سردرگمی خطرناک امریکا در افغانستان
آنتونی بلینکن نامزد پیشنهادی برای وزارت خارجه و لوید آستین وزیر دفاع امریکا عمداً محتاط بودند و راه هر دو گزینه را باز گذاشتند: ادامه خروج تا ماه می ۲۰۲۱ یا ماندن در افغانستان به مدت طولانی.
بسیاری از ناظران بر این باور هستند که رییس جمهور بایدن به کاهش نیروهای امریکایی در افغانستان ادامه خواهد داد. اعلام جیک سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا مبنی بر بازبینی توافق‌نامه دوحه، هشداری به طالبان و پاکستان است و می‌تواند نیروهای بین‌المللی را در خطر قرار دهد. با این حال، دلایل محکمی مبنی بر احیای شرایط در روند صلح ناقص افغانستان وجود دارد.
۴۸ ساعت پس از مراسم تحلیف رییس جمهور بایدن، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا قصد دولت را برای بازبینی و بررسی توافق‌نامه امریکا-طالبان، از جمله ارزیابی تعهدات طالبان برای قطع روابط با گروه‌های تروریستی، کاهش خشونت‌ها در این کشور و گفت‌وگوی معنادار با جانب حکومت افغانستان و دیگر ذینفعان اعلان کرد. پاکستان و طالبان هر دو از رییس جمهور بایدن خواستند تا به جدول زمانی فعلی خروج نیروها در ماه می ۲۰۲۱ پایبند باشد.
جای تعجب نیست که این یکی از نخستین اعلان‌های سیاست خارجی دولت جدید باشد، چون سربازان امریکایی در معرض خطر هستند. در حال حاضر ۲ هزار و ۵۰۰ نظامی امریکا در افغانستان حضور دارد.
بخشی از دلیل این تصمیم خطرناک باید این باشد که طالبان قصد حمله به نیروهای امریکایی را ندارند. آرزوی طالبان این است که ایالات متحده را به تاریخ تعیین شده ماه می برای خروج سوق دهند. تا زمانی که امریکا قصد خروج داشته باشد، خطر کم خواهد بود.
با این حال، هیچ‌کس مانند شورای طالبان در کویته سخنان سالیوان را از نزدیک مطالعه نمی‌کند. کوچک‌ترین ایده مبنی بر قصد امریکا برای ماندن فراتر از زمان تعیین‌شده می‌تواند حملات علیه نیروهای بین‌المللی را تحریک کند.
آنتونی بلینکن نامزد پیشنهادی برای وزارت خارجه و لوید آستین وزیر دفاع امریکا عمداً محتاط بودند و راه هر دو گزینه را باز گذاشتند: ادامه خروج تا ماه می ۲۰۲۱ یا ماندن در افغانستان به مدت طولانی.
با این وجود، گفته‌های سالیوان کاملاً بی‌طرف نبود. او فقط بررسی توافق‌نامه را اعلام نکرد. وی سه سئوال را در دو حالت مطرح کرد و باید بداند که جواب به طور واضح «نخیر» است.
- آیا طالبان به تعهد خود برای قطع روابط با گروه‌های تروریستی پایبند هستند؟ گزارش سازمان ملل متحد در جون ۲۰۲۰ بیان داشت که ارتباطات بین طالبان و القاعده و به خصوص بین شبکه حقانی و القاعده همچنان ادامه دارد.
- آیا طالبان خشونت‌ها را در افغانستان کاهش می‌دهند؟ نخیر. خشونت در سطح بلند موجی از ترورهای هدفمند ادامه دارد. طالبان استدلال می‌کنند که بسیاری خشونت‌ها از سوی داعش انجام می‌شود، اما اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان آشکارا گفت که خشونت طالبان پس از توافق‌نامه ۲۹ فبروری در دوحه افزایش یافته است.
- آیا طالبان وارد مذاکرات معنادار با حکومت افغانستان و دیگر ذینفعان شده است؟ قضاوت در این باره دشوار است، زیرا گفت‌وگو و توافق‌نامه نسبت به اجرای آن کم‌تر مشکل داشته است. اتهامات مبنی بر عدم حسن نیت از سوی تمام طرف‌ها مطرح است.
- تحقق شرایط توافق‌نامه ۲۹ فبروری بیشتر طول خواهد کشید تا جدول زمانی تعیین‌شده در ۲۰۲۱. این امر همچنین نیازمند نظارت بین‌المللی است و تصور یک کشور بی‌طرف یا حتی نهاد بین‌المللی که داوطلب این نقش شود، دشوار است. بنابراین، احتمالاً نیروهای امریکایی تا ماه‌های بیشتری در افغانستان خواهد ماند.
دیدگاه پاکستان طبق معمول بسیار حیاتی است. پاکستان دوست دارد که پس‌زمینه دولت فعلی افغانستان را ببیند که بسیار دوستانه با هند به نظر می‌رسد. اسلام‌آباد همواره نسبت به خطرات نصب طالبان در کابل و خطرات امنیت ملی پاکستان از داشتن یک جناح اسلامی کاملاً پشتون در افغانستان کور بوده است. وجود یک حکومت فراگیر در کابل حتی اگر روابط دیپلماتیک با دهلی‌نو داشته باشد، برای پاکستان بسیار امن‌تر خواهد بود. با این حال، واشنگتن به دیپلماسی سنگین نیاز دارد تا پشتیبانی طولانی‌مدت پاکستان از طالبان را که از سال ۱۹۹۴ بدینسو ادامه دارد، از بین ببرد.
افغان‌ها خود نیز خبرهای مربوط به واشنگتن را با جزئیات دنبال می‌کنند و گفته‌های سالیوان دلگرم کننده بوده است. گفت‌وگوهای اخیر محافل سیاسی در کابل در مورد زمان ترک و کدام مسیر بوده است. برخی افغان‌های ثروتمند پول‌های خود را در دبی و فرزندان خود را در دانشگاه‌های خارج قرار داده‌اند. برخی حتی دارای پاسپورت و املاک در ایالات متحده، بریتانیا یا آلمان هستند. برای کسانی که اقبال کم‌تری دارند، بحث در مورد این است که کدام مسیر را انتخاب کنند. مرز ازبیکستان بیشتر مورد پسند است، زیرا ویزای آن فقط ۳۰ دالر است و مسیرهای مختلف دیگر از طریق ترکیه و روسیه به سمت غرب وجود دارد در حالی که مسیرهای ایران و پاکستان محدودتر است.
گفته‌های سالیوان حاکی از آن است که بایدن قصد ندارد راه آسان خروج از افغانستان را انتخاب کند؛ ادامه کاهش نیروها، ترک قبل از ماه می و مقصر آن ترامپ. حتی اگر در بام سفارت امریکا چرخبالی وجود نداشته باشد، تصاویر تلویزیونی ورود طالبان به کابل و پناهجویان در حال فرار می‌تواند خاطرات سایگون سال ۱۹۷۵ را تداعی کند. محدودیت‌های طالبان بر روی زنان باعث ایجاد آشفتگی بین‌المللی خواهد شد و گزارش‌های بعدی در مورد ایجاد مجدد اردوگاه‌های آموزشی القاعده در افغانستان خاطرات اخیر و دردناک را زنده می‌کند. بعد از این همه هزینه و خون‌هایی که در افغانستان ریخته شد، نتیجه فاجعه‌بار خواهد بود.
