تردید جامعه جهانی نسبت به طا-لبان

به نظر می‌رسد جامعه بین‌المللی به دنبال راهی برای برقراری ارتباط و مشروعیت بخشیدن به حکومت طا-لبان باشد

پس از انتخابات ۲۰۲۰ در ایالات متحده امریکا، رییس جمهور جو بایدن اعلام کرد که نیروهای خود را از افغانستان خارج می‌کند صرف نظر از این‌که مذاکرات صلح میان‌افغانی پیشرفت می‌کند یا خیر یا طا-لبان به حملات خود علیه ارتش افغانستان، نیروهای امنیتی و مردم ادامه می‌دهد. پس از دو دهه مداخله ایالات متحده در افغانستان، جامعه بین‌المللی شاهد تلاش ایالات متحده برای برداشتن «بار مسئولیت افغانستان» از شانه‌هایش بود. تا ۳۰ اگست ۲۰۲۱، نه تروریزم از منطقه محو شد و نه یک دولت مرکزی در افغانستان ایجاد شد که بتواند با تروریزم مبارزه کند.
پس از عقب‌نشینی ارتش ایالات متحده از منطقه، طا-لبان به راحتی کنترول این کشور را به دست گرفتند. با این حال، همان‌طور که طی دو دهه آشکار بود یک دولت مرکزی در افغانستان وجود نداشت و ایالات متحده در پاسخ به اتهامات مربوط به تسلط طا-لبان، عدم تمایل مقامات افغانستان به کنترول و ناتوانی برای مبارزه با طا-لبان را بهانه قرار داد. این امر نشان داد که سیاست‌های ایالات متحده به جای کمک به تشکیل یک مرجع سیاسی مستقل، این کشور را به شدت وابسته به کمک کرد. خروج فوری ایالات متحده از افغانستان به مثابه تحویل دادن این کشور به طا-لبان با دست خود بود.
از ۳۰ اگست۲۰۲۱ به این سو، جامعه جهانی از یک طرف شاهد تلاش مردم ناامید افغانستان برای فرار از رژیم طا-لبان و خشونت‌های ناشی از طا-لبان در منطقه بوده است. جدا از نگرانی‌ها در مورد زندگی افراد ملکی ساکن در این منطقه، سیاست‌های طا-لبان علیه مشارکت زنان در زندگی روزمره و حقوق اولیه تحصیلی دختران، نگرانی‌های بیشتری را برای مردم افغانستان به وجود آورده است.
آیا طا-لبان مصالحه سیاسی خواهند کرد؟
از سوی دیگر، ایالات متحده و دیگر کشورهای جهان که مایل نیستند بار مالی اضافی مداخله در منطقه را به دوش کشند، سعی می‌کنند با رژیم طا-لبان مذاکره کنند و از آن بخواهند که خود را با نظام جهانی و الزامات آن تطبیق دهد. با این حال، همان‌طور که موسسه صلح ایالات متحده می‌گوید، در حال حاضر طا-لبان برتری میدان جنگ در منطقه را دارند. با توجه به اشتیاق ایالات متحده برای جدا کردن خود از افغانستان، طا-لبان انگیزه کمی برای سازش سیاسی دارند.
پس از تسلط طا-لبان بر کابل، دولت بایدن ذخایر دولت افغانستان در ایالات متحده را به عنوان امر بازدارنده مسدود کرد. با این وجود، تا کنون مشخص نیست که این تحریم‌ها و تحریم‌های مشابه تا چه حد می‌تواند در متقاعد کردن طا-لبان برای تعامل با جامعه بین‌المللی مؤثر باشد. با وجود این‌که هیچ یک از کشورهای جهان به طور رسمی رژیم طا-لبان را به رسمیت نشناخته اند، در اکتوبر ۲۰۲۱ ده کشور از جمله روسیه، چین و ایران اعلام کردند که برای ارتقای امنیت در منطقه با طا-لبان همکاری خواهند کرد. به این ترتیب، به نظر می‌رسد که کارت انزوای بین‌المللی تأثیر خود را از دست داده است.
تضاد منافع در افغانستان
واضح است تا زمانی که روسیه، چین و ایران به همکاری با طا-لبان ادامه دهند، نه ایالات متحده و نه کشورهای اروپایی دوست دارند روابط خود را با افغانستان قطع کنند. بایدن در ماه اگست و پس از کشته شدن ایمن الظواهری رهبر القاعده در سخنرانی خود با اشاره به این‌که ایالات متحده همچنان در مسیر هر گونه تهدید احتمالی ناشی از افغانستان قرار دارد, نشان داد که ایالات متحده مایل است منطقه را تحت کنترول خود داشته باشد.
به موازات آن، به تاریخ ۲۷ سپتمبر، مارکوس پوتزل معاون نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان به رغم عدم تمایل طا-لبان به انطباق با خواسته‌های جامعه جهانی بر ضرورت مشارکت در افغانستان تاکید کرد. هدف از به اصطلاح تعامل به خاطر ترویج حکومت‌داری بیان می‌شود که به نفع مردم افغانستان باشد و به قوانین جامعه جهانی احترام بگذارد. علاوه بر این، بحث‌هایی در مورد ضرورت ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان در سازمان ملل صورت می‌گیرد.
با این همه، نگرانی‌هایی در مورد چگونگی اطمینان از این‌که طا-لبان به این منابع دست نخواهند یافت، وجود دارد. حتی اگر هیچ قطعیتی در این زمینه وجود نداشته باشد، شورای امنیت سازمان ملل به تاریخ ۱۰ دسمبر تقریباً به اتفاق آرا قطع‌نامه‌ای را برای معافیت کمک‌های بشردوستانه از تحریم‌های این سازمان تصویب کرد.

