نخستین حضور پررنگ رسانه‌ها در جنگ‌های جهانی اول و دوم ظهور و بروز پیدا می‌کند. مطبوعات با تبلیغات و پوشش خبری گسترده جبهه‌های درگیری و به کارگیری تکنیک‌های خبری و تشدید جنگ روانی، کشورهای مدنظر خود را برای دست‌یابی به اهداف نظامی و سیاسی همراه می‌کردند.
در قرن ۱۹ برای خبرنگاری جنگ، خبرنگاری ویژه گفته می‌شد. خبرنگارانی که در مناطق جنگی می‌روند، با چالش‌های فراوان روبه‌رو هستند و این چالش‌ها در افغانستان چندین برابر میشود.
نبود دست‌رسی به امکانات و معلومات از جمله چالش‌هایی هستند که بیشتر از همه خبرنگاران جنگ را نگران ساخته است.
عبدالله همیم یکی از خبرنگاران جنگی است، او از سال ۲۰۱۰ تاکنون در ولایت‌های ناآرام و جنگ‌زده همچون هلمند، قندهار، ارزگان و نیمروز فعالیت دارد. او می‌گوید که از سال ۲۰۱۴ تاکنون به گونه رسمی کارش را با طلوع‌نیوز شروع کرده است.
او می‌گوید:” در جاهای که کار می‌کنم با مشکلات فروان روبه‌رو هستم. همیشه خطر جانی مرا تهدید می‌کند و از اینکه اکثراً در سفر هستم، این تهدیدها را بیشتر می‌کند. با وجود تمام این مشکلات از کار خودم راضی هستم.”
همیم همچنان افزود:” امکانات و امتیازات که از طرف دفتر برای من در نظر گرفته شده است، قناعت‌بخش نیست. برای اینکه کار کردن در مناطق جنگی ساده نیست. گرفتن معلومات موثق از منابع همیشه با چالش همراه است، چون در مناطق جنگی بیشتر اوقات مبایل آنتن نمی‌دهد و ما هم اجازه رفتن به ساحه را نداریم باید نهایت تلاش خود را بکنیم تا معلومات در دسترس ما قرار بگیرد.”
وی اما می‌گوید:” یکی از خوبی‌های کار کردن در منابع جنگی این‌ست که هیچ وقت بیکار نمی‌مانیم، رسانه‌های زیادی به گزارشات ما نیاز دارد. یعنی ما نسبت به دیگر خبرنگاران امنیت کاری بیشتر داریم.”
محمد انور دانشیار، عکاس- خبرنگار است و در ولایت ناامن جلال آباد فعالیت دارد. او می‌گوید:” گروه‌های مختلف همیشه برای ما مشکل خلق می‌کنند از جمله خود دولت هرچند نهادهای مدافع حقوق خبرنگاران در این ولایت فعالیت دارد، اما درموارد این دفتر هم نمی‌تواند برای خبرنگاران کار موثر انجام بدهند. خیلی از وقت‌ها هم شده که ما همرا با نیروهای امنتی با مشکلات فراوان در محل عملیات نظامی می‌رویم، ولی این نیروها هرگز برای ما اجازه ثبت تصویر را نمی‌دهند، چون نمی‌دانند که کار ما چه است و برای چه با آنها همرا شده‌یم؛ نه تنها در محل حادثه، بلکه در شفاخانه نیز برای ساعت‌ها منتظر می‌مانیم تا برای ما اجازه داده شود.”
به نظر دانشیار، همیشه امتیازات که به خبرنگاران مرکز داده میشود نصف آن به خبرنگاران هم به خبرنگاران ولایت داده نمی‌شود؛ هرچند کار آنها خیلی بیشتر و پرخطرتر نسبت به خبرنگاران مرکز است.
اجمل عمری عکاس آژانس اروپا است و با چندین خبرگزاری بین‌المللی و محلی دیگر نیز همکاری دارد.
وی در شمال کشور خبرهای ولایت‌های بغلان و سمنگان را پوشش می‌دهد.
او می‌گوید:” مسئولان هیچ وقت معلومات را به موقع در دسترس ما قرار نمی‌دهد. در بیشتری از موارد با برخورد بد نیروهای امنیتی کشور روبه‌رو می‌شویم. در سال ۲۰۱۳ با یک تلویزیون محلی گزارشگر بودم، فردی از سوی یکی از کارمندان امنیتی ملی بسیار لت‌وکوب شده بود من هم شفاخانه رفتم تا خبر این واقعه را پوشش دهم و در آنجا افراد امنیت ملی مرا نیز لت‌وکوب کردند و تمام وسایلم را با خود بردند. اتفاقی کمره روشن بود و در جریان راه وقتی آنها با هم حرف زده بودند، تمامش ثبت شده بود، ولی این حادثه با در میان مردم محل حل شد و اجازه ندادند افراد که با من بد رفتاری کرده بودند مجازات شوند و همچینان هزاران واقعه دیگر رخ داده است که هیچ وقت بررسی نمی‌شود.”
به باور آقای عمری همیشه اصحاب رسانه بین خبرنگار محلی و خبرنگار مرکزی تفاوت قایل می‌شوند، خبرنگاران مرکزی از امکانات و امتیازات بیشتر برخوردار هستند.
ثناالله صیام، عکاس خبرنگار آژانس خبری شینهوا است که در حوزه جنوب‌غرب کشور فعالیت. به گفته وی نیروهای امنیتی در اکثر موارد مانع کار آنها میشود و یا هم سر وقت معلومات ارایه نمی‌کنند.
او همچنان افزود:” کار کردن در ساحات جنگی مشکلات فراوان دارد، در این موارد کسی حاضر نمی‌شود برای ما معلومات بدهد و یا اینکه وقتی با نیروهای امنیتی در خط مقدم جنگ می‌رویم با وجود که زندگی ما در خطر است اما برای ما اجازه داده نمی‌شود از ساحه تصویر بگیریم و یا با مردم محل مصاحبه نماییم.”
صیام نیز همانند خیلی خبرنگاران دیگر از نبود امکانات و امتیازات شکایت دارد.
خبرنگاریِ جنگ، یکی از مهم‌ترین بخش‌های خبر است که اگر فعالیت این خبرنگاران نباشد خیلی از واقعیت‌های جنگ از چشم مردم پنهان می‌ماند.
فاطمه فیضی- خبرگزاری دید
