افغانستان؛ جنگ داخلی، فقر و ویروس

افزون بر این چالش‌ها، افغانستان با حکومتی که با بحران سیاسی، نظامی و اقتصادی مواجه است، وارد سال ۲۰۲۰ شد. دولت طی ماه‌ها اختلافات سیاسی بر سر این که کی برنده انتخابات ریاست جمهوری شده فلج، و باعث شد امریکا یک میلیارد دالر از کمک‌هایش را برای کشوری با پایه‌های مالی اندک، قطع کند

شفاخانه اصلی در ولایت زابل پس از حمله طالبان در سپتمبر گذشته که بیشتر ساختمان آن ویران و نزدیک به ۴۰ نفر جان باخت، متروکه شد.
اما هنگامی که ویروس کرونا در بهار سال جاری همه‌گیر شد، مقامات بهداشتی ناامید به دنبال راه‌هایی برای مبارزه با این دشمن جدید برآمدند و بر روی بقایای ویران شده ساختمان این شفاخانه مستقر شدند.
بخش كودكان، تنها بخش ساختمان كه هنوز ايستاده است، به عنوان مركز انزوا برای بيماران مبتلا به Covid-19 ترمیم و افتتاح شد. اکنون در کنار بقیه خرابه‌های این شفاخانه به عنوان نماد چالش مضاعف وحشتناک افغانستان در مبارزه با این ویروس قرار دارد، در حالی که این کشور هنوز در میانه جنگ داخلی طولانی و خونین است.
داکتر لعل محمد توخی رییس ریاست صحت عامه ولایت زابل می‌گوید: «پس از آنکه طالبان شفاخانه اصلی ما را ویران کرد، چیزی باقی ماند و ما یک ساختمان دو طبقه را از آن ساختیم تا بیماران کووید-۱۹ را بستری کنیم. ما مواد محافظتی زیادی مانند ماسک و دستکش داریم. ما به دستگاه‌های تنفس مصنوعی نیاز داریم اما انتظار داریم دو دستگاه از کابل بگیریم».
تا کنون ۱۰ مورد مثبت در این ولایت ثبت شده و کسی جان نباخته است و تلاش دارند قیود گشت‌وگذار را وضع کنند، اما به طور گسترده از سوی مردمی که اگر بیرون برای کار نروند، غذا برای خوردن ندارند، نادیده گرفته می‌شود.
توخی می‌گوید: « مردم بسیار فقیر هستند، با گرسنگی مشکلات جدی وجود دارد».
فقر و جنگ به معنای این است که سیستم‌های بهداشتی افغانستان قبل از همه‌گیری ویروس فرسوده شده است – با سوء تغذیه، صدمات جنگی و بیماری‌های عفونی. افغانستان یکی از تنها دو کشوری است که فلج اطفال هنوز هم اندمیک است.
هفته گذشته، سازمان دیده‌بان ایالات متحده برای جنگ و تلاش‌های بازسازی در گزارشی هشدار داد كه در هنگام همه‌گیری ویروس کرونا، افغانستان به دلیل چالش‌های بسیار «به احتمال زیاد با فاجعه بهداشتی روبرو است.»
روز جمعه، مقامات صحی گفت که موارد مثبت در سراسر کشور به ۲ هزار و ۳۳۵ رسیده و ۷۸ تن جان باخته است. باور بر این است که این بیماری بسیار فراتر از آمار رسمی شیوع کرده باشد، هرچند جمعیت جوان این کشور ممکن به کاهش آمار مرگ و میر نسبت به دیگر مکان‌ها کمک کند.
فیروزالدین فیروز وزیر صحت عامه می‌گوید: « این احتمال وجود دارد که ما مرگ‌ و میرهای بیشتری داشته باشیم که به ما گزارش نشده است. اما ما مرگ و میر دسته‌جمعی ندیده‌ایم».
این بیماری ممکن خسارات زیادی برای شهروندان آسیب‌پذیر به همراه داشته باشد. سازمان حمایت اطفال به تازگی هشداد داد که قیودات – هرچند نادیده گرفته می‌شود – ممکن ۷ میلیون کودک را در خطر گرسنگی قرار دهد.
افزون بر این چالش‌ها، افغانستان با حکومتی که با بحران سیاسی، نظامی و اقتصادی مواجه است، وارد سال ۲۰۲۰ شد. دولت طی ماه‌ها اختلافات سیاسی بر سر این که که برنده انتخابات ریاست جمهوری شده، فلج شد و باعث شد امریکا یک میلیارد دالر از کمک‌هایش را برای کشوری با پایه‌های مالیاتی اندک، قطع کند.
تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهور امریكا برای امضای توافق‌نامه خروج با طالبان و تلاش برای پایان دادن به جنگ طولانی امریكا، مناقشه داخلی میان جناح‌های افغانستان را به مرحله جدید نامشخص سوق داده است. شبه‌نظامیان حملات خود را در شهرهای بزرگ کاهش دادند، اما تقاضاها برای آتش‌بس را در زمان مبارزه با ویروس کرونا رد کردند. طالبان به نیروهای امنیتی افغانستان در سراسر کشور حمله می‌کنند و استدلال دارند که پیمان کاهش خشونت تنها با ایالات متحده است.
طبق گزارش‌ها، در ولایت کندز شفاخانه‌ای که یک پنجم از کارکنان مشکوک به ابتلا به ویروس قرنطینه شده‌اند، باز است و مجروحان جنگ را دریافت می‌کنند، چون جای دیگر برای تداوی آن‌ها وجود ندارد.
پزشکان و مقامات می‌گویند که طالبان به مقامات بهداشتی و درمانی در جنوب اجازه داده تا به مناطق روستایی، از جمله آن‌هایی که تحت کنترل شبه‌نظامیان هستند، بروند اطلاعات و بررسی‌های مربوط به بیماری کرونا را ارائه دهند. اما ممکن است معلومات به قریه‌های پراکنده افغانستان بسیار اندک و برای توقف بیماری بسیار دیر باشد.
زابل یک ولایت بسیار کم‌جمعیت و به دور از شیوع سریع در کابل است و ظاهراً در حاشیه نبرد افغانستان با کووید -۱۹ قرار دارد. با این حال، موارد مثبت در ولایت قندهار بسیار سریع رو به افزایش است و افرادی با موارد مثبت نیز وجود دارد که به طور مستقیم از ایران به این ولایت سفر می‌کنند.