این‌که آیا این خبر مورد استقبال ایران، روسیه و چین قرار خواهد گرفت یا خیر زیرا به انگیزه‌های امریکا در منطقه مشکوک هستند، موضوع دیگری است. در ۲۵ نوامبر سخنرانی بهادر امینیان سفیر ایران در یک نشست عالی‌رتبه در تهران توسط گروه هکری Black Reward لو رفت. امینیان در این سخنرانی ابراز نگرانی کرده که با وجود جنگ ۲۰ ساله در منطقه، امریکا بتواند به راحتی طا-لبان را تحت کنترول خود درآورد.
از نظر او، این‌که طا-لبان را یک گروه ضد امریکایی بنامیم اشتباه است، زیرا از نظر مالی توسط ایالات متحده حمایت می‌شود. به این ترتیب، امینیان در حالی که رژیم طا-لبان را «بدبختی مستمر» برای تاجیک‌ها، ازبیک‌ها و شیعیان می‌خواند، اظهار داشت که تهران باید با کابل همکاری کند تا تأثیرات منفی طا-لبان بر ایران را مهار کند. در چنین فضای شکننده‌ای، این خطر وجود دارد که کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل از سوی ایران و سایر کشورهای جهان به عنوان تامین مالی رژیم طا-لبان تلقی شود. این امر می‌تواند ایران، روسیه و چین را بیشتر ترغیب کند تا روابط خود را با طا-لبان ارتقا بخشند و رقابت استراتژیک شان را با ایالات متحده تقویت کنند.
به نظر می‌رسد که منافع متضاد برای طا-لبان موثر است.
به همین ترتیب، به نظر می‌رسد که جامعه جهانی نه مایل به همکاری است و نه می‌تواند روابط خود را با طا-لبان قطع کند. در حالت ایده‌آل، ایالات متحده مایل به همکاری با یک حکومت متمرکز خواهد بود که هم برتری امریکا را بپذیرد و هم تا حدی بتواند به تنهایی کار کند. اما از آنجایی که ثابت شده است این امر امکان‌پذیر نیست، به نظر می‌رسد جامعه بین‌المللی به دنبال راهی برای برقراری ارتباط و مشروعیت بخشیدن به حکومت طا-لبان باشد. تفسیر اکونومیست از زندگی افغان‌های تحت حاکمیت طا-لبان در دسمبر سال جاری نیز نشانه روشنی از این تمایل باشد. اکونومیست هم مزایا و هم معایب زندگی تحت حاکمیت طا-لبان را با پنج داستان متفاوت از زندگی روزمره افغان‌ها ارایه کرده و پیشنهاد می‌کند که «رژیم جدید طا-لبان در قرون وسطایی به اندازه رژیم گذشته وحشیانه نیست». با این حال، ارتباط این رویکرد با ممنوعیت اخیر طا-لبان بر تحصیلات عالی زنان جوان در افغانستان، پرسش دیگری است. در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد که جامعه بین‌المللی در مورد این‌که با طا-لبان چه کند، دچار تردید و مشکل شده است.