انتخابات و صلح؛ چرا هر دو گزینه مهم است؟

عبور از برگزاری انتخابات برای طالبان و امریکا در صورتی آسان‌تر خواهد شد که در کابل صدای واحدی انتخابات را حمایت نکند. وقتی دو طرف برای پایان جنگ مذاکره و آتش‌بس می‌کنند، واضح است که از خیر چیز‌هایی بگذرند. اما اکنون خوب است که کابل برگزاری انتخابات را دو دسته تقدیم طالبان نکند.

صلح و انتخابات، در هر دو مبحث نمی‌توان حرف قاطع زد. نهمین دور مذاکرات قطر میان نمایندگان طالبان و نمایند‌گان ایالات متحده امریکا جریان دارد. گاهی گزارش می‌شود که متن توافق‌نامه صلح میان طرفین نهایی شده است و گاه گزارش می‌شود که هنوز اختلافات شدید میان هر دو طرف وجود دارد. باور‌ها بر این است که اظهارات تازه دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا روی گفت‌وگو‌های قطر تاثیر گذاشته است. رییس جمهور امریکا به تازگی گفته حتا پس از توافق‌نامه صلح با طالبان، امریکا در افغانستان حضور نظامی خود را حفظ خواهد کرد.
در همین حال، رییس ستاد ارتش امریکا هم در یک نشست خبری گفت که برای خروج نیرو‌های امریکایی از افغانستان خیلی زود است و کابل نمی‌تواند به گونه مستقلانه در برابر گروه‌های شورشی مقابله نماید. خروج نیرو‌های خارجی از کشور یکی از درشت‌ترین مطالبات طالبان در مذاکرات صلح با امریکا است. با انتخابات ششم ماه میزان فاصله اندکی داریم. تا این‌جای کار روند صلح بحث برگزاری انتخابات را آسیب زده است. گفته می‌شود که طالبان خواستار تعویق انتخابات هستند و شکل‌گیری حکومت موقت.
به شمول بسیاری از نامزدان انتخابات، افکار عمومی کشور نیز نسبت به برگزاری انتخابات خوشبین نیست. یک عضو کمیسیون انتخابات گفته که حتا بسیاری از اعضای این نهاد انتخاباتی به انتخابات شش میزان چندان باور ندارد.
در مبحث صلح و انتخابات، واقعیت این است که برگزاری انتخابات در تناسب به صلح، دم‌دست است. جنگ جاری افغانستان، فراوان پیچیده است و به همین علت همه چیز این پروسه در کنترول جمهوری اسلامی افغانستان نیست. کشور‌های منطقه در این جنگ نقش دارند و دخیل‌اند و طبیعی است که جگونگی تامین صلح در مدیریت کابل نیست. تا همین دم کابل در پروسه صلح حضور بیسیار غیر فعال دارد و به طور کلی می‌توان گفت که به حاشیه رفته است.
بیشتر از کابل، قدرت‌های منطقه‌ای در این پروسه نقش دارند و آنان در پروسه صلح بیشتر از هر چیز دیگر دنبال منافع خویش‌اند. حالا گزارش‌هایی وجود دارد که تیم دونالد ترامپ در کاخ سفید روی چگونگی صلح و گفت‌وگو‌های صلح، اختلاف نظر دارند. پیشتر شماری از جمهوری‌خواهان آقای ترامپ را متهم کرده‌ بودند که او در مسئله افغانستان، از شتاب کار می‌گیرد و رشد تروریزم و خطرات آن را بالای منافع امریکا نادیده می‌گیرد. در موجودیت این اختلافات در تیم ترامپ و در گفت‌وگو‌های قطر، هیچ تضمینی به طور قطعی وجود ندارد که بزودی توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان نهایی شود. تازه پس از امضای توافق‌نامه صلح، مرحله دیگری از این پروسه باقی می‌ماند که آغاز مذاکرات میان‌افغانی است.
با این وجود، با توجه به پیچیدگی‌های صلح، برگزاری انتخابات در مدیریت و کنترول کابل است. زلمی خلیلزاد نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا برای صلح افغانستان، در ارتباط به آوازه‌های تاخیر در انتخابات و حکومت موقت، گفته که روی این مسایل باید خود افغان‌ها تصمیم بگیرند. از دید زمانی هم با انتخابات فاصله اندکی داریم و تا صلح، فرسنگ‌ها فاصله. واقعیت دیگر این است که طالبان با برگزاری انتخابات بیشتر از هر زمان دیگر اعلام مخالفت کردند و خواستار تعویق آن شدند. در این مرحله اگر قرار باشد کابل به این خواست طالبان تمکین کند، بدون شک پیامد‌های خطرناکی خواهد داشت. طالبان از گفت‌وگو با دولت امتناع می‌کنند و با این کار سعی دارند مشروعیت نظام را زیر سوال ببرند. برای همین با برگزاری انتخابات مخالف‌اند. نگارنده با تاکید ارگ و کمیسیون انتخابات مبنی بر، برگزاری انتخابات موافق است اما برگزاری انتخابات مستلزم شروطی است که یکی از آنها اجماع سازی انتخاباتی در کابل است. در روند صلح هر فیصله بدون حضور نظام مشروعیتی نخواهد داشت. درست است که حکومت کنونی برخاسته از قانون اساسی کشور نیست اما، نتیجه یک روند دمکراتیک است که مردم در آن شرکت کرده‌اند. طالبان در حکومت پیشین هم اگر حرفی از مذاکره و پایان جنگ می‌شد، می‌گفتند که با حکومت مذاکره نمی‌کنند. مشکل طالبان با دولت تنها به حکومت کنونی خلاصه نمی‌شود. بنابرین برای حفظ دستاورد‌های سال‌های پیسین نیاز است که در روند صلح نقش و اتوریته حکومت زیر سوال نرود. مخالفان سیاسی آقای غنی اگر با او مخالفت دارند که در نظام‌های دمکراتیک طبیعی هم است، ولی نهاد دولت و حکومت را به یک شخص که آقای غنی باشد، خلاصه نکنند. این شیوه برخورد از جانب مخالفان سیاسی با ارگ و آقای غنی، به مخالفان مسلح دولت کمک بزرگی می‌کند. البته ضرورت است که آقای غنی هم اندکی کوتاه بیاید تا در نهایت اجماعی سروسامان بگیرد.

