آیا نخبگان افغانستان آماده کشوری بدون امریکا هستند؟
روند گفت‌وگوهای میان‌افغانی دشوار و طولانی خواهد بود. رهبران افغانستان و طالبان کم‌تر از ۱۴ ماه وقت دارند تا به توافقی دست یابند. این روند باید فراگیر باشد.
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
جنگ غیرقابل برد اکنون به یک فرصت بالقوه برای پیروزی دیپلماتیک تبدیل شده است. این چیزی است که رییس جمهور ترامپ، زلمی خلیلزاد نماینده ویژه امریکا و تیمش با کمک قطر و پاکستان به توافق با طالبان دست یافت.
توافقنامه امریکا و طالبان توافق صلح نیست. در واقع، این مبادله خروج کامل نظامیان امریکایی با تضمین‌های ضدتروریزم طالبان است. اما بیشتر از آن نیز است. این توافق در ازای آزادی حدود ۵ هزار زندانی، شامل تعهدات طالبان برای شرکت در گفت‌وگوهای سیاسی با دیگر رهبران افغانستان، ازجمله مقامات حکومت رییس جمهور اشرف غنی، برای آینده این کشور است. برای انجام این کار، توافقنامه به دست آمده از سوی خلیلزاد و ملا عبدالغنی برادر مذاکره‌کننده طالبان مسیر واقعی ختم مسئولانه طولانی‌ترین جنگ امریکا و چهل سال جنگ داخلی را فراهم می‌کند.
روز شنبه، مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا با تأکید بر این فرصت تاریخی فرا روی رهبران افغانستان، اظهار داشت که آن‌ها نباید این فرصت را از دست دهند. او از آن‌ها خواست که فراتر از منافع شخصی خود فکر کنند.
توپ اکنون در میدان رهبران افغانستان است. به نظر می‌رسد طالبان به طور ضمنی موافقت کرده‌اند که غنی نقش رهبری را در تشکیل تیم مذاکره‌کننده با این گروه داشته باشد. اما بدبختانه، غنی خطوط خود را تغییر نداده است.
روز یکشنبه، عبدالله عبدالله رییس اجرایی حکومت، اشرف غنی را به تلاش برای انحصار روند میان‌افغانی مذاکرات متهم کرد. عبدالله تقریباً شش سال در توافق تقسیم قدرت با غنی شراکت کرد که با میانجی‌گری جان کری به دست آمد.
این هفته، عبدالله با متهم کردن غنی به انحصار روند گزینش اشخاص مذاکره‌کننده با طالبان که قرار است اواخر این ماه برگزار گردد، شکایت کرد. علاوه بر این، غنی آزادی ۵ هزار زندانی طالب را قبل از دهم مارچ که در توافق امریکا و طالبان ذکر شده، رد کرد. اما طالبان می‌گویند که آن‌ها در مذاکرات میان‌افغانی شرکت نخواهند کرد مگر اینکه این زندانی‌ها آزاد شوند.
رییس جمهور غنی خبرداد که ترامپ امضای توافقنامه صلح را به وی تبریک گفته است، گرچه حکومت افغانستان امضا کننده نبوده و حتی در مراسم آن شرکت نکرده است. کاخ سفید تا کنون جزئیات این مکامله تیلفونی را منتشر نکرده است.
روند گفت‌وگوهای میان‌افغانی دشوار و طولانی خواهد بود. رهبران افغانستان و طالبان کم‌تر از ۱۴ ماه وقت دارند تا به توافقی دست یابند. این روند باید فراگیر باشد. این امر نمی‌تواند تنها مصالحه میان پشتون‌ها باشد. تمایلات و خواسته‌های غیرپشتون‌ها نیز باید در نظر گرفته شود. نبض هژمونیک طالبان باید مهار شود. بیانیه منتشر شده از سوی ملا هبت‌الله آخوندزاده رهبر طالبان لحن توافق‌آمیز داشت. آخوندزاده از هموطنان خود خواست تا با هم همکاری کنند و با توجه به ارزش‌های دینی و ملی مردم، راه حلی برای مشکلات پیدا کنند.
صلح وقتی برقرار می‌شود که مردم افغانستان تصمیم به توقف جنگ میان خود گیرند. اما آنچه خلیلزاد توانست به آن دست یابد، شاهکار آسانی نبود. تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ افغانستان بیش از نیمی از کل مدت جنگ به طول انجامیده است. مقامات امریکایی برای اولین بار گفت‌وگوهای مخفیانه با سید طیب آغا مشاور ملا عمر در ۲۸ نومبر ۲۰۱۰ انجام دادند.
دولت اوباما در نهایت روند معناداری را با طالبان آغاز کرد. اما تلاش‌های بی‌شمار وی ناکام شد.
خلیلزاد توانست موفق شود چون تیم وی پیش‌شرط را کنار گذاشت، گرچه به طور ماهرانه برخی اقدامات را به عنوان اعتمادسازی پیشنهاد کرد. آتش‌بس به توافق برای کاهش خشونت مبدل شد.
خلیلزاد همچنین واقعیت حضور کشورهای منطقه – یعنی چین، پاکستان و روسیه – را به جای اینکه در تعارض با آن‌ها باشد، پذیرفت.
مهم‌تر از همه، او و ترامپ این خیال را که طالبان با حضور نظامی نامشخص امریکا موافقت می‌کنند، کنار گذاشت.
خلیلزاد کارهای زیادی پیش رو دارد. وظیفه وی از مذاکره درباره توافقنامه خروج با طالبان فراتر رفته است. اکنون او باید صلح وسیع‌تر میان مردم افغانستان را میانجی‌گری کند.
