بحران افغانستان چه پیامدی برای پاکستان دارد؟

ایدیولوژی متمایل مذهبی طا-لبان می‌تواند…. مسیر سیاسی خود را احتمالاً به سمت هند سوق دهد. شماری از دیپلمات‌های هندی به تازگی به کابل سفر کردند که سیگنال سرخی برای پاکستان است

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
برای دومین بار، طا-لبان افغانستان را به تصرف خود درآورد و به آنچه طولانی‌ترین جنگ ایالات متحده در این کشور معروف است، پایان داد. اگرچه بازگشت طا-لبان به قدرت به عنوان پایان جنگ بیست ساله مطرح می‌شود، اما موضوعات مهم دیگری را آغاز می‌کند – احتمالاً جنگ داخلی دیگر. جنگ باعث می‌شود که این کشور دوباره به پناه‌گاه تروریزم منطقه‌ای و جهانی تبدیل شود و در نتیجه امنیت منطقه و جهان را تهدید کند. عامل دیگر، خلق و خوی تغییرناپذیر طا-لبان نسبت به افغان‌هاست که احتمال شورش عمومی علیه این گروه را بیشتر می‌کند.
علاوه بر رویکرد بنیادگرایانه طا-لبان، حمایت آشکار پاکستان نیروی محرکه احتمالی برای شتاب دادن به بحران‌های سیاسی و اقتصادی آینده در افغانستان است. در نتیجه چنین بحران‌هایی، شعله‌های آتش دامن پاکستان را نیز خواهد گرفت.
دیدگاه اقتصادی
تسلط طا-لبان بر کابل در اگست ۲۰۲۱ بلافاصله کاهش سریع اقتصاد افغانستان – حدود ۴۰ درصد – را در پی داشت. در نتیجه، با از دست رفتن ۵۰۰ هزار شغل، نرخ بیکاری به شدت افزایش یافت. چنین افزایش بی‌سابقه‌ نرخ بیکاری به یک محرک تحریک‌کننده تمایل افغان‌ها به شورش علیه حکومت طا-لبان تبدیل خواهد شد، زیرا مردم ممکن گزینه دیگری برای بقا نداشته باشند. نرخ فقر هم اکنون به ۹۷ درصد رسیده است.
تشدید نرخ بالای بیکاری همچنین منجر به کاهش شدید وضعیت مالی عمومی شده است. طبق گزارش برنامه توسعه‌ای سازمان ملل متحد (UNDP)، کاهش یک سوم درآمد سرانه بر اساس واقعیت‌ها در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۱ هشدار دهنده است. بسیاری غیرنظامیان در برابر چنین فاجعه اقتصادی آسیب‌پذیر هستند. اکنون در فقر گیر افتاده و حتی مجبور شده‌اند فرزندان خود را در ناامیدی از زندگی به فروش بگذارند.
دیدگاه سیاسی
از زمان سقوط دولت منتخب افغانستان در اگست ۲۰۲۱، گروه‌های تروریستی مانند داعش به شکل بی‌سابقه قوی‌تر ظاهر شدند. به این معنی که بازگشت طا-لبان هنوز به عنوان امر خوشامدگویی از سوی سایر گروه‌های تروریستی برای حضور مجدد در افغانستان تلقی می‌شود. این امر می‌تواند تهدید تضعیف‌کننده‌ای برای حکومت طا-لبان باشد.
این امر در درجه اول به خاطر بی‌میلی طا-لبان برای تشکیل دولت فراگیر و استقبال از سیاستمداران سابق، کارمندان دولت، و دیگر شخصیت‌های برجسته در مدار دولت خود است.
پیامدها برای پاکستان
افغان‌ها به دلیل مواضع طرفدارانه طا-لبان از پاکستان، از بازگشت آن‌ها بیم دارند. با وجود چنین تحقیر سراسری در میان افغان‌ها، حامیان طا-لبان ارتش پاکستان و رهبری مذهبی به گرمی از بازگشت طا-لبان در اگست ۲۰۲۱ استقبال کردند. مردم پاکستان حتی بازگشت طا-لبان را جشن گرفتند و آن را پیروزی غیرمستقیم برای پاکستان در افغانستان دانستند. با توجه به این موضوع، عمران خان نخست‌وزیر پیشین پاکستان نیز طی کنفرانس مطبوعاتی در اسلام‌آباد، از تصرف کابل توسط طا-لبان حمایت کرد و گفت که «افغانستان زنجیر بردگی را شکسته است».
با این حال، ایدیولوژی متمایل مذهبی طا-لبان می‌تواند…. مسیر سیاسی خود را احتمالاً به سمت هند سوق دهد. شماری از دیپلمات‌های هندی به تازگی به کابل سفر کردند که سیگنال سرخی برای پاکستان است.
دوم، پاکستان به عنوان یک واسطه بین ابرقدرت‌های جهانی در مقابل چین، روسیه و ایالات متحده، بازی دوگانه انجام می‌دهد. با توجه به پویایی نظم جیوپلتیک جهانی، مدت طولانی‌ ادامه نخواهد داشت.
سوم، پاکستان در حال حاضر به شدت بدهکار است و ممکن به یک منطقه حایل بین قدرت‌های بزرگ تبدیل شود. روابط با ایالات متحده در حال حاضر با کاهش جریان کمک‌ها رو به وخامت است، در حالی که کمک‌های متحدش چین بدون بهره دادن زیاد به دست نمی‌آید. پاکستان که قبلاً در بدهی‌های هنگفت غرق شده است، در صورتی که پاکستان نتواند در برابر چنین بدهی‌های هنگفتی مقاومت و از نقش واسطه و حامی گروه‌های تروریستی اجتناب کند، ممکن با سرنوشت مشابه سریلانکا روبرو شود.
نتیجه گیری
جنگ بحث برانگیز بیست ساله ایالات متحده، همراه با تسلط طا-لبان به قدرت، به عنوان پله‌ای برای آشوب سیاسی احتمالی دیگر در این کشور عمل می‌کند. گروه‌های تروریستی از این مرحله جدید در سناریوی سیاسی افغانستان استفاده خواهند کرد. ورود این گروه‌های تروریستی نقطه عطفی برای امنیت منطقه‌ای و جهانی است. افغانستان با جنگ داخلی دیگر ویران خواهد شد. پاکستان به عنوان یکی از حامیان مهم طا-لبان، بیشترین آسیب را خواهد دید زیرا ممکن این کشور در این بازی بزرگ گیر افتد.

به طا-لبان توصیه می‌شود که یک دولت فراگیر تشکیل دهند و از متخصصان و سیاست‌گذاران برجسته دولت قبلی استقبال کنند. همچنین، این گروه باید به منافع ملی مانند حفظ سرود ملی و پرچم ملی پایبند باشد و در عین حال حقوق زنان، به‌ ویژه تحصیل دختران را در نظر داشته باشد.
طا-لبان همچنین باید از وابستگی به پاکستان چه از نظر سیاسی و چه از لحاظ اقتصادی، به ‌ویژه در مورد مسایل ملی در سطح سیاست، اجتناب کنند. برای پاکستان، اجتناب از لابی و واسطه‌گری برای طا-لبان در سکوهای بین‌المللی مهم است. در عوض، پاکستان باید موضوعاتی را که با آن مواجه است به طور انتقادی بررسی و ارزیابی کند.