می‌ماند بحث چگونگی برگزاری انتخابات که تلاش شود به بهترین شکل برگزار شود. چهره‌های سیاسی و نامزدان نسبت به عملکرد ارگ و نهاد‌های انتخاباتی بی‌اعتماد هستند و برای همین در تاخیر انتخابات با طالبان هم‌نوا هستند. ارگ و کمیسیون‌های انتخاباتی برای این‌که بحث برگزاری انتخابات را بیشتر تقویت کند، بایستی در حوزه اعتماد سازی گام‌های عملی بردارند. اگر در کابل داشتن دولت دغدغه است، پس خوب است که روی برگزاری انتخابات و چگونگی آن تمرکز کنند. افزون بر طالبان، ممکن امریکایی‌ها هم از نبود یک اجماع در زمینه انتخابات سود ببرند. واشنگتن برای دست‌یابی به بستن یک توافق سیاسی با طالبان عجله دارند و انتخابات اولویت شان نیست. با این حال، در صورتی که کابل در امر اجماع سازی برای انتخابات موفق شود، اندکی از شتاب امریکا هم در این پروسه کاسته خواهد شد. فارغ از مسایل دیگر، یک نگاه دولت امریکا به اوضاع افغانستان، انتخاباتی است. امضای هر نوع توافق‌نامه صلح با طالبان، برای آقای ترامپ در آستانه انتخابات آتی این کشور می‌تواند یک دستاورد درشت محسوب شود. عبور از برگزاری انتخابات برای طالبان و امریکا در صورتی آسان‌تر خواهد شد که در کابل صدای واحدی انتخابات را حمایت نکند. وقتی دو طرف برای پایان جنگ مذاکره و آتش‌بس می‌کنند، واضح است که از خیر چیز‌هایی بگذرند. اما اکنون خوب است که کابل برگزاری انتخابات را دو دسته تقدیم طالبان نکند. با گذشت از انتخابات، باید از خیلی ارزش‌ها که وابسته به انتخابات است، عدول کرد.