تهدید رو به رشد داعش؛ بمب ساعتی برای صلح منطقه‌ای
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: درگیری مداوم که توسط دا/عش هدایت می‌شود، چشم انداز صلح در افغانستان را پیچیده می‌سازد. با تلاش طا-لبان برای حکومت موثر، خشونت‌های جاری هرگونه تلاش برای ثبات سیاسی و بهبود اقتصادی را تضعیف می‌کند. این امر خود بر منطقه گسترده‌تر تأثیر می‌گذارد، زیرا بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند به افزایش جریان پناهجویان و مسایل امنیتی فرامرزی منجر شود.
در سال‌های اخیر، دا/عش-خراسان (ISKP) به عنوان یکی از مهیب‌ترین و مخرب‌ترین گروه‌های تروریستی در خاورمیانه ظاهر شده است. این گروه در افغانستان و مناطق اطراف آن، جایگاه وحشت‌آفرینی خود را ایجاد کرده است. افزایش خطر دا/عش در افغانستان نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را در مورد افزایش فعالیت‌های تروریستی و تهدیدات صلح منطقه‌ای و جهانی تشدید کرده است.
منشا دا/عش را می‌توان در ۲۰۱۵ جستجو کرد، که در مناطق کوهستانی افغانستان و پاکستان عرض اندام کرد. این گروه که عمدتاً از جنگجویان ناراضی طا-لبان و سایر جهادی‌ها تشکیل شده بود، با دا/عش عراق و شام بیعت و بدین ترتیب ایدیولوژی دا/عشی را در جنوب آسیا گسترش داد. این اقدام در زمانی انجام شد که دا/عش با تاکتیک‌های وحشیانه‌اش در سوریه و عراق شهرت بین‌المللی کسب کرد. وفاداری دا/عش به سایر بازیگران غیردولتی، وضعیت امنیتی افغانستان را به طور عام و منطقه را به طور خاص وخیم‌تر ساخت.
از زمان تسلط طا-لبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱، این گروه فعالیت‌هایش را تشدید کرده و خود را به عنوان رقیب اصلی رژیم طا-لبان قرار داده است. این گروه حملات متعددی را ترتیب داده است که نه تنها نیروهای امنیتی افغانستان و جنگجویان طا-لبان بلکه غیرنظامیان از جمله جوامع اقلیت مانند هزاره‌ها را نیز هدف قرار داده است. این امر منجر به افزایش ویران‌گر تلفات غیرنظامیان و تشدید بحران انسانی در منطقه شده است.
فعالیت‌های دا/عش به افغانستان محدود نمی‌شود. این گروه تهدیدی قابل توجه علیه کشورهای همسایه، از جمله پاکستان، ایران و کشورهای آسیای مرکزی است تا هرج و مرج را در منطقه گسترش دهد. توانایی آن در انجام عملیات‌های فرامرزی و الهام بخشیدن به حملات، بر ایدیولوژی خطرناک توسعه‌طلبی تاکید دارد که منطقه را بی‌ثبات می‌کند. به عنوان مثال، دا/عش در حملات مختلف در پاکستان با هدف شعله‌ور کردن تنش‌های فرقه‌ای و تضعیف اقتدار دولت دست داشته است.
یکی از نگران‌کننده‌ترین جنبه‌های ظهور دا/عش توانایی‌اش در سربازگیری و رادیکال کردن افراد است. بی‌ثباتی اقتصادی-اجتماعی در افغانستان زمینه مساعدی را برای سربازگیری فراهم می‌کند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا صفوف خود را با مردان جوانی که از نبود حکومت و فرصت‌ها سرخورده شده‌اند، تقویت کند.
درگیری مداوم که توسط دا/عش هدایت می‌شود، چشم انداز صلح در افغانستان را پیچیده می‌سازد. با تلاش طا-لبان برای حکومت موثر، خشونت‌های جاری هرگونه تلاش برای ثبات سیاسی و بهبود اقتصادی را تضعیف می‌کند. این امر خود بر منطقه گسترده‌تر تأثیر می‌گذارد، زیرا بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند به افزایش جریان پناهجویان و مسایل امنیتی فرامرزی منجر شود.
تهدید دا/عش به همکاری منطقه‌ای نیز دارد. با این حال، چالش‌های مهمی را نیز به همراه دارد. کشورهای منطقه از لحاظ تاریخی روابط پیچیده‌ای داشته اند که با بی‌اعتمادی متقابل و منافع متقابل گره خورده است. حضور دا/عش می‌تواند همکاری علیه دشمن مشترک را تقویت کند یا تنش‌های موجود را تشدید کند.
فعالیت‌های این گروه پیامدهای جهانی نیز در پی دارد. مهار تبعات جهانی این گروه تروریستی، به یک واکنش هماهنگ بین‌المللی ضرورت دارد، نه فقط از نظر اقدامات ضد تروریزم، بلکه در رسیدگی به علل ریشه‌ای افراط‌گرایی و تروریزم.
ظهور دا/عش نه تنها برای افغانستان بلکه برای کل منطقه یک تهدید مهم است. توانایی آن در انجام ترور گسترده، بی‌ثبات کردن دولت‌ها و سربازگیری اعضای جدید چالشی جدی برای صلح و امنیت منطقه است.
ضروری است که حکومت در افغانستان علیه عناصر تروریستی اقدام قاطع کند. جامعه جهانی به‌ویژه کشورهای همسایه از حکومت در افغانستان انتظار دارد که به تعهدات خود بر اساس قوانین بین‌المللی پایبند باشد تا از استفاده از قلمروش به عنوان بستری برای فعالیت‌های تروریستی جلوگیری کند. حکومت‌داری موثر در این زمینه برای برقراری صلح و تقویت اعتماد در میان شرکای منطقه‌ای بسیار مهم است. علاوه بر این، برای این‌که افغانستان به رسمیت شناخته شود و حمایت گسترده‌تری به دست آورد، باید توانایی‌اش را در کنترل بازیگران غیردولتی نشان دهد و اطمینان حاصل کند که از قلمروش برای فعالیت‌های مخرب استفاده نمی‌شود.
نویسنده: اسد علی
منبع: اوراسیا ریویو – Eurasia Review
