افغانستان در سال ۱۴۰۱(بخش سوم)
افغانستان در سال ۱۴۰۱، عنوان سلسله‌مطالبی است که به بازخوانی مهم‌ترین تحولات افغانستان در عرصه‌های سیاست و امنیت می‌پردازد. این رویدادها به ترتیب وقوع از نظر زمانی و با شماره‌گذاری در تعداد بر اساس ماه‌های سال، بازخوانی می‌شوند.
قسمت سوم این نوشتار را باهم می‌خوانیم.
سنبله
۱
ملا یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع یکشنبه ۶ سنبله، از پاکستان خواست که اجازه ندهد هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی، با استفاده از حریم هوایی آن کشور، به خاک افغانستان حمله کنند.
آقای مجاهد ارشدترین مقام امارت است که به صراحت گفت هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی از طریق پاکستان وارد حریم هوایی افغانستان شده‌اند.
پهپادهای امریکایی در مناطق مختلف افغانستان دیده شده‌اند و عملیات مختلف شناسایی و حملاتی انجام دادهاند.
اما پاکستان، پرواز این هواپیماها از خاک خود برای حمله بر افغانستان را رد کرد.
اظهارات سرپرست وزارت دفاع، در حالی صورت گرفت که جو بایدن رییس جمهور امریکا دو روز پیش از آن تاکید کرد که امریکا فشار خود علیه تهدیدات تروریستی از افغانستان را حفظ می‌کند. در بیانیه‌ای که از سوی جو بایدن در وبسایت کاخ سفید منتشر شد، آمده: «حالا ما فشار علیه تهدیدات تروریستی را حفظ می‌کنیم بدون اینکه هزاران سرباز (امریکایی) را در افغانستان در معرض آسیب قرار دهیم.»
بایدن افزود که «دولت من به تعقیب تروریست‌هایی که در پی آسیب رساندن به ایالات متحده هستند، هر جایی که باشند، ادامه خواهد داد.» به باور آگاهان این اظهارات رییس جمهور امریکا، اشاره‌ای به حملات پهپادی امریکا در افغانستان و خاورمیانه است.
ایمن الظواهری رهبر القاعده در حمله پهپادی امریکا روز یکشنبه ۹ اسد در کابل کشته شد. این عملیات بزرگترین ضربه به این گروه شبه‌نظامی پس از کشته شدن اسامه بن لادن بنیانگذار آن در سال ۲۰۱۱ بود.
پس از آن، امارت اعلامیهای منتشر کرد و ضمن محکوم کردن این حمله از اقامت الظواهری در مرکز کابل اظهار بیاطلاعی کرد.
با نشانه گرفته شدن مستقیم پاکستان توسط سرپرست وزارت دفاع، برای مساعدت با امریکا در امر حملات پهپادی به خاک افغانستان، تنش‌های نهفته در روابط کابل ـ اسلام‌آباد بار دیگر رسانه‌ای شد و آنچه در بیست سال گذشته از تقابل میان دو کشور جریان داشت، در این دور هم از سر گرفته شد.
۲
روز جمعه ۱۱ سنبله حوالی ساعت ۱۱ قبل از ظهر، انفجار مرگباری در منطقه گازرگاه شهر هرات رخ داد که در اثر آن ده‌ها هموطن ما به خاک و خون غلتیدند.
محمودشاه رسولی سخنگوی فرماندهی پولیس ولایت هرات آمار کشتگان را ۱۳ نفر اعلام کرد، اما منابع محلی، این آمار را بالای بیست نفر گزارش دادند.
آنچه در مسجد گازرگاه هرات رخ داد به وضوح نشان داد که آتش افراط، دشمن مشترک مردم مسلمان افغانستان با هر باور مذهبی و وابستگی نژادی است و از هر فرصتی برای به خاک و خون کشیدن آنان، استفاده خواهد کرد.
حمله بر مساجد و نمازگزاران، نشانگر آن است که بخشی از جنگ قدرت جریان‌های تندرو، تلاش برای تصاحب تریبون‌های تبلیغاتی مساجد است و اکنون مساجد به یکی از محورهای نبرد میان گروه‌های تندرو «جهادی» تبدیل شده است. در این میان، ملاهایی که از این یا آن جناح حمایت می‌کنند، به سادگی به یک هدف جنگی تبدیل می‌شوند و به طرزی بی‌رحمانه آماج حملات قرار می‌گیرند.
برای تروریست‌ها اما هرگز اهمیت ندارد که در اقدام هراس‌افکنانه آنان ده‌ها نفر کشته و زخمی می‌شوند و موجی از خون و خشم و خشونت و نفرت تولید می‌شود.
