نوروز ستیزی؛ ریشه‌ها و عوامل پشت صحنه

پیش از آمدن طالبان، نه کسی با نوروز مشکل داشت و نه هم حرکات عجیب و غریب در هنگام ادای نماز کشف شده بود، مردم مسلمان بودند و عالمان دینی هم وظیفه و رسالت دینی شان را به خوبی ادا می‌کردند. نوروز هم برای خودش « نوروز » بود.

از چند سال بدین‌سو گروه‌هایی، آگاهانه به تبلیغات علیه برگزاری جشن نوروز پرداخته و در منابر و شبکه‌های اجتماعی، آن را محکوم کرده و با رنگ وبوی مذهبی بخشیدن به آن کوشش می‌کنند که این جشن طبیعی را خلاف آموزه‌های دینی قرار داده و مردود بشمارند. اما برخلاف آنچه عده‌ای تصور می‌کنند، پروژه نوروز ستیزی نه یک پروژه مذهبی بل ‌که یک پروژه سیاسی است. این پروژه توسط سلفی‌های درس‌خوانده در مدارس پاکستانی و با منابع تمویلی از امیرنشین‌های خلیج‌فارس اجرا می‌شود. سلفی‌های پاکستانی با پیروی از تفکر سلفی که «محمد ابن عبدالوهاب» آن را با الهام از تعالیم «محمد ابن تیمیه» ساخت، کوشش می‌کنند تا مردم افغانستان را از این راه به تفکر سلفی نزدیک کنند. این تفکر به ‌شدت با تعقل و تجدد و مذاهب چهارگانه اهل سنت و جماعت در تقابل و تضاد و مخالفت است. پیروان این مسلک خودشان را اهل حدیث می‌خوانند. آنان با تعقل، تصوف و تجدد به ‌شدت مشکل داشته و آن را مصادیق بدعت می‌دانند. نتیجه افتادن به دام چنین مسلک و تفکری چیزی به بار نخواهد آورد جز آنچه که در سوریه و عراق به بار آورد. تفکر سلفی از اسلام و آموزه‌های بزرگان دینی، به آنچه که از سوی شبکه‌ها تروریستی همانند داعش و القاعده صادر می‌شود، منجر شده و از سوی جوامعی که اسلام را خوب نمی‌شناسند به اصل آموزه‌های دینی و مذهبی مسلمانان پیوند زده می‌شود. تفکری که با تجدد و تعقل مشکل داشته باشد، تفکری است واپس‌گرا که ارزشی به تکثرگرایی و همدیگر پذیری نداشته و از ریشه با دولت‌های مردم‌سالار و دموکراتیک، مشکل دارد و همواره دولتی را همانند دولت شاهی عربستان پیشنهاد می‌کند. اگر به جامعه افغانستان به خوبی دقت شود، پیش از آمدن طالبان، نه کسی با نوروز مشکل داشت و نه هم حرکات عجیب و غریب در هنگام ادای نماز کشف شده بود، مردم مسلمان بودند و عالمان دینی هم وظیفه و رسالت دینی شان را به خوبی ادا می‌کردند. نوروز هم برای خودش « نوروز » بود.
اما با آمدن تفکر وهابیت و سلفی، انگار پیش از آن مردم مسلمان نبودند که یک باره همه چیز و همه مظاهر اجتماعی زیر سوال رفت و هزار مسئله و مشغله عجیب و غریب در مذهب و دین اختراع شد.
نوروز از رسوم باستانی این خطه تمدنی است و هیچ ربط هم به اسلام و هیچ دین دیگر ندارد؛ همانند رقص شمشیر که از رسوم قدیمی عرب است و در نصوص صریح دینی اشاره به حلیت آن نشده است، ولی از سوی سران عرب برای سران غربی اجرا می‌شود و سلفی‌ها هم دم نمی‌زنند، انگار هرچه عربی بود، حتا اگر هم اسلامی نباشد مشکل ندارد ولی اگر عربی نبود محکوم به برچسب خوردن است؛ همانند نوروز که ریشه عربی ندارد و از سوی سلفی‌ها رد می‌شود.
در تازه‌ترین مورد، تصاویری از یک پسر و یک دختر به نشر رسیده است که نوروز را حرام دانسته و آن را در برابر مذهب قرار داده‌.
در یکی از این پوسترهای نشر شده، مردی ملبس به پوششی عربی است که در کنار عکس وی نوشته‌شده:
«این عبدالرحمان است.
عبدالرحمن نوروز را جشن نمی‌گیرد.
عبدالرحمان می‌داند که نوروز عید مجوسی‌ها است.
عبدالرحمان دو عید دارد.
عبدالرحمان خیلی هوشیار است.
مانند عبدالرحمان باش!!»

این همان چیزی است که این گروه‌ها به دنبال آن هستند تا نسل جدید ما همانند این شخصیت فرضی شود، پوشش و تفکر وی همان چیزی شود که سلفی‌ها می‌خواهند. امیران خلیج نشین، همه‌ساله پول‌های زیادی را در راه پروژه نوروز ستیزی و گسترش فرهنگ سلفی به مصرف می‌رسانند. عربستان سعودی، از ریشه با سیاست‌های ایران مشکل دارد و تصور می‌کند که جشن نوروز و زبان فارسی جزئی از سیاست‌های فرهنگی ایران است که نباید گسترش پیدا کند. برای همین، تمام توان خود را در راه مبارزه با نوروز و زبان فارسی به کار می‌گیرد. اما آنچه عربستان سعودی نمی‌داند این است که تغییر، امری است الزامی که شاید بشود جلو سرعت گسترش آن را گرفت اما نمی‌شود به کلی مانع آن شد. برگزاری جشن نوروز به ۵۶۹۷ سال پیش بر می‌گردد. این جشن در زمان خلفای اسلامی نیز برگزار می‌شده است. سلطان حسین بایقرا در نیمه دوم قرن هشتم هجری قمری، همه ساله جشن نوروز را با برافراشتن درفش نوروزی در روضه مبارک حضرت علی به عنوان یک جشن طبیعی برگزار می‌کرده است که تاکنون نیز این مراسم در روضه مبارک برگزار می‌شود. گذشته از این، دولت افغانستان جزو دولت‌هایی است که رسماً خودش را جزو کشورهای حوزه فرهنگی نوروز معرفی می‌کند. دولت افغانستان باید بداند که ریشه نوروز ستیزی خیلی عمیق‌تر از آن چیزی است که تنها به یک روز برگردد؛ زیرا ستیزه جویی با نوروز بر می‌گردد به تفکر سلفی که تجدد و تعقل را بدعت می‌داند. اگر امروز دولت افغانستان نتواند جلو فعالیت‌های غیرقانونی سلفی‌ها را بگیرد و بحث نوروز ستیزی را به آن‌ها ببازد، فردا مشروعیت دولت مبنی بر رأی مردم را نیز خواهد باخت؛ زیرا چنان که ذکر شد مسلک سلفی‌گری با هر آنچه که نو باشد و با تعقل نسبت داشته باشد مشکل دارد و آن را از ریشه نابود خواهد کرد.
مهدی سرباز – خبرگزاری دید