دیپلماسی پاکستانی در قبال افغانستان؛ اسلام‌آباد در پی چیست؟
نه جهان سیاست‌های دیپلماتیک اسلام‌آباد را پیروی خواهد کرد و نه سازمان همکاری اسلامی به آسانی از سوی مقامات پاکستان در عرصه تعامل دیپلماتیک با طا-لبان مجاب می‌شود
شکوهمند- خبرگزاری دید
اقدامات، پالیسی و راهبردهای پاکستان در قبال افغانستان، همواره جنجالی و خبرساز بوده است. خبرساز بودن سیاست‌های پاکستان در حوزه فضای داخلی افغانستان و تاثیر آن بر مسایل منطقه‌ای و جهانی، در واقع ناشی از نوع نگاه و مداخلاتی است که مقامات دولت‌های مختلف پاکستان در امور داخلی افغانستان انجام داده و پالیسی راهبردی شان را بر تهداب منافع ملی افغانستان بنیان گذاشته‌اند.
می‌خواهیم در این مقال کوتاه، پاسخی قانع کننده برای این پرسش بیابیم که هدف پاکستان از تحرکات اخیر چیست و برایند آن بر اوضاع داخلی افغانستان چه تاثیراتی می‌گذارد.
اخیراً مقامات پاکستانی گفته‌اند که دیپلماسی فعال این این کشور سبب شده که جهان متمایل به تعامل با حکومت سرپرست طا-لبان شوند. همچنان دولت پاکستان از سازمان همکاری اسلامی دعوت کرده که در ۱۹ دسمبر سال روان میلادی، نشستی را در سطح وزرای خارجه در باره افغانستان برگزار کنند. طبق اعلام وزارت خارجه آن کشور، در این نشست علاوه بر هیئت‌هایی از سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و برخی سازمان‌های جهانی دیگر، هیئتی از جانب طا-لبان نیز دعوت خواهد شد.
در فعال بودن دیپلماسی پاکستانی شکی نیست، اما پرسش این است که هدف پاکستان از چنین تلاش‌ها چیست و آیا اصولاً باوری به ثبات پایدار و تامین امنیت در افغانستان دارد یا خیر. پاسخ به این پرسش به صورت اجمالی منفی است؛ اما اگر به تفصیلات وارد شویم، باید ابعاد مختلف و تعاریف متفاوتی را که پاکستانی‌ها از مقولات ثبات و امنیت و دولت فراگیر دارند بررسی کنیم.
آنچه از دیپلماسی پاکستان بر می‌آید، این است که اسلام‌آباد خواستار حفظ وضع موجود در افغانستان بوده و به دنبال تحقق ثبات و امنیت پایدار، مطابق تعریفی که آی اس آی دارد، در همین فارمت کنونی می‌باشد. اسلام‌آباد به خوبی می‌داند که هرنوع حکومت فراگیر در افغانستان به صورت خودکار مایل به هند شده و منافع پاکستان را آن طوری که انتظار دارد، بر آورده نمی‌کند. روی این ملحوظ، پاکستان تلاش دارد تا سطح تعامل جهان و حکومت طا-لبان را افزایش داده و در میان‌مدت موفق به شناسایی دولت طا-لبان منحیث حکومت مشروع افغانستان به جهان شود، در این فارمت، منظور پاکستان از دولت همه شمول بر آورده شده و جریان‌های سیاسیی که مخالف هژمونی پاکستان در امور سیاسی افغانستان هستند، به حاشیه رانده می‌شوند.
از جانب دیگر، دعوت پاکستان از سازمان همکاری اسلامی برای برگزاری نشستی در قبال افغانستان، تلاش تازه دیپلماتیک اسلام‌آباد در جهت همین خواسته می‌تواند تفسیر شود که مقامات پاکستانی تلاش دارند تا «امارت اسلامی» را در جهان اسلامی الگوی بدون جانشین دولت داری در افغانستان معرفی کرده و معرفت دیپلماتیک برای کمایی کند. کما این که پاکستان در گذشته نیز چنین اقداماتی داشته و به دور از ذهن نیز نیست که دعوت هیئتی از طا-لبان در این نشست، روی همین منظور در نظر گرفته شده باشد.
اگر نگاهی به گذشته نزدیک بیندازیم، می‌بینیم که در دو دور نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در پاکستان و ایران، نشست ترویکای گسترش یافته در اسلام‌آباد، نشست مسکو با حضور نمایندگان طا-لبان و همچنان نشست‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد با موضوع افغانستان، تنها کشوری که از طرح ایجاد «دولت فراگیر» صریحاً حمایت نکرده و همسو و همراستا با مقامات طا-لبان سخن زده، پاکستان است. این کشور تلاش دارد تا با حفظ وضع وجود در افغانستان، جهان و کشورهای اسلامی را تشویق کند که امارت اسلامی را به رسمیت شناخته و جریان‌های دیگر سیاسی را از دور خارج کنند، اما این سیاست پاکستان بدون شک یگانه دیدگاه مطرح در قبال مسایل افغانستان نیست و اگر تاکنون نتوانسته موفق هم باشد، باید در همین زمینه تحلیل شود؛ زیرا هرچند کشورهای دیگری نظیر روسیه و چین هم با طا-لبان تعامل دارند، اما از منظر تروریزم و مواد مخدر و برخی مسایل دیگر نگرانی نیز داشته و مطالباتی از طا-لبان مطرح می‌کنند. گذشته از این، امریکا و اتحادیه اروپا نیز به عنوان دو بازیگر مهم عرصه بین‌المللی و همچنان قدرت‌های بزرگ حوزه اقتصادی، شروطی دارند که در فارمت موجوده قابل قابل تحقق نیست. هند نیز یک طرف تاثیرگذار در این عرصه بوده و بدون رضایت آن، تامین ثبات در افغانستان ممکن نیست.
بنا بر تمام این موارد، هرچند پاکستان تلاش‌های پیگیری دارد، ولی به نظر می‌رسد که نه جهان سیاست‌های دیپلماتیک اسلام‌آباد را پیروی خواهد کرد و نه سازمان همکاری اسلامی به آسانی از سوی مقامات پاکستان در عرصه تعامل دیپلماتیک با طا-لبان مجاب می‌شود.
