تروریزمِ رسانهای چیست؟
یکی از جدیدترین و بارزترین روش‌های ارعاب‌گری در جامعه، استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی توسط تروریستان در سطح جهان است. یعنی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی و انترنت در جهان، کاربران مستعار و یا مشخص تروریستی را نیز می‌توان یافت.
تروریزم با واژه وحشت، ترور و ارعاب‌گری گره خورده است. این کلمه فرانسوی در زبان فارسی مفهوم وحشت‌افکنی یا هراس‌افکنی را می‌رساند. در کل، تروریستان کسانی استند که با استفاده از ابزارهای گوناگون سنتی یا مدرن خشونت‌افزا در راستای رسیدن به اهداف ایدئولوژیک، سیاسی، نظامی و… جوامع را تهدید می‌کنند.
با این‌وصف، تروریزم از طریق کشتار، انتحار، تبلیغات، ایجاد نگرانی و… در جامعه ارعاب‌گری می‌کند. به بیان دیگر، این ارعاب‌گری می‌تواند توسط ابزارهای نظامی و یا استخباراتی صورت گیرد و یاهم تکنولوژی‌های نوین ارتباطی. گاهی دهشت‌افکن‌ها از هردو وسیله جهت رسیدن به مقاصد ایدئولوژیک، سیاسی و مذهبی خود و یا سازمان‌های هم‌سو استفاده می‌کنند.
اما یکی از جدیدترین و بارزترین روش‌های ارعاب‌گری در جامعه، استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی توسط تروریستان در سطح جهان است. یعنی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی و انترنت در جهان، کاربران مستعار و یا مشخص تروریستی را نیز می‌توان یافت. این به معنی حضور گسترده و قابل تأمل گروه‌های دهشت‌افکن در فضای مجازی است. از لحاظ علمی به آن تروریزم سایبری یا تروریزم رسانهای گفته می‌شود.
این گروه‌ها نظر به موقعیت و تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی در کشورهای گوناگون، نقش و حضور در چنین رسانه‌ها را دارند. در ممالکی که توییتر و یا تلگرام از ابزارهای دست اول به‌حساب می‌آیند، آنان حساب‌های بی‌شمار توییتری دارند. در کشورهایی چون افغانستان، وبسایت و فیسبوک دارند.
همین‌اکنون هزاران کاربر، با نمایه‌های ترسناک، ایدئولوژیک، مستعار و خشونت‌گر در فضای مجازی کشور فعالیت دارند. آنان از طرق گوناگون خبرها، تصاویر و متون تروریستی و یا افراطگرایانه را با شگردهای گوناگون به نشر می‌رسانند. هدف آنان ایجاد و همگانی کردن فرهنگ افراطیت و تندروی در جامعه است. حتی گاهی اوقات با رد کردن این دیدگاه، درصدد تقویت و نهادینه کردن آن هستند. چنین کاربران شاید به صورت مشخص عضو گروه‌های دهشت‌افکن نباشند، اما همین‌که آگاهانه یا ناآگاهانه چنین اطلاعاتی را نشر می‌کنند، دهشت‌افکن به‌حساب می‌آیند. بناءً به این نتیجه می‌رسیم که تروریزم و به‌خصوص تروریزم رسانهای مرز و سازمان مشخصی هم ندارد. هرآن‌کس که دیدگاه ضدبشری و یا موافق با خشونت داشته باشد و از آن حمایت کند، در واقع به ندای تروریستان لبیک گفته است. جالب است بدانیم که نبود سواد اطلاعاتی و رسانهای در کشور باعث شده است که بعضی از کاربران ناآگاهانه و به قصد مبارزه با تروریزم چنین پیام‌ها را بازنشر کنند. در حالی‌که هرگونه اعمال نظر، واکنش و کامنت نسبت به چنین دیدگاه‌ها، پیامدی جز تقویت افکار تروریستی را در پی ندارد.
در این میان، بعضی گروه‌های تندرو سایت‌ها و نمایه‌های بسیار مشخص در شبکه‌های اجتماعی جهت نشر دیدگاه‌های تیمی‌شان دارند. داعش یکی از نمونه‌های این این چنین گروه‌ها است. همین اکنون گروه داعش دارای پروفایل‌های واضح و غیر قابل انکار در توییتر است. آنان اطلاع‌رسانی جدی و پیشروانه‌ای دارند. حتی در برخی موارد دیگران را نیز تهدید می‌کنند. یکی از نمونه‌های آن، تهدید رونالدو و مسی طی چند روز گذشته بود.
بنابراین، از آن‌‌جایی‌که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بخشی از زندگی مردم را تشکیل می‌دهد و در برخی مواقع حوزه‌های عمومی در فضای مجازی شکل می‌گیرند، امکان وجود کاربران دهشت‌افکن در چنین شبکه‌ها به صورت جدی آن مطرح است. این موضوع از این لحاظ اهمیت دارد که باید دیدگاه مان نسبت به شبکه‌های انترنتی و چه گونگی استفاده از این رسانه‌ها را دقیق‌تر تعریف و تعیین کنیم. از طرفی‌هم، آگاهی رسانهای باعث می‌شود که نگرانی‌های کمتری نسبت به چنین موارد داشته باشیم.
سیدعبدالبصیر مصباح، استاد دانشگاه بغلان و پژوهشگر ارتباطات
