۱۱ جانور که بدون آنها ادامه حیات در کره زمین ممکن نیست
گونههای زیادی، بخشهای به شدت تخصصی را در اکوسیستمهای شان اشغال میکنند و نقشهای حیاتی را در چرخۀ زندگیشان ایفا مینمایند. از میان میلیونها گونه بر روی سیاره زمین، بعضیها مهمتر از بقیه هستند.
گونههای زیادی، بخشهای به شدت تخصصی را در اکوسیستمهای شان اشغال میکنند و نقشهای حیاتی را در چرخۀ زندگیشان ایفا مینمایند. از میان میلیونها گونه بر روی سیاره زمین، بعضیها مهمتر از بقیه هستند.
اگرچه انتخاب حیاتیترین گونه دشوار است، اما بدون شک بعضی از گونهها مهمتر از بقیه هستند. یازده مورد زیر نمونههای اصلی هستند و اگر از بین بروند، تداوم حیات بر روی زمین غیرممکن خواهد بود.
۱- زنبورهای عسل برای اکوسیستم حیاتیاند
زنبورهای عسل در ۱۰۰ میلیون سال پیش یا از زمان ظهورشان کمی تغییر کردهاند. از آن زمان به بعد، آنها به عنصر حیاتی سلامت و اکوسیستم ما تبدیل شدهاند. تکامل آنها در کنار حشراتِ گردهافشان اهمیت زیادی در چرخه حیات برخی از گونههای گیاهی دارد. این رابطه شبههمزیست سودمند و آرام برای میلیونها سال وجود داشته، اما کاربرد مدرن آفتکشها این رابطه مهم را تهدید کرده است.
برآورد شده که حدود ۷۰ درصد از محصولاتی که مصرف میکنیم به رابطه متقابل بین گیاهان و زنبورها تکیه میکنند. زنبورهای عسل اهمیت زیادی دارند و انقراض آنها تداوم سلامت اکوسیستم را به شدت به خطر میاندازد. از بین رفتن آنها تراژیک است، اما شاید بتوانیم برای آنها جایگزین پیدا کنیم.
۲- فیتوپلانکتونها ریههای سیاره زمین هستند
تولید اکسیجن در اقیانوسهای زمین خیلی بیشتر از جنگلهای روی زمین است و فیتوپلانکتونها حدود دو سوم از اکسیجن جوی جهان را تولید میکنند. آنها همچنین نقش حیاتی در زنجیرۀ غذایی ایفا میکنند. نباید دست کم گرفت که این میکروارگانیسمها چقدر در حیات بر روی زمین اهمیت دارند. بدون آنها، مقدار اکسیجن آزاد در جو به شدت کمتر شده و باعث میشود، زندگی بر روی سیارهمان ناراحت کننده شود.
برخی از تحقیقات نشان میدهد که جمعیت فیتوپلانکتونها در سالهای اخیر در معرض خطر بوده است. اگر مقدار قابل توجهی از این جمعیت در اثر آلودگی و بالا رفتن دمای دریا از بین برود، آنگاه پیامدهای جدی برای حیوانات در سراسر دنیا در پی خواهد داشت. یعنی «فیتوپلانکتونها» میتوانند مانند یک شمشیر دو لبه باشند.
۳-قارچها بازیافتکنندههای زمین هستند
قارچها در شکلها و اندازههای گوناگونی ظاهر میشوند. بعضی از آنها غذاها را فاسد میکنند، بقیه پنیسیلین را فراهم میسازند و بقیه طعم خوبی در سفرۀ غذا عرضه میکنند. به بیان ساده میتوان گفت که بدون تنوع وسیع قارچها در سراسر دنیا، زندگی بر روی سیارۀ زمین به سرعت مشکلساز خواهد شد.
در صورت از بین رفتن گیاهان و حیوانات، گونههای قارچ نقشهای حیاتی در بازگشت مواد مغذی به زنجیرۀ غذای ایفا میکنند. آنها در اصل بازیافتکنندگان در زمین هستند. با این حال، علیرغم این مسئله، گونههای زیادی در اثر آلودگی و فعالیتهای کشاورزی در معرض انقراض قرار دارند.
۴-ماهی مِنهَدن برای زنجیرههای غذایی دریایی حیاتی است
ممکن است در نگاه اول ماهی مِنهَدن(Menhaden) تأثیرگذار نباشد، اما این ماهی کوچک بعنوان یک منبع غذایی برای بسیاری از حیوانات در بالای زنجیره غذایی اهمیت زیادی دارد. اما این حیوانات نیز به غذا احتیاج دارند.
غذای آنها جلبکهای اقیانوس است که موجب میشود جمعیت جلبکها کنترل گردد و از رشد جلبکها در میان روانابها جلوگیری میکند. آنها در حال حاضر بیش از حد صید میشوند – کاری که به «ریه خلیج» آسیب جبرانناپذیری وارد میکند.
