آیا با رفتن قطر، رفقای دیگر اوپک هم کم کم ترکش می‌کنند؟
با توجه به اینکه قطر و ایران یک میدان نفتی مشترک دارند، آیا این تصمیم قطر برای خروج از اوپک، تاثیری بر روابط متقابل نفتی دو کشور خواهدداشت؟.
روز دوشنبه سعد الکعبی وزیر انرژی و صنایع قطر اطلاع داد که این کشور در ماه جنوری از سازمان کشورهای تولید کننده نفت؛ یعنی اوپک خارج خواهد شد.
قطر این اقدام خود را در مسیر تقویت نقش بین‌المللی کشور و همچنین تصمیم خود برای تمرکز روی رشد و توسعه صنعت گاز طبیعی عنوان می‌کند.
نکته مهم این است که قطر طی چند سال اخیر در وضعیت خاصی قرار داشته یعنی درست از زمانی که یک نوع محاصره از جانب کشورهای همسایه از جمله عربستان ایجاد شد. این موضوع می‌تواند تاثیر گذار باشد، چرا که عربستان سعودی یک کشور محوری در سازمان اوپک است و شاید قطر می‌خواهد با این اقدام به عربستان نشان دهد، هزینه‌هایی که برای اعمال فشار بر قطر آورده است به چه اقداماتی منجر خواهد شد. شاید یک دلیل دیگر این باشد که قطر کشوری در حوزه گازی به حساب می‌آید و عمده قدرت این کشور در حوزه گاز است نه نفت.
ما یک سازمان و مجمع کشورهای صادرکننده گاز هم داریم که اوپک گازی نامیده می‌شود. قطر احتمالاً در آن سازمان بتواند بیشتر منافع خود را در حوزه گازی و ال ان جی بسط و گسترش دهد. ضمن این که اوپک هم در سال‌های اخیر به طور نسبی تضعیف شده است. همه این عوامل را می‌توان به عنوان گمانه زنی در این زمینه مطرح کرد.
آیا می توان انتظار داشت که به دنبال تحریم های نفتی امریکا علیه ایران که در ماه نومبر وضع گردید، ایران هم تصمیم بگیرد که از سازمان اوپک خارج شود؟
جایگاه ایران در اوپک با قطر قابل مقایسه نیست. ایران یکی از اعضای موسس اوپک محسوب می شود وهمیشه از جمله کشورهای موثر در سازمان اوپک بوده است. به هرحال اهمیتی که ایران برای اوپک و همچنین اوپک برای ایران دارد، با قطر قابل مقایسه نیست. بنابراین به سادگی نمی‌توان چنین برداشتی کرد. اوپک در چند سال اخیر با توجه به تحریم‌های نفتی که علیه ایران وضع گردید، اقدام موثری نکرد و حتی بر اساس سیاست‌های عربستان در برخی موارد به ضرر ایران عمل کرده است. منتهی با این همه به نظر نمی‌آید که این مسئله آنقدر برای ایران شدت داشته باشد که تصمیم بگیرد از سازمان اوپک خارج شود.
اوپک نیز بهتر است که در جهت همگرا کردن منافع اعضا حرکت کند.
آیا عربستان می خواهد اوپک را منحل کند؟
با توجه به اینکه قطر و ایران یک میدان نفتی مشترک دارند، آیا این تصمیم قطر برای خروج از اوپک، تاثیری بر روابط متقابل نفتی دو کشور خواهدداشت؟
این دو کشور با توجه به قراردادهای سرمایه گذاری که با طرف‌های خارجی دارند و یا طرح‌هایی که مثلاً خود ایران دنبال می‌کند، ارتباطی به اوپک ندارد و بیشتر در چارچوب توافقات دو طرفه و یا رژیم‌هایی که برای برداشت از مخازن با هم توافق می‌کنند مربوط است. بنابراین بدان شکل خروج قطر از اوپک نمی‌تواند بر این مسئله تاثیر گذار باشد. مشکل ایران و قطر در میدان پارس جنوبی این است که به یک رژیم حقوقی بسیار دقیق و روش عملیاتی مناسب برای برداشت از مخازن نرسیده‌اند. الان هم این مشکل وجود دارد که طرف قطری هم سهم بیشتری از میدان دارد و هم بیشتر برداشت می‌کند. درگذشته البته بیشتر بوده و ایران اخیراً توانسته در این مورد خود را تقریباً به قطر برساند. این مسائل ارتباط مشخصی با حضور قطر در اوپک یا عدم حضور در اوپک ندارد.
آیا می‌توان انتظار داشت، کشورهای دیگر نیز به دنبال قطر تصمیم بگیرند تا از اوپک خارج شوند؟
به طور کلی بحثی که در سال‌های اخیر مطرح بوده این است که امریکا تولید نفت شیل خود را به صورت قابل توجهی افزایش داد و این نفت شیل تاثیر بسیار زیادی در بهای جهانی نفت داشت و عملاً قدرت اوپک در بازار جهانی کم شد. بنابراین اوپک را نمی‌توان با قبل از ورود نفت شیل امریکا به بازار جهانی مقایسه کرد. یعنی در این ده سال قدرت اوپک برای تاثیر گذاری در قیمت نفت مانند سابق نبوده است. یک نکته دیگر این است که اوپک توافقاتی را با روسیه انجام می‌دهد یا کشورهای غیر اوپکی دیگر مانند عمان و مکزیک. این مسائل نیز ممکن است در جهت توانمندی اوپک در هدایت تصمیمات بازار نفت باشد. از طرف دیگر اگر مذاکرات فقط توسط عربستان و روسیه صورت گیرد و عربستان اوپک را با خود همراه نکند، ممکن است باعث تضعیف اوپک نیز بشود. این نوع اقداماتی که در سال های اخیر صورت گرفته است، حالت شمشیر دو لبه دارد. مانند توافق سال ۲۰۱۴ که برای عدم افزایش تولید بود. حالا در این شرایط که جایگاه اوپک به طور نسبی در بازار کمرنگ شده و یکی از اعضا که نسبتاً مهم بوده یعنی قطر از آن خارج می شود، طبیعتاً تاثیر منفی متوسط بر اوپک خواهد داشت. بیشترین تاثیر منفی بر اوپک از جانب امریکا با برداشت نفت شیل بوده است.
مهدیه تاری
منبع: اسپوتنیک
