جهاد؛ تاریخ پیوند طالبان با القاعده

هیچ شواهد و مدارک واضحی از قطع رابطه یا جدایی بین القاعده و طالبان در دست نیست. در عوض، دست کم بخش‌هایی از طالبان افغانستان مانند شبکه حقانی و القاعده به طور فعال همکاری می‌کنند.

طالبان در جریان ماه‌ها مذاکره به واشنگتن وعده داد که دیگر هرگز از خاک افغانستان به ایالات متحده حمله نمی‌شود. چنین وعده‌ای شامل القاعده نیز می‌شود که حملات ۱۱ سپتمبر را از افغانستان سازماندهی کرد.
با این وجود، جهاد یا جنگ مقدس و یک تاریخ مشترک برای پیوند دو گروه شبه نظامی ادامه دارد و هیچ مدرکی مبنی بر قطع روابط بین متحدین دیرینه وجود ندارد. مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریكا گفته بود كه طالبان به عنوان بخشی از مذاکرات صلح توافق كردند روابط خود را با القاعده قطع کنند؛ مذاکراتی كه رییس جمهور دونالد ترامپ به طور ناگهانی هفته گذشته آن را متوقف کرد.
به گفته کارشناسان و تحلیلگران، رهبری القاعده هنوز هم با مولوی هبت‌الله آخوندزاده رهبر طالبان بیعت دارد و اینکه القاعده طی سال‌های اخیر قوی‌تر شده است. این گروه بر مشکلات ناشی از ظهور و تأسیس رقیبش دولت اسلامی (گروه تروریستی داعش) در شرق افغانستان و همچنین حملات پهپادهای امریکایی که تعداد آنها را کاهش داده بود، غلبه کرده است.
این شبه نظامیان یک شاخه فرعی در منطقه‌ای به نام «القاعده» در شبه قاره هند تأسیس کرده که حتی با گروه‌های جهادی میانمار ارتباط دارد.
«اسفندیار میر» عضو مرکز امنیت و همکاری بین‌المللی دانشگاه استندفورد، می‌گوید:« از سال ۲۰۱۷ به بعد، این گروه به طور معنادار احیا و بهبود یافته است».
آقای میر در مصاحبه‌ای با اسوشیتدپرس گفت:« هیچ شواهد و مدارک واضحی از قطع رابطه یا جدایی بین القاعده و طالبان در دست نیست. در عوض، دست کم بخش‌هایی از طالبان افغانستان مانند شبکه حقانی و القاعده به طور فعال همکاری می‌کنند.»
در دهه ۱۹۸۰، ایالات متحده امریکا از جمله کشورهای بود كه صدها جنگجوی عرب را برای سفر به افغانستان تشویق كرد تا در كنار مجاهدین افغانستان علیه نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق بجنگند. آنها (جنگجویان) به طور گسترده از سوی عربستان سعودی تأمین مالی می‌شدند. امروز بسیاری از همین مجاهدین رهبری طالبان را تشکیل دادند، در حالی که بقیه آنها در حکومت افغانستان تحت حمایت ایالات متحده قدرت دارند. با نزدیک شدن به پایان جنگ در سال ۱۹۸۸، بسیاری جنگجویان عرب با پیروی از اسامه بن لادن رهبر ثروتمند سعودی برای ایجاد گروه جهادی القاعده متحد شدند که بعداً به دنبال مقابله و رویارویی با ایالات متحده شد.
طی این سال‌ها القاعده دوستان بسیاری در افغانستان دارد، برخی از آنها اکنون موقعیت‌های بلندی دارند مانند «عبدالرب رسول سیاف» یک کارگزارقدرت در کابل.
این پیوندها توسط یک کارمند بازنشسته CIA که از نزدیک با مجاهدین تحت حمایت ایالات متحده همکاری می‌کرد، فاش شد. این کارمند که به دلیل مشارکتش در عملیات‌های پنهانی نخواسته نامی از وی گرفته شود، می‌گوید:« سیاف نزدیک‌ترین متحد القاعده در افغانستان بود».
سیاف حتی پس از قدرت گرفتن مجاهدین در سال ۱۹۹۲، تابعیت افغانستان را برای بیش از ۸۰۰ جنگجوی عرب القاعده ترتیب داد. با این وجود، مجاهدین به زودی تفنگ‌های خود را به سمت یکدیگر نشانه گرفتند و افغانستان را به جنگ داخلی فرو بردند که در نتیجه هزاران نفر جان خود را از دست داد. فساد و کشتار باعث ظهور تحریک طالبان به رهبری مجاهدین شد؛ بسیاری آنها روحانیون روستاها بودند و از آدرس سرکوب‌گرانه اسلام برای برقراری اقتدار و کنترول خود استفاده کردند. آنها قدرت را در سال ۱۹۹۶ به دست گرفتند و تا اینکه در سال ۲۰۰۱ سقوط داده شد.
طالبان با وجود ۱۸ سال نبرد با امریکا و متحدانش، اکنون نصف افغانستان را تحت کنترول دارد و از زمان اشغال این کشور توسط ایالات متحده، خیلی قوی تر شده اند.
گزارش‌های دولت امریكا حاکی از آن است كه تعداد شبه نظامیان القاعده نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته، در حالی كه گروه‌های متحد مانند طالبان پاکستان كه پس از یورش ارتش پاکستان، به افغانستان پناهنده شده‌اند، نیز در حال افزایش است.
طبق گزارش سازمان ملل متحد، تمرکز عمده جنگجویان فعال تروریست خارجی در سوریه و افغانستان است و بسیاری آنها با القاعده هماهنگ هستند.
برخی اعضای طالبان به دنبال فاصله گرفتن از القاعده هستند، اما آنها نتوانستند بیعت القاعده با رهبران شان و روابط با شبکه حقانی طالبان و ارتباط با رهبران کلیدی القاعده را توضیح دهند.
آقای میرهمچنان می‌گوید که والیان کلیدی نام نهاد طالبان روابط دیرینه با القاعده داشته اند. طالبان والیانی را برای ولایت‌های تحت کنترول شان منصوب می‌کنند.
دقیقا، طالبان چگونه به تضمین خود مبنی بر اینکه افغانستان دیگر به عنوان پناهگاه امن تروریستان استفاده نمی‌شود، عمل خواهند کرد، در حالی آجندای جهانی خود را هرگز با مردم شریک نساخته‌اند و زلمی خلیلزاد نماینده ویژه امریکا نیز در این باره جزئیات نداده است.

