روابط دهلی با کابل؛ مسیر دشوار هند در افغانستان

در حالی که هند، مانند همه کشورهای دیگر حکومت طا-لبان را به رسمیت نمی‌شناسد، اما این کشور سال گذشته با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای تصمیم گرفت «مأموریت فنی» خود را در کابل راه‌اندازی کند

تصمیم حکومت طا-لبان در افغانستان برای فراخواندن فرید مومندزی سفیر این کشور و انتصاب قدیر شاه رایزن تجاری فعلی به عنوان کاردار (سرپرست سفارت) به جای او، تصمیم سختی را برای سیاست دولت هند در قبال وضعیت افغانستان و تعامل با طا-لبان به وجود آورده است.

تنش میان این دو، روز یکشنبه پس از انتشار نامه‌ای از افغان‌های مقیم هند در رسانه‌های افغانستان علنی شد که سفیر فعلی و سایر مقامات را به فساد متهم کردند.

در پاسخ، آقای مومندزی که از سال ۲۰۲۰ سفیر افغانستان در هند بوده و در حال حاضر در دهلی به سر می‌برد، نامه‌ای صادر کرد و این اتهامات را «یک‌جانبه، مغرضانه و نادرست» خواند و «فروپاشی نظام دموکراتیک» در افغانستان را مقصر «مشکلات شدید» دانست که افغان‌های خارج از کشور با آن مواجه هستند.

با این حال، پس از صدور نامه‌ای (فرمان شماره ۳۵۷۸ مورخ ۲۵ اپریل ۲۰۲۳) از سوی رییس منابع بشری وزارت خارجه طا-لبان، طی یک ماه گذشته، مشکلاتی در داخل سفارت ایجاد شده که فرید مومندزی را فراخوانده و از او خواسته که از اتفاقات سفارت به وزارت خارجه گزارش بدهد.

دستور دیگری در همان تاریخ از سوی امیرخان متقی وزیر خارجه طا-لبان گفته که قدیر شاه رایزن بازرگانی «بر امور سفارت افغانستان در دهلی هند نظارت می‌کند» و به حکومت در کابل گزارش می‌دهد. به نظر می‌رسد که این حرکت بازتاب اقدامی است که طا-لبان در ماه اپریل ۲۰۲۲ در چین انجام دادند، زمانی که سفیر برحال پس از انتصاب یک دیپلمات ارشد دیگر در سفارت از سمت خود استعفا داد.

وقتی با آقای قدیر شاه تماس گرفته شد، وی گفت که به هیچ «حزب، گروه یا جنبش سیاسی» وابسته نیست. او گفت که معتقد است وزارت خارجه در کابل در مکاتبه‌اش مایل بوده یک افسر را برای حل و فصل مسایل مربوط به «شکایات علیه مقامات سفارت به دلیل فساد و عدم انجام وظایف رسمی شان» تعیین کند. وی بار دیگر تاکید کرد که دیپلمات منصوب شده از سوی «جمهوری اسلامی افغانستان» از مقامات وزارت امور خارجه افغانستان بوده است.

وزارت امور خارجه هند تا کنون از اظهار نظر در مورد تصمیم طا-لبان خودداری کرده است. مقامات هند می‌گویند که تا کنون اطلاعیه رسمی از این تغییر دریافت نکرده‌اند و این امر نشان می‌دهد که این یک موضوع «داخلی» برای سفارت است.

با این حال، نگرانی‌های بزرگ‌تری در مورد واکنش دهلی‌نو وجود دارد مبنی بر این‌که اگر سفارت افغانستان در دهلی که مورد تایید طا-لبان است، علیه افغان‌ها در هند که از سوی حکومت طا-لبان تهدید می‌شوند، اقدام کند یا پرچم طا-لبان را در سفارت افغانستان به اهتزاز در آورد؛ چنانچه اوضاع در سفارت افغانستان در مسکو و پکن به همین منوال است. سفارت‌خانه‌های افغانستان در پاکستان، ازبیکستان و ایران نیز اکنون دارای دیپلمات‌های مورد تایید طا-لبان هستند، در حالی که بسیاری از ۶۰ سفارتخانه‌ سابق افغانستان با تعطیلی روبرو هستند، زیرا سفرا از وفاداری به طا-لبان خودداری کرده‌ و بودجه آن‌ها تمام شده است.

در حالی که هند، مانند همه کشورهای دیگر، حکومت طا-لبان را به رسمیت نمی‌شناسد، اما هند سال گذشته با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای تصمیم گرفت «مأموریت فنی» خود را در کابل راه‌اندازی کند. مقامات وزارت خارجه هند نیز به کابل سفر کرده و با وزرای طا-لبان ملاقات کرده‌اند. مقامات طا-لبان نیز در دوره‌های آموزش آنلاین در پروژه‌های این وزارت آموزش دیده‌اند، اما در هند، وزارت خارجه همچنان با سفیر مومندزی در مورد مسایل کنسولی و تجارت سروکار دارد.

با این حال، پذیرش تمایل طا-لبان برای تغییر سفیر افغانستان به عنوان یک گام بزرگ در جهت رسمی کردن روابطش با گروه شورشی است که هند در گذشته آن را به انجام حملات تروریستی متهم کرده است، از جمله بمب‌گذاری سفارت هند در کابل در سال ۲۰۰۸ که یک دیپلمات هندی و دو پرسونل نیروی امنیتی کشته شدند.