آینده روند صلح افغانستان!
با تغییر دولت در واشنگتن، کارشناسان، تغییرات در سیاست ایالات متحده را نسبت به مناطق مختلف مشاهده کرده‌اند. جنگ افغانستان یکی از مواردی است که بایدن باید آن را حل کند. از زمان دوره نخست رییس جمهور اوباما، پایان دادن به جنگ افغانستان یکی از اهداف اصلی سیاست‌های آسیای جنوبی ایالات متحده بوده است. هرچند توافق با طالبان در رابطه به نقشه راه صلح سال گذشته صورت گرفت، بسیاری موانع در راستای دستیابی به حل و فصل دوامدار وجود دارد. با این حال، این سئوال که چگونه دولت جدید واشنگتن به مسئله روند صلح افغانستان رسیدگی می‌کند، همچنان باقی است.
رییس جمهور بایدن که حدود ۵ دهه در سنا و دولت‌های مختلف امریکا گذرانده، تاریخ مفصلی از مشوره و نظر در امور افغانستان دارد که می‌تواند باتلاق جنگ افغانستان را به زودی حل کند. وی تمایل دارد نیروی ضد تروریزم کوچکی را در افغانستان حفظ کند و با طالبان نیز به توافقی برسد. با این وجود، اگر این نظر سیاست آینده او را شکل دهد، چه مدت باید نیروی ضد تروریزم کوچک حفظ شود؟ و آیا برای طالبان که به گفته بسیاری در میز مذاکره با ایالات متحده پیروز بوده، قابل قبول خواهد بود؟ این یک چالش برای دولت بایدن است که چگونه با توافق‌نامه دولت ترامپ با طالبان که در ماه فبروری ۲۰۲۰ امضا شد، پیش می‌رود.
توافق‌نامه دوحه از چند طرف تحت تهدید قرار دارد. بسیاری از مهلت‌های تعیین‌شده در این توافق‌نامه به دلیل شروع دیر هنگام مذاکرات میان‌افغانی از قلم افتاده است. هیچ پیشرف قابل توجهی در گفت‌وگوهای حکومت افغانستان و طالبان به دلیل اختلاف بر سر آجندا صورت نگرفته است و احتمالاً چشم‌ها به دولت جدید امریکا که چه تغییراتی در توافق‌نامه ایجاد می‌کند و آینده این روند را تعریف می‌کند، دوخته شده است. طالبان چند روز به آتش‌بس تمایل نشان دادند، البته، در صورتی که خروج کامل نیروهای امریکایی و آینده نظام اسلامی افغانستان تضمین شود. اگر کاخ سفید و پنتاگون گام‌های خود را نسبت به روند صلح محاسبه کنند، طالبان نیز هوشیارانه عمل می‌کنند.
در اعلامیه نخست، دولت بایدن می‌خواهد توافق‌نامه دوحه با طالبان را بازنگری کند. با این حال، طالبان نسبت به تغییرات در توافق‌نامه که به آن‌ها دست بالا می‌دهد، به شدت مخالف هستند. دولت بایدن در مورد این مسئله دو گزینه دارد. یک، توافق‌نامه دوحه که از سوی دولت قبلی امضا شد در شکل اصلی خود تطبیق می‌شود. دورنمای آن بسیار کم به نظر می‌رسد. با این حال، توافق‌نامه دوحه با دادن مشروعیت بین‌المللی و تقویت روحیه داخلی بیشتر به نفع طالبان بود و به آن‌ها جسارت بخشیده بود که اکنون ممکن توسط تیم جدید در کاخ سفید زیر سئوال رود. از سویی هم، اگر مذاکرات میان‌افغانی شتاب بگیرد و طالبان با آتش‌بس موافقت کنند، دولت بایدن ممکن توافق‌نامه دوحه را ادامه دهد. دولت رییس جمهور اشرف غنی منتظر رییس جمهور جدید (امریکا) است تا در توافق‌نامه دوحه تغییر آورد. حکومت افغانستان بخشی از این توافق‌نامه نبود؛ شرطی که طالبان در گفت‌وگو با واشنگتن گذاشته بود. دو روز پیش از امضای این توافق، طالبان در بیانیه‌ای اعلان کرده بود که آن‌ها آمادۀ آتش‌بس هستند، در صورتی که خروج نیروهای امریکایی و آینده نظام اسلامی تضمین شود. این گزینه امکان‌پذیر است، اما اگر طرف‌ها (امریکا و طالبان) شرایط توافق‌نامه را رعایت کنند و مذاکرات میان‌افغانی نتیجه موفق داشته باشد.
گزینه دوم می‌تواند گفت‌وگوی دوباره در مورد توافق‌نامه دوحه باشد تا برخی پارامترهای آن را تغییر دهد. این امر به تیم دولت جدید بستگی خواهد داشت که چگونه اهداف سیاسی را اولویت‌بندی کرده و شرایط را در روند صلح افغانستان و خروج امریکا تنظیم می‌کند. دولت امریکا می‌تواند برای حفظ نیروی ضد تروریزم کوچک تا زمان دستابی حکومت افغانستان و گروه طالبان به نتیجه مطلوب، ضمیمه‌های جدیدی به توافق‌نامه دوحه بیفزاید. نیروهای امریکایی باید تا ماه می سال ۲۰۲۱ تمام نیروهای خود را از افغانستان خارج کند. در حال حاضر، شمار نیروهای آن کشور به ۲ هزار و ۵۰۰ تن می‌رسد. با این حال، دولت بایدن احتمالاً تلاش خواهد کرد تا مهلت خروج نیروهای امریکایی را تمدید کند، چنانچه بسیاری شرایط توافق‌نامه دوحه به دلیل تأخیر در گفت‌وگوهای میان‌افغانی عملی نشده است. با این وجود، هر گونه تغییر در توافق‌نامه به طور حتم رضایت طالبان را باید با خود داشته باشد.
دولت بایدن جهت تحریک طالبان و حکومت افغانستان برای دستیابی به یک توافق، باید شرطی وضع کند و به آن اهمیت دهد. کاملاً واضح به نظر می‌رسد که طالبان به هیچ وجه در خواسته‌ها و نگرانی‌های اصلی خود سازش نخواهند کرد. علاوه بر این، طالبان تمایلی به مذاکره مجدد در مورد توافق‌نامه دوحه یا امتیاز دادن ندارند. اگر مهلت توافق‌نامه سر برسد و هیچ پیشرفتی به دست نیاید، طرفین به خصوص ایالات متحده در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت. اگر دولت جدید امریکا امیدوار است چانس دستیابی به صلح و به ویژه نتیجه روند صلح ایالات متحده و طالبان که تقریباً ده سال طول کشید تا به توافق دوحه رسید، ادامه پیدا کند، لازم است دیپلماسی فعال و پویایی را نسبت به این مسئله تعقیب کند.
