تحقیق؛ چگونه با نفوذ پیچیده دا/عش مبارزه کنیم؟

مترجم: سید طاهر مجاب- خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: دا/عش حضور عملیاتی خود را در مناطقی که قبلاً خارج از دسترس آنان در نظر گرفته می‌شد، گسترش داده است که نشان‌دهنده جاه‌طلبی استراتژیک برای اثبات حضورش در منطقه وسیع‌تر است. سازگاری این گروه در استفاده ماهرانه از تکنالوژی برای تبلیغات و هماهنگی عملیاتی، توانایی‌اش را برای انجام حملات پیچیده و حفظ انسجام سازمانی افزایش داده است. این گروه همچنین توجه قابل توجهی به سمت خشونت‌های فرقه‌ای نشان داده تا درگیری‌های فرقه‌ای را تحریک کند که در نتیجه تلاش‌ها برای برقراری صلح و ثبات پایدار را در منطقه تضعیف می‌کند.

نهاد ستبلیتی مایند Stability Mind در تحقیق ۵۰ صفحه‌ای خود تحت عنوان “سایه‌های در حال تکامل: سنجش زمینه پیچیده نفوذ دا/عش-خراسان و اقدامات مقابله با آن” آخرین تحولات، تغییرات عملیاتی و روندهای نوظهور مربوط به فعالیت‌های این گروه را در سال گذشته تجزیه و تحلیل کرده است.
این گزارش با بررسی جامع پویایی‌های منطقه‌ای، تأثیرات اجتماعی و تلاش‌های ضد تروریزم، با هدف ارایه درک دقیقی از چشم‌انداز تهدید در حال تحول دا/عش خراسان تهیه شده که موارد عمده آن به شرح زیر است.

یافته‌های کلیدی:
۱. مقاومت عملیاتی: با وجود فشارهای قابل توجه مبارزه با تروریزم، دا/عش خراسان ISKP انعطاف عملیاتی خود را نشان داده است، تاکتیک‌های خود را تطبیق و نفوذ خود را فراتر از سنگرهای سنتی در افغانستان به مناطق وسیع‌تری در آسیای مرکزی و جنوبی گسترش داده است.
۲. تبلیغات ایدیولوژیک: استراتژی‌های تبلیغاتی و سربازگیری دا/عش تکامل یافته و به شدت از پلتفرم‌های دیجیتال برای گسترش ایدیولوژی خود و جذب پیروان از طیف وسیع‌تر جغرافیایی استفاده می‌کند.
۳. خشونت هدفمند: این گروه با هدف بی‌ثبات کردن انسجام اجتماعی و سوء‌استفاده از شکاف‌های موجود، خشونت فرقه‌ای را، به‌ویژه علیه جوامع اقلیت مانند شیعیان، تشدید کرده است.
۴. پویایی منطقه‌ای: تغییرات جیوپولیتیکی، از جمله خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان و تغییر پویایی قدرت در منطقه، فرصت‌ها و چالش‌های عملیاتی جدیدی را برای دا/عش خراسان فراهم کرده است.
۵. تلاش‌های ضد تروریزم: استراتژی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مبارزه با تروریزم در پاسخ به تاکتیک‌های در حال تحول دا/عش سازگار شده‌اند. تلاش‌های مشترک تا حدی موفقیت‌آمیز بوده است، اما ظرفیت این گروه برای حملات مرگبار همچنان مایه نگرانی است.
۶. تأثیرات اجتماعی: پیامدهای اجتماعی فعالیت‌های داعش عمیق‌تر شده است و بر رفاه روانی جوامع تأثیر می‌گذارد، هماهنگی اجتماعی را مختل و چالش‌های بلندمدتی را در زمینه تلاش‌های صلح‌سازی به وجود می‌آورد.
در این تحقیق برآورد شده است که دا/عش حضور عملیاتی خود را در مناطقی که قبلاً خارج از دسترس آن در نظر گرفته می‌شد، گسترش داده است که نشان‌دهنده جاه‌طلبی استراتژیک برای اثبات حضورش در منطقه وسیع‌تر است.
سازگاری این گروه در استفاده ماهرانه از تکنالوژی برای تبلیغات و هماهنگی عملیاتی، توانایی‌اش را برای انجام حملات پیچیده و حفظ انسجام سازمانی افزایش داده است.
این گروه همچنین توجه قابل توجهی به سمت خشونت‌های فرقه‌ای نشان داده تا درگیری‌های فرقه‌ای را تحریک کند که در نتیجه تلاش‌ها برای برقراری صلح و ثبات پایدار را در منطقه تضعیف می‌کند.

