افغانستان، آزمایشگاه جئوپلتیک رقابت‌های چین-امریکا است!
کریشنان می‌گوید: «شما چین قاطع‌تر را می‌بینید که مایل است ریسک‌های بیشتری بپذیرد، اما در عین حال به اندازه کافی محتاط است که اشتباهات دیگران را در افغانستان تکرار نکند»
جئوپلتیک، تا آنجا که مربوط به آسیا به‌ویژه نواحی آسیای مرکزی می‌شود، فقط جئوپلتیک به سبک قدیمی یا رقابت‌های قدرت‌های بزرگ نخواهد بود، بلکه توسط ملاحظات دیگر نیز هدایت می‌شود.
«سرینات راغوان» نویسنده و تاریخدان، در بحثی پیرامون موضوع کتاب «کمونیست‌ها و ملاها؛ چین، افغانستان و جئوپلتیک جدید آسیا» نوشته «آنانت کریشنان» و «استنلی جانی» می‌گوید که این رقابت به خاطر محدودیت‌هایی است که امروز تا حدودی مربوط به همان رقابت ایالات متحده-چین می‌شود.
راغوان می‌گوید: «رقابت، بیشتر در مورد الگوهای توسعه، فناوری و نوآوری است و این‌که چه کسی واقعاً می‌تواند ساختار خود را به گونه‌ای قابل قبول‌تر ارائه دهد. از این نظر، افغانستان آزمایشگاه مهمی باقی خواهد ماند که در آن رقابت جئوپلتیکی جدید بین ایالات متحده و چین بازی می‌شود».
عزیز امین، منشی سابق اشرف غنی رییس جمهور پیشین افغانستان می‌گوید که چین نسبت به طا-لبان و وعده‌های آن‌ها محتاط و نگران بازیگران غیر دولتی در افغانستان است. او می‌گوید: «تمام گفت‌وگوها بین چین و طا-لبان در مورد چگونگی خنثی کردن این تهدیدها بوده است. اما انتظار داشتن از طا-لبان برای سرکوب القاعده و سایر گروه‌های شبه‌نظامی پیامدهای سیاسی خواهد داشت».
چین در حال برداشتن گام‌های بیشتری برای حضور خود به عنوان یک قدرت است، نه تنها در افغانستان، بلکه در سراسر منطقه، در سریلانکا و نیپال و مایل است به حدی در سیاست داخلی دخیل شود که تاکنون دیده نشده است. چین برای حفظ امنیت خود گام‌های بیشتری برمی‌دارد. کریشنان می‌گوید: «شما چین قاطع‌تر را می‌بینید که مایل است ریسک‌های بیشتری بپذیرد، اما در عین حال به اندازه کافی محتاط است که اشتباهات دیگران را در افغانستان تکرار نکند».
استنلی جانی می‌گوید که منطقه‌گرایی، کلید پیشرفت است. وی می‌افزاید: «با توجه به تنوع داخلی، تنوع قومیتی و تاریخ اخیر کشور، بازیگران منطقه‌ای همواره در این کشور حرفی برای گفتن داشته‌اند، به‌ویژه منطقه آسیای مرکزی و همچنین ایران. این کشورها اکنون منتظرند ببینند که آیا طا-لبان قادر به ایجاد ثبات در کشور خواهند بود یا خیر. به جز تاجیکستان، هیچ یک از این کشورها در حال حاضر، حتی اظهارات خصمانه‌ای نسبت به طا-لبان نداشته‌اند».
وینیتا ریوی، محقق مستقل بنیاد تحقیقاتی آبزرور می‌گوید که این بحرانی نیست که بتوان آن را به صورت دوجانبه یا چندجانبه با رقابت ابرقدرت‌ها حل کرد و بازیگران منطقه‌ای باید دخیل شوند. او می‌گوید که به نظر می‌رسد چین تنها کشوری است که روابط کاری خوبی با همه طرف‌ها دارد و در درگیری سهیم است و این چیزی است که هند باید به آن توجه داشته باشد.