۵-خفاشها برای پشتیبانی از برخی محصولات غذایی حیاتیاند
خفاشها با خدمات ویژۀ خود بخش حیاتی «تنظیم حشرات» را در اکوسیستم انجام میدهند. عادات شکار حشرات در خفاشها از محصولاتی مثل موز، ام، خرما و … حمایت میکند. برخی از گونهها دارای استراتژیهای گردهافشانی حیاتی برای بعضی از گیاهان هستند.
میتوان فعالیت خفاشها را به میلیونها دلار پسانداز برای مصرف آفتکشها تفسیر کرد. آنها همچنین نشانۀ خوبی از یک اکوسیستم سالم هستند. برخی از گونههای آنها در حال حاضر در معرض خطر قرار دارند و بسیاری از جوامع محلی در سراسر دنیا اکنون شروع به حمایت از خفاشها کردهاند. از دست رفتن زیستگاه این جانداران به دلیل کارهای ساختمانی، توربینهای بادی و خطرات انسانی دیگر بر جمعیت آنها تاثیر میگذارد.
۶-کرمهای خاکی تبادلگر گرما بر روی زمین هستند
کرمهای خاکی نقش بسیار مهمی برای زیستکرۀ زمین ایفا میکنند. زندگی شلوغ آنها صرف هوادهی خاک و غنیسازی آن با مواد آلی و معدنی، فوقالعاده حیاتی است.
آنها در واقع قهرمانهای ستایش نشدۀ باغها در دنیا هستند. اما کرمهای خاکی به دلیل کاربرد در کود کشاورزی و اسیدی کردن دائمی خاک به طور جدی در معرض تهدید قرار دارند. خاکهایی با pH پایین اثرات جدی بر توانایی تولیدمثل کرمهای خاکی میگذارند.
۷-سیانوباکتریها تثبیت کنندههای اصلی نایتروجن در زمین هستند
سیانوباکتریها مثل بسیاری از ارگانیسمهای میکروسکوپی در تمام زیستگاههای سراسر دنیا یافت میشوند. جایی را تصور کنید، شرط میبندم در آنجا نیز نوعی سیانوباکتری وجود دارد. آنها وظایف مختلفی در اکوسیستم دارند، از فتوسنتز بدون اکسیجن گرفته تا مهمتر از آن فعالیتهای تثبیت کنندۀ نایتروجن (دیازوتروفیک). برخی از گونهها نیز تحت عبارت جامعِ فیتوپلانکتون نقشهای اساسی ایفا میکنند.
سیانوباکتریها برخلاف بقیۀ گزینهها در فهرست، باید از خودشان در برابر خودشان دفاع کنند. انتشار سیانوباکتریها از کودهای شیمیایی در آبراهها میتواند منجر به اکسیجنزدایی جدی و آسیب اکوسیستمهای متأثر شود.
۸-صخرههای مرجانی اهمیت زیادی برای بسیاری از اکوسیستمهای ساحلی دارند
صخرههای مرجانی ساختارهای به شدت زیبایی هستند، اما نقش حیاتی در اکوسیستمهای محلی ایفا میکنند. صخرههای مرجانی تالابهایی حفاظت شده فراهم میکنند و بعنوان مبنایی برای شبکههای غذایی پیچیده عمل میکنند.
تغییرات در سطح و دمای دریا در سراسر زمین، آیندۀ بسیاری از صخرههای مرجانی سیاره را به خطر میاندازد.
۹-کوسهها گونههای دیگر را چک میکنند
کوسهها بسیار ترسناک هستند، اما نقش حیاتی در اقیانوس ایفا میکنند. آنها بعنوان شکارچیان اعظم به حفظ جمعیت گونههای دیگر کمک میکنند.
فعالیتهای زیستمحیطی و انسانی گوناگون در چند دهه گذشته، به جمعیت آنها آسیب رسانده است.
۱۰-دمفنریها برگها را به مواد مغذی تبدیل میکنند
دمفنریها همانند قارچها به بازیافت مواد مغذی مرده به زنده کمک میکنند. آمار نشان میدهد که آنها مسئول ۲۰% از تجزیهی ضایعات برگ هستند. اگر دمای جهانی به اندازۀ کافی بالا رود، جمعیت دمفنریها به خطر میافتد.
۱۱-مورچهها برای اکوسیستمها بسیار حیاتی هستند
آخرین گزینۀ مهم مورچهها هستند. این حشرات نظامی مثل کرمهای خاکی فعالیتهای بازیافت حیاتی را در اکوسیستمهای زمین انجام میدهند.
آنها الهامبخش توسعۀ هوش مصنوعی هستند. افزایش دمای جهانی میتواند اثرات جدی بر جمعیت مورچهها در سراسر دنیا بگذارد.