولایت‌های محصور و محدود این کشور است. در حال حاضر، فقط دو جاده نسبتاً اسفالت شده (حاجی‌گک یا میدان و جاده غوربند) این مرز و بوم را به کابل و شمال کشور وصل می‌کند.
اما متاسفانه این دو مسیر، از راه‌های ناامن و خطرناکی هستند که همواره شاهد قتل، آدم‌ربایی و آزار و اذیت مسافران در آن بوده‌ایم.
بی‌تردید، تامین امنیت دو سرک یاد شده، می‌تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی در بامیان و بندامیر تاثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. در غیر آن، در نبود سیاح، هیچ برنامه‌ توسعه‌ای در پارک ملی قابل تطبیق نیست.
انرژی برق بالقوه دریای بندامیر:
آبشار‌های بندامیر، دریای بزرگی را می‌سازد که از مسیر یکاولنگ به سمت بلخاب در حرکت است. این دریا، در همه فصول از کمیت دوامداری برخوردار است.
جالب است که بدانیم، در مسیر این دریا می‌توان بندهای بزرگ برق‌ ساخت که از طریق آن، بامیان و برخی از ولایت‌ها و ولسوالی‌های جوار آن‌را ‌می‌توان مجهز به نیروی برق آبی کرد.

بدون شک، ایجاد بند برق از نیازهای اولیه مردم رنجدیده‌ این جغرافیا و عامل خیلی مهم در توسعه اقتصادی و
فرهنگی آنان است، چرا که با موجودیت برق آبی سراسری، می‌توان دست به ایجاد شرکت‌های بزرگ تولیدی زد و خیلی از نیازمندی‌ها را با گماشتن افراد متخصص در چنین شرکت‌ها فراهم کرد.
جذب سیاحان داخلی و خارجی:
با جذب توریستان داخلی و خارجی برای دید و بازدید از ارزش‌های تاریخی و مناظر طبیعی چون بندامیر، می‌توان چرخه اقتصادی بامیان را فعال کرد و زمینه کار را برای شهروندان این ولایت نیز، فراهم نمود.
دولت به‌خصوص وزارت اطلاعات و فرهنگ، مسئولیت جدی دارد تا با ایجاد برنامه منظم عملی و ترویج فرهنگ گردشگری از طریق عوامل ارتباطات به خصوص رسانه‌ها، بیش از پیش به جذب سیاح در این ولایت همت بگمارد. بی‌شک، رسانه‌ای شدن هرچه بهتر بندامیر و نمود آن در میان گردشگران داخلی و به‌خصوص خارجی، زمینه‌ساز منفعت‌های بزرگ اقتصادی برای کشور و به‎ویژه بامیان در درازمدت خواهد بود.
هرچند امروز بندامیر دارای نام و نشانی است، اما از آنجایی که فرهنگ گردشگری به اصل مهمی در جهان رسانه‌ای امروز تبدیل شده است، به نظر می‌رسد که این نام و نشان نه در مقایسه با جایگاه بلند بندامیر در میان ساحات طبیعی و توریستی جهان منزلت پیدا کرده است و نه هم انتظار شهروندان کشور را فراهم می‌کند.
از سویی، جذب توریست هم بندامیر را نمایان‌تر می‌کند و هم با افزایش مسافر و سیاح، فرایند رشد اقتصاد این ولایت را سریع‎تر می‌سازد.
حمایت از فعالیت‌های فرهنگی در بندامیر:
پارک ملی، بهترین مکان برای تجلیل از روزهای ملی، فرهنگی و مذهبی، نمایش تئاتر، اجرای موسیقی و… است. با اجرای چنین برنامه‌ها در این محیط، از یک‎سو ارزش‌های ملی وفرهنگی پاسداری می‌شود و از سویی، زمینه‌ فرهنگی شدن مردم افغانستان بیشتر فراهم می‌گردد.
ساحات بزرگِ دیدنی و امن بندامیر، جای خوبی برای تجلیل و تحلیل روزهای ملی و مردمی است. بندامیر زمینه‌ای است برای این که بتوان از ایثار گذشتگان، اهمیت نوروز و سالگرد بزرگان دین، فرهنگ و سیاست مردم افغانستان در آن سخن راند.
ایجاد نمایش‌های ادبی و فرهنگی که بتواند روح جامعه را از دردهای سیاسی و عوامل بدبختی آنان باخبر سازد، از ضرورت‌های اولیه مردم است و بهترین جای برای مشق چنین ارزش‌ها، بندامیر به حساب می‌رود.
در حال حاضر، مردم افغانستان بیش از پیش به اتحاد و فرهنگی شدن ضرورت دارند. یکی از مناطقی که بتوان از طریق آن چنین ارزش‌ها را به همه، آن هم در زمان‌های شادی و فراغت انتقال داد، پارک ملی کشور است.
بدون شک، اگر برنامه فرهنگی و استراتژیک برای توسعه بندامیر از سوی دولت در نظر گرفته شود، اقدام ارزشمندی در راستای رشد اقتصاد و فرهنگ این کشور صورت گرفته است.
سیدعبدالبصیر مصباح- خبرگزاری دید- دانشگاه علامه طباطبایی