دروغ اول اپريل به سبك افغانستاني
امروزه شبکه‌های اجتماعی خصوصاً فیسبوک، جزیی از زندگی بسیاری از شهروندان افغانستان شده است و از اقشار مختلف و با رویکردهای متنوع، نظرات و تصویرهای زندگی خودشان را در صفحه‌ی فیسبوک منتشر می‌کنند.
یکی از دلایلی که باعث روند صعودی کنونی فیسبوک در بین مردم افغانستان شده، گسترش جهانی شدن بعد از سقوط رژیم طالبان و نفوذ پدیده “جهانی شدن” در جغرافیا‌ی جنگ‌زده افغانستان است. ازصحبت‌های داخل تاکسی در مورد خبرهای فیسبوک گرفته تا جایگزین‌شدن فیسبوک به بدیل تریبون‌های سیاسی، فرهنگی و فکری توسط قشر فرهیخته در رابطه با انتقادها و حمایت‌ها، نمایانگر این موضوع است.
یکی از مواردی که دلیل بر” دهکده شدن” جهان است، تاثیرپذیری ملت‌ها از آداب و سنن همدیگر است. روز “دروغ اپریل” مشهورترین و محبوب‌ترین رسمی است که از فرهنگ غربی، هرساله در بین صفحه‌های فیسبوک مردم افغانستان دیده می‌شود و نوشته‌های مشابهی نظیر: سفر کردن به کشورهای اروپایی و امریکایی، ازدواج، خبر فوت انسان‌های مشهور و یا شخص گوینده، از مهم‌ترین دروغ‌هایی‌‌ست که هر ساله گفته می‌شود.
روز “دروغ اپریل” در بسیاری از کشورها به عنوان یک روز ویژه، با گفتن دروغ‌هایی به شوخی در اول اپریل، گرامی داشته می‌شود.
در برخی از کشورها( از جمله بریتانیا، اتریش و نیوزلند) دروغ‌گویی در این روز از صبح تا ظهر ادامه پیدا می‌کند و شخصی که پس از ظهر دروغی بگوید احمق اپریل(اپریل فول) لقب می‌گیرد؛ اما در مناطق دیگر تا پایان روز ادامه دارد.
امسال برخی از کاربران افغانستانی فیسبوک، یک روز پیشتر، شروع به دروغ‌گفتن با روش‌های مختلفی نظیر: شایعه مرگ انسان‌های مشهور، یا رفتن به کشوری دیگر برای کنفرانس، ازدواج، شوخی با سیاستمداران و غیره کردند.
نوع اظهار نظر در مورد روز دروغ، بستگی به علایق و “تیپولوژی” شخصیتی کاربران افغانستانی دارد. به طور مثال، کاربری درصفحه‌ی شخصی‌اش در فیسبوک سهم خود را از روز اول اپریل این چنین بیان کرد:
من بیدارم
وزیر دفاع هم امروز بیدار است.
وزیر دفاع امروز با عبارات مختلف مورد انتقاد و تمسخر واقع شده است. به طور مثال کاربر دیگر با گذاشتن عکسی از خود هنگامی که به خواب رفته است، نوشته:
ما نیز به وزیر دفاع پیوستیم.
سوژه خواب وزیر دفاع ، موضوع داغ بسیاری از کاربران افغانستانی در صفحه فیسبوک با رویکردهای مختلف شده است، گویا روز دروغ امسال گره محکمی با خواب‌آلودگی وزیر دفاع خورده است.
اما اگر با نگاه روانشناسی سیاسی به این نوع اظهارات و نوشته‌ها نظر بیفکنیم، پرسش اینجاست که چرا کاربران افغانستانی در صفحه‌ی فیسبوک شان، حتی در دروغ گفتن هم از سوژه‌های سیاسی استفاده می‌کنند؟ چرا سوژه‌ی خواب وزیر دفاع تا این حد گسترش پیدا می‌کند و در روز دروغ، خبر بیداری‌اش نیز منتشر می‌شود؟
اگر با دید کلی نیز به این مساله نگاه کنیم، بی‌درنگ به این مهم دست می‌یابیم که ناامیدی و قطع امید از مقامات و حکومت افغانستان، تاجایی رسیده است که مردم افغانستان درصورتی می‌توانند به آینده‌ی کشور شان امیدوار باشند که روز شان، روز شوخی و دروغ باشد.
سوژه‌ی دیگری که کاربران زیادی نیز بدان پرداخته‌اند، خبرهای ازدواج و نامزدی است که به چند نمونه نیز اشاره می‌کنیم:
۱ـ پس ازصحبت‌هایی که با فامیل عروس داشتیم، قرار شد که بدون مراسم عروسی و گله، نامزد دختر شان شوم.
۲ـ ازدواج کردم به همین سادگی
۳ـ فعال‌کردن گزینه‌ای که در هر صفحه فیسبوک موجود است و حاکی از ازدواج صاحب صفحه است ! got married
این نوع نوشته‌ها حاکی از آن است که فرهنگ ازدواج و وضعیت اقتصادی، مورد نارضایتی جوانان افغانستان شده است و آمار بیکاری که هر روزه روند صعودی دارد، دست به دست هم داده تا در ضمیر ناخودآگاه جوانان، ازدواج‌کردن دروغی با چاشنی شوخی با دوستان شان درصفحه فیسبوک شان شود.
اتفاق جالبی که امروز شاهدش بودیم، دعوای آگاهان سیاسی با یکدیگر بود. به طور مثال، محمد ناطقی، فعال سیاسی در صفحه‌ی فیسبوک‌اش این چنین گفت:
انا لله وانا الیه راجعون
بدین‌وسیله به اطلاع دوستانم می‌رسانم که آقای اسد بودا به سوی خدا بازگشت. خداوند ایشان را رحمت و برای دوستان شان اجر و صبر جمیل عنایت فرماید.
محمد ناطقی که از فعالان سیاسی است، در نوشته‌ی فیسبوک خود، مخالفت‌اش را با اسد بودا در قالب دروغ اپریل نیز بیان کرد.
عاصف حسینی که از شاعران مطرح نیز شمرده می‌شود، غم‌انگیز بودن زندگی شاعرانه‌اش را این چنین در قالب دروغ اپریلی بیان کرد:
دروغ اول ماه: حال همه‌ی ما خوب است.
بنابر این، روز اول آپریل از روزهای مهمی است که می‌‌توان دغدغه‌‌‌های مختلف و متنوع از سوی اقشار مختلف را فهمید.
