تحویل میلیون‌ها دالر پول نقد؛ مقدار و منبع آن از کجاست؟ 
این بانک روشن نکرده است که این پول نقد از کجا می‌آید، یا منظور آن از کمک‌های بشردوستانه چیست. این امر باعث نگرانی در مورد شفافیت مالی در افغانستان شده است. پس چرا این قدر پول نقد به افغانستان ارسال می‌شود؟
عکسی که میلیون‌ها دالر پول نقد را در کیسه‌های آبی رنگ روی باند میدان‌هوایی در کابل نشان می‌دهد، اما از دیده‌ها پنهان است، منظره غیرعادی است.
این تصویر تنها یکی از چندین تصویر اسکناس‌های ۱۰۰ دالری امریکایی در جعبه، کیسه یا بسته‌بندی‌شده در پلاستیک است طی هفته‌های اخیر از سوی بانک مرکزی افغانستان تحت کنترول طا-لبان در توییتر منتشر شده است.
بانک مرکزی افغانستان می‌گوید که سه تحویلی نقدی جداگانه به مبلغ ۴۰ میلیون دالر به عنوان «کمک‌های بشردوستانه» را در ۲۹ نوامبر، ۵ دسمبر و ۶ دسمبر دریافت کرده و هر تحویل به یک بانک تجاری داده شده است.
این بانک اعلام کرد: «هر اقدام اصولی که منجر به انتقال ذخایر به کشور و کمک به نیازمندان جامعه شود، د افغانستان بانک از آن استقبال می‌کند و این بانک به تلاش‌های خود در جهت تقویت سکتور بانکی ادامه خواهد داد».
عکس‌های پول نقد واقعی به نظر می‌رسند، اما ای‌بی‌سی مستقلانه قادر به تأیید آن نیست.
این بانک روشن نکرده است که این پول نقد از کجا می‌آید، یا منظور آن از کمک‌های بشردوستانه چیست. این امر باعث نگرانی در مورد شفافیت مالی در افغانستان شده است. پس چرا این قدر پول نقد به افغانستان ارسال می‌شود؟
پول نقد از کجا می‌آید؟
پست‌های این بانک در رسانه‌های اجتماعی به آژانس‌های سازمان ملل که مقادیر زیادی پول نقد به افغانستان وارد می‌کنند، اشاره‌ای نکرده است. سازمان ملل می‌گوید این امر عملیات‌های ضروری بشردوستانه را حفظ می‌کند.
آژانس‌های امدادی هشدار داده‌اند که با آغاز زمستان نیازهای انسانی را در این کشور تشدید خواهد کرد.
با د افغانستان بانک و حکومت طا-لبان جهت اظهار نظر تماس گرفته شده است، اما ای‌بی‌سی ABC پاسخی دریافت نکرده و نمی تواند تایید کند که پول موجود در عکس‌ها پول سازمان ملل است یا خیر.
دکتور انس اقطایت عضو مرکز مطالعات عربی و اسلامی در دانشگاه ملی آسترالیا می‌گوید: «آنچه بسیار واضح است این است که مشخص نیست این پول نقد از کجا ارسال می‌شود.»
به گفته وی، انبوه پول نقد نشان داده شده در عکس‌ها بیش از ۴۰ میلیون دالر به نظر می‌رسد.
او می‌گوید: «به خصوص در باند میدان‌هوایی ممکن صدها میلیون دالر باشد.»
دکتور اقطایت هدف این تصاویر را زیر سئوال برده و می‌افزاید که زبان توییت در مورد اینکه این پول برای چه چیزی است «بسیار مبهم» است.
او بیان می‌دارد: «این پول برای حمایت‌های بشردوستانه نیست، چون در این صورت از مسیرهای دیگری عبور می‌کرد. بلی، توییت‌ها این را می‌گویند، اما… فکر می‌کنم آن‌ها در مورد این صحبت می‌کنند که چگونه از هرگونه تلاش بشردوستانه برای حمایت از مردم افغانستان استقبال می‌شود.»
دکتور اقطایت می‌گوید که در گذشته دولت‌هایی وجود داشته‌اند که «در قبال حکومت طا-لبان نرمش نشان داده‌اند» اما از گمانه‌زنی درباره اینکه کدام دولت‌ها ممکن باشد، خودداری کرده است.