این نهاد با انجام این تحقیق و بررسی موارد فوق، توصیه‌های استراتژیک ذیل را برای بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای جهت مقابله موثر با دا/عش و تهدیدات افراطی ارایه کرده که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱. تقویت همکاری چندجانبه: تقویت اتحادها و چارچوب‌های بین‌المللی که به طور خاص با هدف مبارزه با تروریزم انجام می‌شود تا تبادل دانش، هماهنگی عملیاتی و ظرفیت‌سازی بین کشورهای عضو تسهیل شود.
۲. استراتژی‌های ضد تروریزم موضعی: استراتژی‌های ضد تروریزم را توسعه یابد که متناسب با زمینه‌های اجتماعی-سیاسی و فرهنگی مناطق آسیب‌دیده باشد. این امر شامل درک نارضایتی‌ها و روایت‌های محلی است که داعش از آن‌ها بهره‌برداری می‌کند.
۳. مشارکت و توانمندسازی جامعه: جوامع محلی را به عنوان ذینفعان مهم در مبارزه با دا/عش دخیل و توانمند سازید. جوامع محلی غالباً بیشترین سهم را در درگیری دارند و می‌توانند بینش ارزشمندی در مورد عملیات و استراتژی‌های سربازگیری این گروه ارایه دهند.
۴. تبلیغات ضد روایت: راه‌اندازی اطلاعات پیچیده و تبلیغات ضد روایتی برای تضعیف دستگاه ایدیولوژیک و تبلیغاتی داعش خراسان با استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال، رسانه‌های محلی و برنامه‌های اجتماعی، و با تأکید بر صلح، مدارا و تأثیرات منفی افراط‌گرایی، می‌تواند موثر واقع شود.
۵. حقوق بشر و حاکمیت قانون: اطمینان حاصل شود که اقدامات ضد تروریزم کاملاً از معیارهای بین‌المللی حقوق بشر و حاکمیت قانون پیروی می‌کند. سوء استفاده‌ها و تخلفات می‌تواند به شکایات دامن زده و به روند رادیکالیزه شدن کمک کند، بنابراین به دست گروه‌هایی مانند دا/عش می‌افتند.
۶. رویکردهای مبتنی بر هوش مصنوعی و تکنالوژی: از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و تجزیه و تحلیل داده‌ها برای اطلاعات پیش‌بینی‌کننده، ردیابی جریان‌های مالی و نقشه‌برداری شبکه‌های تروریستی استفاده کنید. با این حال، اطمینان از این‌که استقرار چنین فناوری‌هایی به حقوق حریم خصوصی و معیارهای اخلاقی احترام می‌گذارد، بسیار مهم است.

