افغانستان در ۲۰۲۰؛ یک سال امید، درماندگی و رنج

خوش‌بینی یک امر نادر در افغانستان است. با این حال، امیدها در اوایل سال ۲۰۲۰ به دلیل گفت‌وگو روی ختم سال‌ها جنگ وحشیانه داخلی افزایش یافت. مذاکرات میان‌افغانی بر مبنای توافق‌نامه ۲۹ فبروری بین ایالات متحده و طالبان برنامه‌ریزی شد؛ توافقی که خواستار خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و قطع روابط طالبان با القاعده است. دورنمای مذاکرات به گرمی از سوی جامعه جهانی استقبال شد و قطر میزبانی از گفت‌وگوهای هیئت افغانستان و گروه طالبان را به دوش گرفت. طبق نظرسنجی ماه مارچ، بیش از ۸۰ درصد مردم افغانستان فرایند صلح موفقیت‌آمیز را تصور می‌کردند.

اما گفت‌وگوهای رسمی ثابت ساخت که این امر آسان نیست. در گفت‌وگوهای مقدماتی، دو طرف روی یک سری موضوعات بحث کردند که آزادی زندانیان یکی از بحث‌ برانگیزترین مسایل بود. در اواسط ماه سپتمبر دو جانب بر سر میز مذاکره رفتند و بیش از سه ماه طول کشید تا جوانب روی کارشیوه گفت‌وگوها به توافق رسیدند. پس از آن انتظار می‌رفت که هیئت‌ها به موضوعات دشوار اساسی که شکل دولت جدید و ویژ‌گی‌های دولت آینده را تعیین می‌کند، بپردازند. اما ۲۰۲۰ بدون توافق روی آجندا به پایان خواهد رسید. نظرسنجی که در ماه اکتوبر انجام شد، نشان داد که حدود نصف مردم افغانستان تردید دارند صلح تا دو سال آینده به دست آید.
از لحاظ سیاسی، همه‌چیر در این سال به خوبی پیش نرفت. انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ماه سپتمبر ۲۰۱۹ برگزار شد، اما در ماه می رییس جمهور غنی و عبدالله عبدالله برای حل و فصل منازعات انتخابات به توافق رسیدند. عبدالله ریاست شورای عالی مصالحۀ‌ ملی را پذیرفت تا گفت‌وگوها را رهبری کند. اگرچه قرار بود پست‌های وزارت‌خانه‌ها به طور مساوی بین دو طرف تقسیم شود، اما توافق در مورد ترکیب کابینه در اواخر سال حاصل شد.
۲۰۲۰ بدبختی‌های دیگری نیز به همراه داشت. در فصل بهار، در حالی که ویروس کرونا پاکستان و ایران را تسخیر می‌کرد، به نظر می‌رسید افغانستان از این بحران نجات می‌یابد. با این وجود، افزایش موارد مثبت کووید-۱۹ با بازگشت مهاجرین از این دو کشور همسایه اجتناب‌ناپذیر بود. بزرگترین دلهره این بود که زیرساخت‌های بهداشتی ضعیف در افغانستان توانایی این کشور را برای مقابله با بیماری همه‌گیر محدود می‌کرد. با ثبت موارد رسمی پایین از آمار مرگ و میر، آرامش نسبی حاصل شد. باور بر این است که به دلیل آزمایش‌گاه‌ها و امکانات بهداشی کم و گزارش‌های نامعتبر، سرایت واقعی این بیماری به گونۀ جدی دست‌کم گرفته شده است.
ناامید‌کننده‌ترین تحول در جریان ۲۰۲۰، احتمالاً افزایش شدت جنگ بود. با شروع مذاکرات، به جای اینکه خشونت‌ها کاهش یابد، حملات مرگبار شورشیان در سراسر این کشور افزایش یافت. سال جاری با افزایش ناامیدی‌ها از روند صلح، افزایش نگرانی‌های امنیتی و افزایش شک و تردیدها در مورد نظام سیاسی، خاتمه یافت.