هاشم توخی، داکتری در ولایت زابل می‌گوید: «ساکنانی که در ایران کار می‌کنند و برای فرار از شیوع در آنجا به خانه می‌آیند، ویروس را با خود می‌آورند. طی دو روز گذشته دو مورد در یک منطقه دور افتاده تأیید شده است. مردم به تجهیزات صحی دسترسی ندارند؛ آن‌ها به قیودات توجه نمی‌کنند یا به سلامت عموم همکاری نمی‌کنند و هیچ اطلاعی در مورد این ویروس در مناطق دور افتاده نداریم».
عبدالمجید آخوندزاده عضو شورای ولایتی ولایت هلمند می‌گوید که در این ولایت، جایی که سربازان انگلیس زمانی با طالبان می‌جنگیدند و نزدیک به ۴۰۰ نفر جان خود را از دست دادند، اوضاع حتی وخیم‌تر است. وی ادعا می‌کند که تا کنون ۲۴ مورد مثبت ویروس ثبت شده است، اما شفاخانه‌ها به دلیل وجود فساد گسترده در بخش مالی، هنوز آماده نیست.
او می‌افزاید: «از لحاظ تجهیزات، ما اصلاً نداریم. ما هیچ آزمایشگاهی برای تست افراد مشکوک نداریم، هیچ کیت تشخیصی، مکان برای قرنطین بیماران نداریم. ماسک و دستکش در دکان‌ها است که مردم برای خود می‌خرند. افراد ملکی و نیروهای امنیتی همچنان در خط مقدم نبرد و در خانه‌هایشان جان می‌دهند. مردم هلمند بسیار آسیب‌پذیر هستند: هم کرونا و هم جنگ آن‌ها را قتل عام می‌کند».