آشوب در کانگرس؛ شکست ترامپ یا شکست دموکراسی؟

آخرین تقلای شبیه به کودتای دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا برای بقا در کاخ سفید، شکست خورد. آشوبی که طرفداران او در کانگرس امریکا برپا کردند، آخرین تیری بود که از ترکش قدرت‌طلبی دیوانه‌وار ترامپ بر پیکره دموکراسی امریکا شلیک شد، اما در نهایت کمانه کرد و اعتبار حقوقی ـ سیاسی خود را نشانه گرفت؛ تا آنجا که اکنون یکی از گزینه‌های جدی مورد بحث در امریکا، احتمال فعال‌سازی متمم شماره ۲۵ قانون اساسی ایالات متحده برای برکناری ترامپ از قدرت، آن‌هم دو هفته مانده به پایان مأموریت او در قامت رییس جمهور ایالات متحده است.

به نظر می‌رسد این تنها راه اعاده حیثیت از دموکراسی امریکایی است که دیروز با هجوم مرگبار طرفداران دونالد ترامپ به کانگرس امریکا واقع شد. در غیر این صورت، حیثیت مخدوش‌شده بین‌المللی امریکا به عنوان کشور مدعی دموکراتیزاسیون در جهان، به هیچ وجه، مرمت نخواهد شد.

با این حال، نباید از یاد برد که حتی در صورت برکناری ترامپ از سمت ریاست جمهوری، قبل از آن که او دو هفته باقی‌مانده از مأموریت خود را به سرانجام برساند، به معنای پایان ترامپیسم نخواهد بود؛ آنچنان‌که به معنای سلامت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ این کشور نیز نیست؛ زیرا دست‌کم نزدیک به ۷۴ میلیون امریکایی معتقدند که انتخابات ریاست جمهوری این کشور، عادلانه نبوده است. بنابراین، چه بخواهیم و چه نخواهیم انتخابات امریکا زیر سؤال رفته است و همین جمعیت عظیم، به عنوان طرفداران دموکراسی‌ستیز دونالد ترامپ، در فردای مراسم تحلیف جو بایدن به عنوان رییس جمهور منتخب و مورد تأیید کانگرس امریکا، می‌توانند با ایجاد موانعی بسیار جدی بر سر راه او، از میزان مشروعیت دولت وی بکاهند.

در ظاهر، همه‌چیز به زیان ترامپ پیش می‌رود؛ اعضای دموکرات کمیته قضایی مجلس نمایندگان امریکا از مایک پنس معاون رییس‌ جمهور این کشور خواستند با توسل به متمم ۲۵ قانون اساسی، دونالد ترامپ را به علت تحریک طرفدارانش به هجوم به ساختمان کنگره، برکنار کند. جمهوری‌خواهان نیز هم‌اکنون در حال بررسی محاکمه پارلمانی ترامپ یا برکناری او از قدرت هستند، اما آیا به راستی برکناری ترامپ از ریاست جمهوری، به معنای پایان عمر سیاسی وی است؟

با توجه به تنهایی ترامپ در اقدام شبه کودتایش و عدم همراهی حتی اعضا و سناتورهای ارشد حزب جمهوری‌خواه، از جمله مایک پنس معاون او با وی، احتمال برکناری آقای ترامپ از منصب ریاست جمهوری امریکا با استناد به متمم ۲۵ قانون اساسی این کشور وجود دارد، اما این هرگز به معنای پایان عمر سیاسی ترامپ نخواهد بود؛ زیرا نزدیک به ۷۴ میلیون امریکایی که در انتخابات ۲۰۲۰ به دونالد ترامپ رأی دادند، همانند خود او عمیقاً باور دارند که این انتخابات، با تقلب و دزدی گسترده آرای شهروندان امریکایی به نفع جو بایدن همراه بوده است. بنابراین، برخورداری ترامپ از نیرویی اینچنین عظیم حمایت مردمی، به تنهایی، یکی از بزرگترین پوتانسیل‌هایی است که اردوگاه او برای اختلال در برنامه‌های دولت آینده جو بایدن در اختیار دارد و و با همین پوتانسیل می‌تواند اجاره‌دار بعدی کاخ سفید را در اجرای بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌هایش ناکام کند.

به بیان دیگر، اعتراض ترامپ به نتایج انتخابات و همراهی پرهیاهو و همراه با خشونت میلیون‌ها هوادار او با بی‌باوری وی نسبت به سلامت دموکراسی امریکایی، امریکا را به جامعه دوقطبیی تبدیل کرده است که با هیچ نیرو و میکانیزمی نمی‌توان وحدت درونی پیشاترامپ این کشور را به آن برگرداند. این، همان ترامپیسمی است که ممکن است تا پایان سال‌های سال، سایه هراسناکش را از سر امریکا برندارد.

به نظر می‌رسد تمام قدرت دموکراسی امریکا در همین حد بود که به سرعت آرامش را به کنگره برگرداند و با فراهم کردن مجال تأیید آرای الکترال کالج به نفع جو بایدن و اعلام شکست ترامپ در انتخابات، از فروپاشی امریکا در پی هجوم خشونت‌بار طرفداران ترامپ به کانگرس، جلوگیری کرد؛ اتفاقی که اگر در هر کشوری غیر از امریکا می‌افتاد، مطمئناً با این سرعت مهار نمی‌شد و عواقب زیانباری بر ساختار سیاسی و اقتصادی آن وارد می‌آورد، اما این به معنای پایان آشوب‌ها و ناآرامی‌های خیابانی طرفداران ۷۴ میلیونی ترامپ نیست. این چیزی است که از بیانیه پذیرش شکست دونالد ترامپ در انتخابات، به دست می‌آید. پس از تأیید پیروزی بایدن در کانگرس، ترامپ در بیانیه‌ای اعلام کرد در روز ۲۰ جنوری قدرت را به بایدن تحویل خواهد داد، اما افزود: «در حالی که این روند به معنای پایان بزرگترین دور نخست ریاست جمهوری در تاریخ است، اما این تنها آغاز مبارزه ما برای بازگرداندن عظمت به امریکا است.» بنابراین، حتی اگر ترامپ از قدرت هم برکنار شود، باید منتظر آشوب و التهاب‌های گسترده خیابانی در جامعه به شدت دوقطبی امریکا پس از مراسم تحلیف جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رییس جمهور ایالات متحده بود.

با توجه به این احتمال، باید بپذیریم که آنچه در امریکا شکست خورد، دموکراسی بود نه دونالد ترامپ؛ زیرا ترامپ در انتخابات ماه نوامبر شکست خورده بود و یورش طرفداران او به کانگرس، آخرین تلاش کودتاگونه وی برای انحراف انتخابات از مسیر اصلی خود و سرپوش گذاشتن بر شکست انتخاباتی خویش بود. نهایتاً و با اندکی اغماض می‌توان گفت اگرچه ترامپ هم در انتخابات و هم در کودتا شکست خورد، اما وقتی ترامپیسم می‌تواند در خیابان‌های امریکا مانورهای شبه مدنی اعتراض‌آمیز برگزار کند و ساختارهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی امریکا را برای مدتی بسیار طولانی، تحت تأثیر قرار دهد، به واقع این دموکراسی است که در امریکا شکست خورده است، نه رییس جمهور دموکراسی‌ستیزی به نام دونالد ترامپ!