او گفت: «[آن‌ها] می‌توانند مقداری پول نقد برای تثبیت بانک مرکزی تزریق کنند و این بی‌سابقه نیست.»
این پست‌ها در شبکه‌های اجتماعی در حالی منتشر می‌شود که ایالات متحده ۳٫۵ میلیارد دالر از بودجه ذخیره افغانستان را مسدود و به صندوقی برای کمک به مردم افغانستان به یک حساب بانکی در سویس منتقل کرد.
دکتور اقطایت گفت: «شک دارم که محموله‌های نقدی به خاطر اعتماد باشد.»
ایجاد صندوق جدید وجهی پس از ماه‌ها گفت‌وگو بین دولت جو بایدن، سویس، احزاب و طا-لبان صورت گرفته که خواستار بازگرداندن ۷ میلیارد دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان در ایالات متحده شده بودند.
چرا مبالغ هنگفت پول نقد به افغانستان منتقل می‌شود؟
ساختار بانکی در افغانستان از زمان تسلط طا-لبان در اگست ۲۰۲۱ تا حد زیادی قادر به فعالیت نبوده است.
پس از به دست گرفتن کنترول افغانستان از سوی طا-لبان که توسط هیچ دولتی در جهان به رسمیت شناخته نمی‌شوند، بانک‌ها در افغانستان از سیستم بین‌المللی بانکی سویفت خارج شد.
بانک‌های افغانستان نمی‌توانند با بانک‌های سایر کشورها تعامل داشته باشند و مهاجران افغان نمی‌توانند پول را از طریق بانک‌ها به خانه بازگردانند.
همچنین برداشت پول از خودپردازها یا بانک‌ها برای مردم افغانستان فوق‌العاده دشوار است.
دکتور اقطایت می‌گوید: «ابزارهای پولی در حال حاضر در افغانستان وجود ندارد یا به شدت محدود شده‌اند.»
بانک مرکزی دارای ذخایر ارز است و در حال حاضر کم‌بود پول نقد امریکایی و افغانی در افغانستان وجود دارد.
این عوامل به این معنا است که بسیاری از پرداخت‌های روزانه بانکی و اساسی در افغانستان به صورت نقدی انجام می‌شود.
همچنین در حالی که بخش بانک‌داری رسمی با مشکل مواجه است، یک ساختار بانکی غیررسمی به نام «حواله» دوباره رونق گرفته است.
سمیع عبدالرحیمزی کارشناس ارشد سابق سیاست عمومی افغانستان که اکنون در ملبورن زندگی می‌کند، می‌گوید: «حواله یک ساختار قدیمی انتقال وجه نقد از طریق افراد و شرکت‌های شخصی خارج از شبکه است که کل سیستم بانکی را در اختیار گرفته است.»
آقای عبدالرحیمزی می‌گوید که این ساختار غیررسمی بحران نقدینگی را بدتر می‌کند.
او می‌گوید: «[این] امر منجر به فرار سرمایه از کشور به صورت غیرقانونی می‌شود و وضعیت مردم و اقتصاد را بدتر می‌کند.»
وی پیشنهاد کرده که راه نجات این است که به بانک‌های افغانستان اجازه داده شود تا در سطح بین‌المللی فعالیت کنند و مشروعیت از دست رفته خود را به دست آورند.
سازمان ملل چگونه پول نقد به افغانستان وارد می‌کند؟
سازمان ملل متحد از دسمبر ۲۰۲۱ تاکنون ۱٫۸ میلیارد دالر پول نقد برای تأمین مالی عملیات‌های بشردوستانه در افغانستان وارد کرده است.
سخنگوی مأموریت سیاسی سازمان ملل متحد در نوشته‌ای به ای‌بی‌سی گفت که به صورت محلی بر این نقل و انتقالات نقدی منظم که نزد بانک مستقلی به نام بانک بین‌المللی افغانستان (AIB)سپرده می‌شود، نظارت می‌کند.
وی افزود: «[وجه نقد] سپس به حساب‌های مربوطه آژانس‌های ای‌آی‌بی، صندوق‌ها و برنامه‌های مختلف سازمان ملل و شرکای بشردوستانه بین‌المللی، سازمان‌های غیردولتی و دولتی بین‌المللی واریز می‌شود.»