پس از آنکه توافق با طالبان در اوایل ماه جاری میلادی متوقف شد، روشن نیست که آیا طالبان اطلاعاتی در مورد مخفیگاه‌های رهبران طالبان به شمول ایمن الظواهری جانشین بن لادن به واشنگتن داده یا خیر.
برخی می‌گویند که این یک مسئله مبهم و رازآلود نیست.
«طلعت مسعود» جنرال بازنشسته ارتش پاکستان می‌گوید:« پاکستان و مطمناٌ رهبران طالبان خیلی خوب می‌دانند که آنها کجا هستند.» اگرچه این ادعا شامل کارفرمای سابقش نیز می‌شود، مسعود مدتی بازنشسته شد و به طور مداوم نسبت به آنچه او «فلسفه فوق العاده جنگ زده ارتش پاکستان» می‌نامد، انتقاد کرد که این امر از شبه نظامیان برای مقابله با نفوذ هند در منطقه حمایت می‌کند.
پس از سال‌ها متواری بودن، رد بن لادن طراح حملات ۱۱ سپتمبر از شهر هیبت آباد پاکستان زده شد؛ جاییکه ۱۰۰ کیلومتر (۶۰ مایل) از اسلام آباد پایتخت فاصله داشت و توسط ارتش امریکا کشته شد.
در سالگرد حملات ۱۱ سپتمبر، ایمن الظواهری جانشین بن لادن پیام ویدیوی را منتشر کرد که در آن با وجود کهولت، خیلی راحت و آرام به نظر می‌رسید. این ویدیو توسط بنیاد رسانه‌ای «الصحاب» این گروه تولید شده که به نظر می‌رسد بدون قید و بند و تکلف فعالیت می‌کند.
«بیل روگیو» سردبیر نشریه لانگ وار ژورنال که گروه‌های ترویستی را ردیابی می‌کند، گفت:« پیام او این را به ما یادآوری می‌کند که ۱۸ سال پس از ۱۱ سپتمبر، رهبر ارشد القاعده زنده و خوب است».
روگیو در مصاحبه‌ای اظهار داشت که الظواهری و بازوی رسانه‌ای وی «الصحاب» هنوز هم فعالیت دارد و احتمالا در پاکستان یا افغانستان مستقر است.
بر اساس گزارش لانگ وار ژورنال، یک ویدیوی القاعده که در ماه می منتشر شد، هنگامی که طالبان در حال مذاکره روی ضمانت‌های ضد تروریزم با ایالات متحده بود، مسئولیت حمله به یک کاروان ارتش افغانستان را در ولایت پکتیکا به عهده گرفت و به دنبال «تأکید بر بیعت خود با طالبان» بود.
علاوه بر این، میر می‌گوید که بازوی رسانه‌ای القاعده مدام تبلیغاتی را انجام می‌دهد که بیشتر برای مخاطبان افغانستانی و پاکستانی انجام می‌شود. در بعضی مواقع گروه‌های متحد مانند «انصار غزوت الهند» وابسته به القاعده را تبلیغ می‌کند که در کشمیر تحت مدیریت هند فعالیت دارند. این منطقه مورد مناقشه هیمالیا نقطه مهم دو جنگ قبلی بین همسایگان هسته‌ای پاکستان و هند بوده است.
روگیو می‌گوید:« در حالی که توانایی القاعده برای انجام حملات همانند ۱۱ سپتمبر کاهش یافته، این مسئله تهدید را از بین نمی‌برد. القاعده شبکه گسترده‌ای را در سراسر جهان در اختیار دارد – شبکه‌ای بسیار وسیع که قبل از ۱۱ سپتمبر وجود داشت و شاخه‌های آن ارتش‌های کوچکی برای انجام شورش‌های محلی دارد».