خبرنگاران؛ قلب تپنده رسانه‌ها
واژه خبر یا اطلاع، با مفهوم عمیق خبرنگاری و انسانی به نام خبرنگار گره خورده است. هیچ رسانه خبری معیاری، بدون خبرنگار مفهوم ندارد و به‌همین خاطر این جمعیت تاثیرگذار به نام «قلب تپنده رسانه‌ها» یاد می‌شوند.
بیست و هفتم حوت «روز خبرنگار» و پاسداشت از جایگاه مهم روزنامه‌نگاری است، روز گرامی داشتن از بعضی انسان‌ها که برای گفتن حقیقت، جان نثار کرده‌اند؛ اما زیر بار دروغ، افترا و یا سیاست‌های دروغین نرفته‌اند.
خبرنگاری، حرفه شیرین و پرمخاطره و مسئولیت بزرگی است. برای واژه خبرنگار، روزنامه‌نگار یا ژورنالیست(Journaliste) نیز گفته می‌شود، هرچند روزنامه‌نگاری، قدمی فراتر، تخصصی‌تر و گسترده‌تر از خبرنگاری است که در این‌جا به‌صورت عمومی، هردو مورد به‌کار برده می‌شود.
روزنامه‌نگار به کسی اطلاق می‌شود که با اتکا به استعداد شخصی، پس از گذرانیدن دوره آموزش تخصصی و با توجه به مسئولیت اجتماعی، اطلاعات را گردآوری و آماده کرده و از طریق وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان انتقال می‌دهد.
به‌همین دلیل، « روزنامه‌نگاری مثل هر رشته دیگر یک تخصص است، اما صرف آموزش تئوری آن کافی نیست. کسانی که می‌خواهند به شغل خبرنگاری و در مرتبه بالاتر، روزنامه‌نگاری بپردازند، لاجرم باید اساس و پایه این کار را یعنی خبرنویسی، گزارش‌نویسی، مصاحبه و مقاله‌نویسی را بیاموزند و پس از ورود به هر یک از این پایه‌ها با شاخه‌های آن آشنا شوند.» ( قندی، ۱۳۸۴: ۳۵)
اما در کنار این، فهم تخصصی، صداقت، تعهد و تجربه از ویژگی‌های خیلی مهم دیگر یک خبرنگار حرفه‌ای به‌حساب می‌آید. یک خبرنگار حرفه‌ای در کنار آگاهی سیاسی و اجتماعی، با محیط و زمانه‌اش آشنا است و از جسارت بلندی برخوردار، چرا که گاه‌گاه برای گفتن حقایق که زندگی خیلی از انسان‌ها به آن وابسته است، نه تنها به خبرنگار راستین، تندنویس و زیرک لازم می‌شود؛ بلکه «شهامت خبرنگاری» و «شجاعت روزنامه‌نگاری» حرف اول را می‌زند.
امروزه، همان‌گونه که علوم روزبه‌روز تخصصی می‌شود، رویدادها نیز عجیب‌تر و دارای عوامل انسانی و ماشینی خطرناک‌تر می‌َشود. خیلی از رویدادهای جهانِ امروز، فقط رویدادهای عادی نیست، بلکه حوادثی است که دست‌های پشت‌ِپرده‌‌ای آن را رقم می‌زنند. به‌همین خاطر تحلیل و انتقال اطلاعات از رویدادهای امروز، خبرنگاری ظریفانه، منصفانه و آگاهانه را می‌طلبد؛ همان‌گونه که حسین قندی می‌گوید:« یک خبر سیاسی و خبری حادثه‌ای را می‌توان به یک سبک (مثلاً هرم وارونه) نوشت، اما یک خبرنگار زبده می‌داند باتوجه به نوع رویداد؛ مثلاً برای خبر حوادث از سبک داستانی و برای خبر سیاسی از سبک هرم وارونه یا تحلیلی-خبری بهره گیرد.» (قندی، ۱۳۸۴: ۳۶)
از طرفی، دقت، انصاف، عینیت و بی‌طرفی به‌عنوان معیارهای خیلی مهم، از ویژگی‌های یک روزنامه‌نگار متعهد به‌شمار می‌آید. «یک روزنامه‌نگار برای این‌که رویدادی را به‌صورت عینی گزارش کند باید همه تلاش خود را به کار بندد تا از مطلب تحت پوشش فاصله گیرد و رویدادها را بدون تزریق ایده یا دیدگاه‌های شخصی‌اش منتقل کند. یک گزارش‌گر عینی‌گرا باید تصویری دقیق از جهان ترسیم کند. اگر این تصویر تحریف شده و یا دستکاری شده باشد، چه دیجیتالی و چه به‌هر طریقی دیگر، قطعا فریبنده و گمراه کننده خواهد بود.» (بروجردی، ۱۳۹۶: ۱۵)
دقت و انصاف در روزنامه‌نگاری باعث می‌شود که خبرنگاران پیام درست و نادرست را تشخیص دهند و نسبت به عاقبت محتوایی که نشر می‌کنند، آگاهی داشته باشند. روی این ملحوظ « گاهی یک منبع یک گزارش خبری، قضاوتی را بیان می‌کند و ضرورت دارد روزنامه‌نگار هوشیار در باره آن کندوکاو کند.»(سورین، و تانکارد، ۱۳۸۴: ۱۳۶)
با این وجود، این خبرنگاران هستند که ما را از واقعیات دنیا باخبر می‌سازند. آن‌ها نقش نخست و اساسی را در تکوین و تکمیل اطلاعات روزانه ما از رویددهای دنیا بازی می‌کنند. واژه خبر یا اطلاع، با مفهوم عمیق خبرنگاری و انسانی به نام خبرنگار گره خورده است. هیچ رسانه خبری معیاری، بدون خبرنگار مفهوم ندارد و به‌همین خاطر این جمعیت تاثیرگذار به نام «قلب تپنده رسانه‌ها» یاد می‌شوند.
فراموش نکنیم که قلب، جایگاه خیلی بزرگ و استراتژیکی در بدن دارد و همین‌طور خبرنگار از موقف بلند انسانی و وظیفه‌ای در یک رسانه برخوردار است. همانطور که اگر قلب، نتواند درست کار کند، بدن فلج و بی‌روح می‌شود، عدم کارکرد درست و یا بی‌مسئولیتی یک خبرنگار نیز به زمین‌گیر شدن یک رسانه منجر می‌شود.
سیدعبدالبصیر مصباح- استاد دانشکده روزنامه‌نگاری و پژوهشگر ارتباطات
پی‌نوشت‌ها: بروجردی، مهدخت. (۱۳۹۶) جایگاه اخلاق حرفه‌ای در عملکرد روزنامه‌نگار مطبوعات امروز ایران ، فصل‌نامه رسانه، سال بیست و هشتم، شماره ۳
سورین، ورنرجی و تانکارد. (۱۳۸۴)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه‌ی علی‌رضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
قندی، حسین.(۱۳۸۴)، روزنامه‌نگاری تخصصی. تهران: مرکز مطالعات و توسعه رسانه‌ها