سازمان‌های مختلف می‌توانند از این وجوه یا به دالر امریکایی یا در صورت نیاز افغانی استفاده کنند تا فعالیت‌های خود را در کشور حفظ کنند.
این میکانیزم انتقال پول نقد برای عملیات روزانه یوناما، آژانس‌های سازمان ملل متحد، صندوق‌ها و برنامه‌ها (یونیسف، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، سازمان جهانی غذا WFP، زنان سازمان ملل، OCHA، UN Habitat، WHO، FAO، IOM و سایر شرکای بشردوستانه ضروری است.
این سخنگو گفت که عملیات نقدی مطابق با دستورات شورای امنیت است که به دنبال «افزایش مسئولیت‌پذیری، شفافیت و استفاده موثر از کمک‌ها و مدیریت خطرات از جمله خطر انحراف کمک‌ها» می‌باشد.
این آژانس به طور مستقیم به سئوالی مبنی بر اینکه آیا پول نقد موجود در توییت بانک مرکزی پول کمک سازمان ملل است، پاسخ نداد.
آیا ممکن است طالبان از این پول نقد استفاده کنند؟
دکتور نعمت‌الله ابراهیمی مدرس روابط بین‌الملل و کارشناس افغانستان از دانشگاه لاتروب گفت که او «عمیقاً نگران است» که ممکن طا-لبان از کمک‌های نقدی استفاده کنند.
ابراهیمی گفت: «توزیع و پخش پول‌ها خیلی شفاف نیست. ما در مورد چگونگی استفاده از این پول در افغانستان و میکانیزم‌های کنترول بر تحویل کمک‌ها اطلاعات زیادی نداریم».
وی افزود که او نگران است کمک‌های مالی بشردوستانه سازمان ملل به طور غیرمستقیم به نفع طا-لبان باشد.
او گفت: «به نظر می‌رسد یک نوع تقسیم کار در حال ظهور است. طا-لبان نگران تحکیم کنترول خود هستند و از درآمدها برای تحکیم کنترول نظامی استفاده می‌کنند».
سپس آژانس‌های سازمان ملل و سایر آژانس‌های بشردوستانه خدمات اجتماعی ارایه می‌کنند.
دکتور ابراهیمی گفت که هیچ راه‌حل روشن یا سریع برای این وضعیت وجود ندارد، زیرا افغانستان در چنگال یک بحران انسانی و در آستانه زمستان سخت قرار دارد.
ابتکار یونیسف و سازمان جهانی صحت (WHO) که خدمات صحی را به ۴۰ میلیون نفر جمعیت افغانستان ارایه می‌کند، از جمله آژانس‌های سازمان ملل است که پول نقد به افغانستان ارسال می‌کند.
سامانتا مورت رییس ارتباطات یونیسف در افغانستان گفت: «این پول به حساب بانکی آژانس سازمان ملل می‌رود. هیچ پولی به طا-لبان یا مقامات فعلی داده نمی‌شود.»
ما به ۱۶ میلیون دالر در ماه برای پوشش حقوق ۲۷ هزار کارمند صحی و پرداخت هزینه‌های عملیاتی ۲ هزار و ۳۰۰ کلینیک بهداشتی، خرید دارو و لوازم و آموزش کارکنان بهداشتی نیاز داریم.
دکتور نعمت‌الله بیژن از دانشگاه ملی آسترالیا گفت جزییات مربوط به پول نقد که در توییت‌های بانک مرکزی نشان داده شده است، «شفاف نیست».
او گفت: «نگرانی‌ها در مورد اینکه آیا کمک‌های بشردوستانه به ذینفعان مورد نظر رسیده است یا خیر، همچنان وجود دارد.»
سخنگوی ماموریت سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید که سازمان ملل به حمایت از احیای سکتور رسمی بانکی ادامه می‌دهد تا شرکای بشردوستانه بتوانند به منابع مالی مورد نیازشان دسترسی داشته باشند.
این سخنگو افزود: «اما در حال حاضر این روند [تحویل پول نقد] عملی‌ترین وسیله برای اطمینان از دسترسی سریع کمک‌کننده‌ها به میلیون‌ها مرد، زن و کودک افغان است که نیاز فوری به کمک دارند… .»
