بحران دوقطبی در پاکستان
آشوب جاری در پاکستان به دلیل وجود زمینه‌های پیشینی نارضایتی اقتصادی و بحران تورم، استعداد بالایی برای تبدیل شدن به یک درد سر جدی برای رژیم حاکم دارد و ممکن است ابعاد مهارناپذیری به خود بگیرد
عمران خان نخست‌وزیر برکنارشده پاکستان، روز سه شنبه ۱۹ ثور توسط نیروهای امنیتی به هنگام ورود به دادگاه عالی در اسلام‌آباد پایتخت این کشور، بازداشت شد.
آقای خان برای رسیدگی به اتهامات فساد در دادگاه حاضر شده بود؛ اتهاماتی که او خود آن را برآمده از انگیزه‌های سیاسی می‌داند.
ساعاتی پس از بازداشت عمران خان نخست وزیر پیشین پاکستان، شهرهای مختلف این کشور شاهد اعتراضات حامیان وی بود و هوادارانش به اماکن نظامی و امنیتی یورش بردند.
درپی بازداشت عمران خان، حامیان او و فعالان سیاسی حزب تحریک انصاف در اعتراض به این اقدام، در بسیاری از شهرهای پاکستان به ویژه «راولپندی» جایی که مقر فرماندهی ارتش در آن قرار دارد، دست به تظاهرات و درگیری خشونت‌بار با پولیس زدند.
پولیس می‌گوید در جریان اعتراضاتی که با دستگیری آقای خان در پاکستان آغاز شده، نزدیک به ۲۰۰۰ نفر دستگیر و هشت نفر کشته شده‌اند.
ارتش روز نهم ماه می را «روزی تاریک» خوانده و به معترضان هشدار داده که اگر دوباره به ساختمان‌ها حمله کنند با «تبعات سنگینی» روبرو خواهند شد، اما به نظر می‌رسد خشم طرفداران عمران خان به اندازه‌ای عمیق و مهارناپذیر است که «تبعات سنگین» نمی‌تواند مانع از بروز آن شود.
پاکستان همواره کشور بی‌ثباتی بوده و آشفتگی اوضاع سیاسی در این کشور، آنقدر عمیق و دیرینه و پرپیشینه است که گویی ناف آن را با بی‌ثباتی و هرج و مرج بریده‌اند.
اما این بار قضیه فرق می‌کند. اکنون پاکستان در شکننده‌ترین شرایط خود قرار گرفته و فعال شدن بی‌سابقه گسل بحران اقتصادی و امنیتی، در کنار فعال بودن پیشینی گسل سیاسی، این کشور را در بدترین و حساس‌ترین وضعیت تاریخی خود قرار داده است.
اقتصاد پاکستان عملاً فروپاشیده و در آستانه سقوط کامل قرار دارد. پیامدهای اقتصادی سیل ویرانگر سال گذشته همچنان بر دوش میلیون‌ها نفر سنگینی می‌کند و حملات دهشت‌افکنانه تروریستی نیز امان اسلام‌آباد را بریده است و با افزایش روزافزون تورم، بسیاری از شهروندان پاکستانی در تأمین غذای روزانه خانواده‌های شان با دشواری توان‌فرسا مواجه‌اند.
در بیست سال گذشته، آنچه مبارزه با تروریزم در افغانستان به رهبری امریکا نامیده می‌شد، دام روزی پاکستان بود و از این رهگذر سالانه میلیون‌ها دالر به اقتصاد ورشکسته این کشور تزریق می‌شد، اما خروج امریکا از افغانستان و بسته شدن پرونده مبارزه با تروریزم، نه تنها موجب قطع کمک‌های میلیونی برای این متحد استراتژیک ایالات متحده شد، بلکه گروه‌های افراطی مخالف اسلام‌آباد را نیز در وضعیت بهتری برای چالش‌آفرینی امنیتی در مقابل رژیم پاکستان قرار داد.
نیروهای مسلح پاکستان اخیراً اعلام کردند که در سال ۲۰۲۳ تاکنون ۴۳۶ حمله تروریستی رخ داده است. ستیزه‌جویان مخالف اسلام‌آباد غالباً نیروهای امنیتی را هدف قرار می‌دهند و مذاکرات و میانجی‌گری‌های امارت اسلامی هم نتوانست انگیزه نیرومندی را که این گروه‌ها از پیروزی طا-لبان در افغانستان کسب کرده‌اند، کمرنگ و آنان را به گردن گذاشتن به توافق صلح با رژیم اسلام‌آباد متقاعد سازد.
این وضعیت، هزینه‌های سنگینی بر سکانداران سیاست پاکستان تحمیل می‌کند و به تبع وخامت شرایط اقتصادی این کشور را نیز چندبرابر می‌سازد. به همین جهت است که آشوب جاری در پاکستان به دلیل وجود زمینه‌های پیشینی نارضایتی اقتصادی و بحران تورم، استعداد بالایی برای تبدیل شدن به یک درد سر جدی برای رژیم حاکم دارد و ممکن است ابعاد مهارناپذیری به خود بگیرد.
با وجود این، اگرچه ممکن است وضعیت متشنج و بحرانی کنونی، با دخالت ارتش به عنوان ستون فقرات نظام سیاسی پاکستان مهار و مدیریت شود، اما شکافی که بازداشت عمران خان نخست‌وزیر برکنارشده این کشور میان مردم و دولت به وجود آورده است، قابل مرمت و پر کردن نیست. ارتش نهایتاً از فروپاشی نظام جلوگیری خواهد کرد، اما هرگز به کنترول فضای دوقطبی حاکم بر مناسبات سیاسی ـ اجتماعی پاکستان نخواهد بود؛ فضای دوقطبی‌ای که در اپریل ۲۰۲۲ و به دنبال رأی عدم اعتماد دادگاه به عمران خان وارد مرحله تازه‌ای شد و بازداشت او در روز سه شنبه، به تشدید و تسدید بی‌سابقه این فضای دوقطبی انجامید و اسلام‌آباد را ناگزیر به پرداخت هزینه‌های سنگین‌تر برای مدیریت بحرانی کرد که دست‌کم راه حلی کوتاه‌مدت برای آن متصور نیست.