آنها بر نفرت سرمایه‌گذاری می‌کنند، از خشونت قدرت می‌گیرند و با دامن زدن به تندروی و افراط‌گرایی و تحریک افراط‌گرایان به رویکردهای عملگرایانه برای ایجاد حداکثر وحشت، نیرو پیدا می‌کنند و خود را توانمند و مؤثر نشان می‌دهند.
آتش افراط نه تنها دوست و دشمن نمی‌شناسد بلکه دشمن مشترک همه مردم مسلمان افغانستان در سراسر کشور است و در هر فرصت مساعدی برای به خاک و خون کشیدن آنان وارد میدان می‌شود؛ بی‌آن که میان پیروان مذاهب مختلف مرز بکشد یا آنان را از همدیگر تفکیک کند. آتش افراط، ریشه در رویکرد تکفیر دارد و تکفیری‌ها جز خود، پیروان هیچ کدام از مذاهب اسلامی را مسلمان نمی‌دانند و ریختن خون آنان را بخشی از فریضه جهاد در راه خدا می‌پندارند.
۳
در نتیجه انفجاری «انتحاری» در نزدیک سفارت روسیه، روز دوشنبه ۱۴ سنبله چندین شهروند افغانستان با دست کم دو کارمند این سفارت کشته و چندین نفر دیگر زخمی شدند. پولیس گفت در این رویداد، چهار شهروند افغانستان کشته شده‌اند.
اما داعش که مسئولیت این «حمله انتحاری» را برعهده گرفته، مدعی شده که ۲۵ نفر را در آن حمله کشته است.
حمله به سفارت روسیه، موجب توقف موقت خدمات کنسولی این سفارت شد.
میزان
۱
شیرمحمد عباس استانکزی معین سیاسی وزارت خارجه، تامین عدالت و وحدت ملی را به بازشدن مکاتب دخترانه وابسته خواند و سه شنبه ۵ میزان گفت: اگر دروازه مکاتب به زود‌ترین فرصت باز نشود، ملتی که قدرت‌های شرق و غرب را شکست داد از ما فاصله می‌گیرد.
پیشتر آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هم در گزارشی به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد گفته بود که طا-لبان افغانستان را به تنها کشوری در جهان تبدیل کرده که تحصیل دختران در آن ممنوع است.
به نظر می‌رسد دودستگی در میان مقامات حکومت در مورد بازگشایی مکاتب دخترانه وارد مراحل پیچیده‌تری شده است.
مدتی پیش مکاتب دخترانه در ولایت پکتیا برای چند روز بازگشایی و مجدداً بسته شد که به باور ناظران، نشانه رویارویی داخلی جناح‌های درون‌حکومت بر سر این موضوع است.
۲
جو بایدن رییس جمهور امریکا، ۲ میزان رسماً افغانستان را از فهرست متحدان بزرگ غیرناتوی ایالات متحده خارج کرد.
او این اقدام را طی یادداشتی خطاب به آنتونی بلینکن وزیر خارجه آن کشور اعلام کرد.
با آن که افغانستان دیگر حتی روی کاغذ هم متحد استراتژيک غیرناتوی امریکا به حساب نمی‌آید، اما واقعیت این است که پیش از این نیز افغانستان فراتر از روی کاغذ، هرگز در عمل متحد غیر ناتوی امریکا نبوده است.
۳
روز جمعه ۸ میزان، تروریست‌های وحشی و خون‌آشام بار دیگر یک مرکز آموزشی را در غرب کابل بی‌رحمانه هدف قرار دادند و ده‌ها دختر و پسر بیگناه را به خاک و خون کشاندند.
یوناما نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان آمار شهدا و زخمیان این حمله مرگبار را ۵۳ شهید و ۱۱۰ زخمی اعلام کرد، اما منابع مردمی شمار تلفات را بیشتر از این خواندند.
این فاجعه مرگبار تمام افغانستان را در سوگ و اندوه فرو برد و سبب همدلی گسترده مردم مسلمان کشور با خانواده‌های شهدا و زخمیان این جنایت هولناک شد.
حمله در ساعات اولیه صبح جمعه در مرکز آموزشی «کاج» صورت گرفت؛ جایی که پیش از این در سال ۱۳۹۷ خورشیدی نیز شاهد انفجار مرگبار دیگری بود که در آن حدود ۲۰۰ دختر و پسر دانش آموز شهید و زخمی شدند.