۷. ظرفیت‌سازی: در ایجاد ظرفیت دولت‌های منطقه برای مبارزه موثر با داعش از طریق آموزش، تجهیز و حمایت از نیروهای امنیتی محلی سرمایه‌گذاری شود. این امر همچنین نیازمند تقویت امنیت مرزی و نظارت برای جلوگیری از جریان جنگجویان، تسلیحات و منابع به و از مناطق تحت کنترل دا/عش خراسان می‌باشد.
۸. رسیدگی به علل ریشه‌ای: با سرمایه‌گذاری در آموزش، توسعه اقتصادی و حل منازعه، با علل ریشه‌ای افراط‌گرایی مقابله کنید. اقداماتی که به فقر، بیکاری و محرومیت سیاسی می‌پردازد می‌تواند عواملی را که اغلب افراد را به سمت گروه‌های افراطی سوق دهد، کاهش دهید.
۹. دیپلماسی منطقه‌ای: دخیل شدن در دیپلماسی منطقه‌ای فعال برای حل و فصل درگیری‌ها و تنش‌های جاری که گروه‌های افراطی مانند دا/عش از آن‌ها برای سربازگیری و گسترش خود استفاده می‌کنند. تلاش‌های دیپلماتیک باید در جهت تقویت ثبات و همکاری منطقه‌ای در برابر تهدیدهای مشترک باشد.
۱۰. نظارت و ارزیابی: مکانیزم‌های نظارت و ارزیابی قوی را برای ارزیابی اثربخشی استراتژی‌های ضد تروریزم و انجام ترتیب‌های لازم اجرا کنید.
اتخاذ یک رویکرد جامع و چند وجهی از سوی بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای که اقدامات تاکتیکی مبارزه با تروریزم را با ابتکارات راهبردی به هدف رسیدگی به مسایل اساسی ترکیب می‌کند، می‌توانند به طور موثرتری با تهدید ناشی از دا/عش و گروه‌های افراطی مشابه مقابله کنند.

در اخیر، برای کاهش تاثیرگذاری دا/عش و جلوگیری از تجدید حیات آن، این تحقیق پیشنهادات سیاستی ذیل را ارایه کرده است:
این توصیه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که قابل اجرا و عملی باشند و نیازهای بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای دخیل در تلاش‌های ضد تروریزم را برآورده کنند.
۱. مکانیزم‌های اشتراک‌گذاری اطلاعات قوی:
• ایجاد و تقویت پلتفرم‌های اشتراک اطلاعات بین‌المللی و منطقه‌ای برای اطمینان از شریک‌سازی به موقع و موثر داده‌ها در مورد تحرکات، تاکتیک‌ها و شبکه‌های مالی دا/عش. این امر می‌تواند شامل یک پایگاه اطلاعات متمرکز باشد که برای همه کشورهای دخیل قابل دسترسی است.
۲. برنامه‌های یکپارچه رادیکال‌زدایی و توانبخشی:
• برنامه‌های جامع رادیکال‌زدایی و توانبخشی برای اعضا و هواداران سابق دا/عش ایجاد کنید. این برنامه‌ها باید شامل مشاوره روانشناختی، آموزش مجدد ایدیولوژیک، آموزش حرفه‌ای و نظارت مستمر برای جلوگیری از تکرار جرم باشد.
۳. ابتکارات ضد تروریزم مبتنی بر جامعه:
• ابتکارات ضد تروریزم مبتنی بر جامعه را اجرا کنید که جوامع محلی را برای مقاومت در برابر نفوذ دا/عش توانمند می‌سازد. این امر می‌تواند شامل مدل‌های پولیس جامعه، کمپین‌های آگاهی‌دهی محلی و ایجاد شبکه‌هایی از رهبران جامعه و تأثیرگذاران برای انتشار ضدروایت‌ها باشد.
۴. افزایش امنیت سایبری و نظارت دیجیتال:
• روی اقدامات پیشرفته امنیت سایبری و ابزارهای نظارت دیجیتال برای شناسایی و خنثی کردن حضور آنلاین داعش سرمایه‌گذاری کنید. برای توسعه الگوریتم‌هایی که می‌توانند محتوای افراطی را شناسایی کرده و در عین حال به آزادی بیان احترام بگذارند، با شرکت‌های تکنالوژی همکاری کنید.
۵. همکاری امنیتی فرامرزی:
• تقویت همکاری امنیتی فرامرزی برای جلوگیری از جریان شبه‌نظامیان، سلاح‌ها و منابع داعش در سراسر مرزهای ملی. این امر می‌تواند شامل گشت‌های مشترک، فناوری نظارت مشترک و استراتژی‌های هماهنگ مدیریت مرزی باشد.

منبع: استبلیتی مایند – Stability Mind