توافق صلح امریکا و طالبان برای افغانستان چی می‌آورد؟
طالبان و القاعده احتمالاً ادعا می‌کنند که امریکایی‌ها را شکست داده و آن‌ها را از افغانستان بیرون رانده‌اند. این امر می‌تواند الهام‌بخش و تقویت روحیه جهادگرایان و سایر گروه‌هایی باشد که علیه دولت اسلحه به دست گرفته‌اند
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
در بیست‌ونهم فبروری، امریکا و طالبان توافقنامه‌ای را برای آوردن صلح به افغانستان در دوحه، پایتخت قطر امضا کردند. این تحول تاریخی است، از آنجا که این نخستین باری است که دو طرف مخالف توافقی را امضا می‌کنند. علاوه براین، توافق دوحه این پوتانسیل را دارد تا به جنگ وحشیانه ۱۸ ساله پایان دهد. از این رو، این امر نقطه عطفی در روابط خصمانه چند سالۀ آن‌ها است. همچنان این توافق فرصتی برای ختم طولانی‌ترین جنگ امریکا است. اگرچه ایالات متحده در گذشته نیز نیروها را از افغانستان خارج کرده، اما این اقدامات یک‌جانبه بود.
توافقنامه امریکا و طالبان موجب نگرانی‌های جهانی شده است، به خصوص در میان مردم افغانستان که مجبورند در برابر بدترین نتیجه منفی مقاومت کنند. بیشتر نگرانی‌ها از این ناشی می‌شود که توافقنامه به دلیل منافع تنگاتنگ دو امضاکننده تحریک شده و نه به خاطر ایجاد صلح در افغانستان. به عنوان مثال، اعتقاد بر این است که ترامپ امیدوار است با آوردن سربازان امریکایی به خانه، چانس دوباره پیروزیش را در انتخابات تقویت کند. در مقابل، طالبان می‌توانند با استفاده از این توافق نیروهای امریکایی را خارج و راه را برای گرفتن قدرت در کابل آسان کنند.
با وجود نگرانی‌ها، توافقنامه این پوتانسیل را دارد. می‌تواند به جنگ در افغانستان نقطه پایان بگذارد در صورتی که امضاکنندگان و دیگر بازیگران در تطبیق توافقنامه صادق باشند. مهم‌تر از آن، می‌تواند زمینه گفت‌وگوها بین حکومت افغانستان و طالبان را مساعد سازد.
این یک موفقیت کوچک نیست، با توجه به این که چقدر طالبان نسبت به مذاکرات به طور کلی و صحبت با دولت افغانستان بی‌اعتنا بوده‌اند و آن را دست‌نشانده امریکا می‌دانند. مقامات امریکایی گفته‌اند که خروج نیروها وابسته به پیشرفت‌ها در گفت‌وگوهای میان‌افغانی است.
توافق امریکا و طالبان پیامدهای منفی زیادی برای افغانستان دارد. این توافق طالبان را در موقعیت قوی‌تری قرار می‌دهد. این امر به طالبان مشروعیت می‌بخشد، گروهی که هزاران غیرنظامی افغانستان را قتل عام کرده است و احترام کمی به قانون اساسی افغانستان نشان داده. بدتر از آن، این توافق ظرفیت جنگی طالبان را تقویت می‌کند.
ایالات متحده علاوه بر موافقت با آزادی ۵ هزار زندانی طالب تا ۲۰ مارچ، به آزاد كردن همه زندانیان باقی مانده در طول سه ماه بعدی متعهد شده است. در عین حال، واشنگتن وعده حذف تحریم‌های سازمان ملل را بالای رهبران طالبان داده است.
در مقابل، طالبان فقط موافقت کرده تا دست از جنگ علیه نیروهای امریکایی بردارد و گفت‌وگو با حکومت افغانستان را آغاز کنند. این گروه نه متعهد به توافق روی آتش‌بس است و نه روی توافق برای تقسیم قدرت با حکومت.
عیب و نقص‌های روند مذاکره در حال ظهور است. محرومیت دولت افغانستان از مذاکرات، تطبیق این توافق را پیچیده‌تر می‌کند. این امر هم اکنون اتفاق افتاده است. رییس جمهور غنی آزادی زندانیان طالب را رد کرد. وی خاطرنشان کرده است که حکومت با مبادله زندانیان موافقت نکرده و آزادی زندانیان طالبان نمی‌تواند پیش‌شرط مذاکره با این گروه باشد.
در دوم ماه مارچ، طالبان به جنگجویانش دستور از سر گیری عملیات علیه نیروهای امنیتی افغانستان را داد. به دنبال آن، انفجار در استدیوم فوتبال در ولایت خوست جان سه غیرنظامی را گرفت و ۷ تن دیگر را زخمی کرد. در چهارم مارچ، ایالات متحده حمله هوایی «دفاعی» را بالای جنگجویان طالب در ولایت هلمند راه‌اندازی کرد. تحولات پسا-توافقنامه برای آینده خوب نیست.
گرچه دولت ترامپ به توافقنامه و خروج ایالات متحده از افغانستان چراغ سبز نشان داده است، شکی نیست طالبان توانسته‌اند بیشتر از آنچه در این توافق داده‌‌اند، به دست آورند. اکنون طالبان می‌توانند دستاوردهایی را که از توافقنامه به دست آورده‌اند برای ایجاد قدرت قوی در افغانستان استفاده کنند. این به معنی تشدید خشونت‌ها است.
طالبان و القاعده احتمالاً ادعا می‌کنند که آن‌ها امریکایی‌ها را شکست داده و آن‌ها را از افغانستان بیرون رانده‌اند. این امر می‌تواند الهام‌بخش و تقویت روحیه جهادی و سایر کسانی باشد که علیه دولت اسلحه به دست گرفته‌اند. پیامدهای این امر می‌تواند بسیار فراتر از مرزهای افغانستان و برای چند سال دیگر احساس گردد.
توافقنامه امریکا و طالبان نقطه عطف مهمی برای تاریخ معاصر افغانستان جنگ‌زده است. دیده شود که آیا این توافق منجر به نقطه عطف مثبت می‌شود – به طور مثال، کاهش درگیری – یا منجر به نقطه منفی و آغاز مرحله جدیدی از افزایش خشونت‌ها در جنگ داخلی چند دهۀ افغانستان.
تجربه افغانستان طی چهار دهه گذشته، سابقه وحشیانه و خونین طالبان، تاریخ امریکا برای دست شستن از افغانستان پس از تحقق اهداف محدود آن و پیچیدگی درگیری افغانستان نشان می‌دهد که توافقنامه آوردن صلح به افغانستان؛ ممکن است صلح را به این کشور ویران شده به ارمغان نیاورد. در بهترین حالت، توافقنامه ممکن قبل از بازگشت بازیگران اصلی جنگ به میدان نبرد، وقفۀ ایجاد کند.
