اورتاق:
بانک‌نوت‌های جعلی از پاکستان وارد افغانستان می‌شود/ چاپ هر بانک‌نوت ۳ افغانی هزینه دارد
بیشتر این پول‌ها در پاکستان چاپ‌شده و وارد افغانستان می‌شود. گزارش‌هایی نیز حاکی است که مقداری پول جعلی نیز از کشور ایران وارد می‌شود که باید بگویم درست نیست و بررسی‌های ما نشان داده که این پول‌ها از پاکستان وارد می‌شود.
بانک‌ها نبض اقتصادی یک کشور را در دست دارند و چرخش اقتصادی توسط آن‌ها صورت می‌گیرد؛ زیرا این بانک‌ها هستند که پول چاپ می‌کنند، کنترول مناسبات پولی را انجام می‌دهند و از همه مهم‌تر سرمایه از خارج، توسط همین مراجع انتقال و در پروژه‌ها و بنیادهای جدیدالتأسیس یک کشور به مصرف می‌رسد. در حقیقت همین بانک‌ها است که محافظت سرمایه یک کشور را به دوش دارد. در افغانستان سیستم بانکداری در هر دو نوع دولتی و خصوصی فعال است. همه این بانک‌ها توسط «بانک مرکزی افغانستان» کنترول می‌شود. بانک مرکزی افغانستان نه تنها بانک‌های خصوصی را زیر نظر دارد، بلکه برای صرافی‌ها نیز جواز صادر می‌کند و آن‌ها را نیز زیر نظر دارد. بانک مرکزی افغانستان در سال ۱۳۱۲ و در زمان ظاهر شاه به فعالیت خود آغاز کرد. این بانک در کنار کنترول بانک‌های خصوصی و صرافی‌ها، مسئولیت چاپ بانک‌نوت و کنترول سرمایه را در تمام ولایت‌های افغانستان دارد. عدم فرهنگ استفاده درست از پول ملی کشور و ورود پول‌های جعلی باعث شده است تا افغانستان دچار ضربه‌های بزرگ اقتصادی شود. مسئولان در بانک مرکزی افغانستان می‌گویند چاپ هر بانک‌نوت به مقدر ۳ افغانی هزینه بر می‌دارد و تنها در طی چهار سال گذشته، بیش از ۳۹ میلیارد افغانی به دلیل فرسوده‌شدن، توسط این بانک سوختانده شده است. خبرگزاری دید، در پی سلسله مصاحبه‌های خود، این‌بار با عطا خان اورتاق آمر نمایندگی زون شمال «د افغانستان بانک» گفت‌وگو کرده است.
خبرگزاری دید: در ابتدا در مورد فعالیت‌های دافغانستان بانک در سمت شمال بگویید؟
عطا خان اورتاق: پیش از این، دافغانستان بانک در تمام ولایت‌ها و ولسوالی‌ها فعالیت داشت. اما از ده سال بدین‌سو این بانک تنها نمایندگی‌های ولایتی دارد که در ۷ زون تقسیم شده است و بر علاوه، دارای نمایندگی‌های گمرکی در سراسر افغانستان است. آمریت زون ساحوی شمال ۵ ولایت را تحت پوشش دارد که عبارت‌اند از ولایت‌های بلخ، جوزجان، سرپل، سمنگان و فاریاب.
دید: فعالیت‌های اصلی دافغانستان بانک در زون شمال چگونه است؟
اورتاق: دافغانستان بانک چگونگی کارکردها و فعالیت‌های بانک‌های خصوصی و صرافی‌ها را در زون شمال تحت نظارت دارد و در کنار آن مسئول کنترول سرمایه مورد نیاز در هر ولایت و جمع‌آوری پول‌های فرسوده را در این زون به عهده دارد.