در آن زمان هیچ‌کس به جرم کشتار وحشیانه دانش‌آموزان بیگناه شیعه در یک مرکز آموزشی دستگیر، محاکمه و مجازات نشد. این در حالی بود که هزاران تروریست تکفیری در زندان‌های دولت دست‌نشانده به سر می‌بردند که هر یک از آنها پیشتر در خون‌ریزی و کشتار و ترور و جنایت نقش و سهم داشتند.
در پی فروپاشی جمهوریت امریکایی، همه تروریست‌ها از زندان‌ها آزاد شدند و به این ترتیب، تروریزم قوی‌تر شد و حملات تروریستی بار دیگر اوج گرفت.
در برخی موارد حتی گزارش شد که زندانیان رهاشده مستقیماً در سازماندهی و اجرای حملات تروریستی نقش داشته‌اند.
چیزی که در این میان نه تنها تغییر نکرده، بلکه بدتر هم شده، وضعیت مردمی است که تنها جرم شان تلاش برای کسب دانایی و آگاهی است. تروریست‌های وحشی به طور هدفمند، مراکز آموزشی شیعیان را هدف قرار می‌دهند و به طور عمدی تلاش می‌کنند تا بیشترین قربانی را از میان دانش‌آموزان بگیرند تا مانع از رشد و پیشرفت یک قوم متمدن، دانش‌دوست و خشونت‌پرهیز شوند.
۴
شبکه سی‌ان‌ان روز یکشنبه ۱۷ میزان به نقل از دو منبع آگاه گزارش داد که دیوید کوهن معاون سازمان سیا و توماس ویست نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا برای افغانستان، با هیئتی به ریاست عبدالحق وثیق رییس استخبارات در دوحه دیدار کرده‌اند.
پس از کشته شدن رهبر القاعده در کابل، این اولین دیدار میان مقام‌های استخباراتی امریکا و افغانستان بود که گفته می‌شود در آن درباره مبارزه با ترویزم گفت‌وگو شده است.
در همین حال، مولوی عبدالکبیر معاون سیاسی رییس الوزرا گفت که تفاهم با جهان به شمول امریکا جریان دارد.
از این‌گونه ملاقات‌ها تا سال‌های بعد و شاید هرگز، هیچ جزئیاتی رسانه‌ای نشود و مردم ندانند که میان مقام‌های استخباراتی امریکا و افغانستان در دوحه چه گذشته است. این نشانگر اهمیت چیزی است که در پشت پرده جریان داشته و میان دوطرف رد و بدل شده است.
نگرانی امریکا از احیای دوباره القاعده در سایه دولت حکومت امارت، واهی و بی‌بنیاد است و چه بسا پمپاژ هدفمند «خبر جعلی» و اطلاعات نادرست به منظور سرگرم کردن رسانه‌ها باشد.
با وجود این، دست‌کم دو مسئله مهم‌تر از چشم‌انداز احیای القاعده است که امریکا و افغانستان را وادار به انجام یک گفت‌وگوی مستقیم استخباراتی در سطح بالا کرده است: پروژه داعش و نقش آینده امریکا در معادلات افغانستان.
امریکا نه تنها نگران قدرت‌گیری داعش در افغانستان نیست، بلکه آن را تقویت می‌کند و گسترش می‌دهد، اما این برای بخشی از مقامات کابل قابل تحمل نیست؛ زیرا دو پادشاه در یک اقلیم نمی‌گنجند.
مسئله دوم که البته بی‌ارتباط با مسئله اول نیست، چشم‌انداز سلطه استراتژيک امریکا بر معادلات افغانستان است. واشنگتن می‌خواهد این مهم با کمترین هزینه ممکن و به بهترین شیوه انجام شود؛ کاری که همانطور که اشاره شد باید از طریق داعش صورت بگیرد؛ بنابراین کابل دو راه بیشتر در پیش ندارد: یا طبق دستور امریکا به داعش اجازه فعالیت می‌دهد و یا با این گروه مبارزه می‌کند و البته این مبارزه به این دلیل که داعش نیروی نیابتی امریکا است، هزینه‌های زیادی بر امارت تحمیل خواهد کرد.
۵
امام‌علی رحمان رییس جمهور تاجیکستان روز سه‌شنبه ۲۶ میزان ایجاد کمربندی امنیتی در اطراف افغانستان را امری ضروری خواند.
به گفته او، تروریست‌ها هم از خاورمیانه به افغانستان منتقل می‌شوند و هم فعالیت گروه‌های تروریستی در این کشور تهدیدی جدی برای آسیای میانه است.
پیشتر، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم گفته بود که: مشکل تروریزم در افغانستان حل نشده و وجود این گروه‌ها در کشور یک خطر جدی است.