دید: در سال گذشته، در زون شمال چه مقدار پول فرسوده و غیرقابل استفاده جمع‌آوری‌شده و دلیل اصلی فرسوده‌شدن بانک‌نوت‌ها چیست؟
اورتاق: در سال گذشته در زون شمال و شمال‌شرق نزدیک به دو میلیارد پول فرسوده و غیرقابل استفاده جمع‌آوری شده است. مشکل اصلی فرسوده‌شدن پول‌ها، نه بی‌کیفیتی آن‌ها بلکه نبود فرهنگ درست استفاده از پول است. مردم ما خیلی کم به این سرمایه گران‌بها که جزء هویت ما محسوب می‌شود، اهمیت می‌دهند. آن‌ها روی اسکناس‌ها یادداشت می‌نویسند، با دست‌های روغنی و در عین کارکردن بانک‌نوت‌ها را رد و بدل می‌کنند و در بیشتر اوقات، پول را به صورت مچاله شده در جیب خود می‌گذارند. تمام این مسائل باعث می‌شود که بانک‌نوت‌های کشور خیلی بیشتر از آنچه می‌باید، فرسوده شده و غیرقابل استفاده گردد.
دید: استفاده از پول‌های جعلی چگونه است، این پول‌ها از کجا وارد خاک کشور می‌شود؟
اورتاق: نظر به سال‌های گذشته ما توانسته‌ایم که بیش‌ترین کنترول و شناسایی را در قبال پول‌های جعلی در کشور داشته باشیم. در سال‌های گذشته، بیشتر پول‌های ۵۰۰ و ۱۰۰۰ افغانیگی به‌طور جعلی وارد بازار می‌شد که اکنون بسیار کم شده است. بیشتر این پول‌ها در پاکستان چاپ‌شده و وارد افغانستان می‌شود. گزارش‌هایی نیز حاکی است که مقداری پول جعلی نیز از کشور ایران وارد می‌شود که باید بگویم درست نیست و بررسی‌های ما نشان داده که این پول‌ها از پاکستان وارد می‌شود.
دید: چنان که در جریان هستید در روزهای گذشته اتحادیه صرافان در سراسر کشور دست به تظاهرات زده‌اند، شما این مسئله را چگونه بررسی می‌کنید؟
اورتاق: اعتراض آن‌ها به دلیل جریمه‌ها بوده است که قسمت اعظم آن مربوط به وزارت مالیه افغانستان می‌شود نه بانک مرکزی. پاسخگوی اصلی سؤال شما همکاران ما در مرکز هستند و آن‌ها باید تصمیم نهایی را در مورد چگونگی این تظاهرات بگیرند. اما همین قدر می‌توانم بگویم که صرافان در کشور خواهان امتیازهای بیشتر هستند.
دید: فعالیت صرافان در شمال افغانستان چگونه است و چه کسانی می‌توانند جواز کار دریافت کنند؟
اورتاق: چنان که آگاه هستید، آن‌ها خدمات انتقال پول را برای مشتری‌ها فراهم می‌کنند و طبق قوانین افغانستان، بانک باید هویت و چرایی مصرف مبلغی را که به ۵۰۰ هزار افغانی برسد توسط سیستمی که روی کمپیوترهای آن‌ها نصب‌شده به دافغانستان بانک گزارش دهند. دریافت جواز خدمات پولی یا صرافی نسبت به سال‌های پیش فرق کرده و دیگر «شخص» نمی‌تواند چنین جوازی را دریافت کند و می‌باید برای دریافت جواز خدمات پولی به سیستم شرکتی فعالیت کنند و دارای رییس، معاون و کارمندان باشند.
دید: به عنوان سؤال آخر، پیام خودتان را با خوانندگان ما شریک کنید!
اورتاق: پیام من خطاب به شهروندان عزیز کشورمان است و آن را به صورت خواهش مطرح می‌کنم؛ پول هم‌چون هویت ملی ما است مردم باید به صورت احسن از آن استفاده کنند و نگذارند که فرسوده شود؛ این‌گونه هم به خود ضربه می‌زنند و هم به اقتصاد کشورشان.
دید: سپاس‌گزاریم از شما که دعوت مصاحبه ما را پذیرفتید!
اورتاق: از شما نیز سپاس‌گزار هستم
