طا-لبان و چیستی وعده‌های تحقق‌نیافته
مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: طا-لبان به دلیل اتکا به گروه‌های تروریستی داخلی مانند القاعده برای حفظ کنترول سیاسی و نظامی بر افغانستان، به وعده‌های خود عمل نکردند و به طور غیرمستقیم سطح ناامنی را در منطقه افزایش دادند. در واقع، وجود آن‌ها مستقیما با گروه‌های بی‌ثبات‌کننده در قلمروشان مرتبط است.
طا-لبان پس از ۲۰ سال شورش علیه تهاجم به رهبری ایالات متحده، در اگست ۲۰۲۱ کنترول افغانستان را دوباره به دست گرفتند. در آن زمان، رژیم طا-لبان از القا/عده و سایر سازمان‌های تروریستی حمایت می‌کرد. آن‌ها وقتی به قدرت بازگشتند، به جامعه جهانی اطمینان دادند که مشتاق مبارزه با سازمان‌های تروریستی در افغانستان هستند.
با این وجود، طا-لبان از این وعده‌ها سرپیچی کرده اند، زیرا برای حفظ کنترول کشور به بسیاری از گروه‌های تروریستی متکی و وابسته هستند. این وضعیت به روابط آن‌ها با کشورهای آسیای مرکزی مانند چین و روسیه آسیب زده است.
اکثر کشورهای آسیای مرکزی، به‌ویژه کشورهایی که با افغانستان مرز مشترک ندارند، مانند قزاقستان، قرقیزستان و آذربایجان، پس از بازگشت طا-لبان به قدرت، با طا-لبان وارد تعامل شدند. هدف رویکرد سیاسی آن‌ها ارایه حمایت سیاسی از طا-لبان در ازای تعهدات برای بازگرداندن امنیت در افغانستان است.
با این حال، بر اساس شاخص جهانی تروریزم سال ۲۰۲۳، حوادث تروریستی، تلفات و جراحات در افغانستان در مقایسه با سال قبل افزایش یافته است.
به عنوان مثال، قزاقستان از زمان حمله روسیه به اوکراین به دنبال شرکای جدید بوده است و افغانستان را به چشم مرکز استراتژیک جهت اتصال به بازارهای جنوب آسیا می‌بیند. نگرانی‌های امنیتی این کشور محدود است زیرا به طور مستقیم با افغانستان مرز مشترک ندارد. سال گذشته، قزاقستان با تایید صلاحیت نمایندگان طا-لبان و حذف طا-لبان از فهرست سازمان‌های ممنوعه، تلاش‌های قابل توجهی را برای بهبود روابط دوجانبه انجام داد.
برعکس، طا-لبان مدت‌هاست که به اعضای جماعت انصارالله، گروه تروریستی که هدف آن سرنگونی تاجیکستان است، پناه داده است. به همین دلیل در ۲۰۲۳ دولت تاجیکستان در جریان نشست سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) پیشنهاد ایجاد یک کمربند امنیتی در اطراف افغانستان را ارایه کرد؛ درخواستی که بعداً از سوی طا-لبان رد شد.
قدرت‌های بزرگی مانند چین و روسیه روابط آشفته مشابهی را با طا-لبان تجربه کرده‌اند. پکن نگران گروه‌هایی مانند حزب اسلامی ترکستان (TIP) است که در افغانستان سنگر ساخته‌اند. چین در ازای تعهد برای مبارزه با این گروه‌ها، از طا-لبان حمایت سیاسی کرد – مانند پذیرش سفیر آن‌ها در پکن.
مسکو همچنین روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری را با طا-لبان تقویت کرد. روسیه امیدوار است که طا-لبان بتواند با دا/عش-خراسان، تنها گروه تروریستی که طا-لبان فعالانه با آن می‌جنگند، مقابله کند. اما از زمان بازگشت طا-لبان در اگست ۲۰۲۱، داده‌ها نشان می‌دهد که حملات دا/عش-خراسان در افغانستان مرگبارتر و مخرب‌تر شده است.
به طور کلی، همه این کشورها از محکومیت شدید نقض حقوق بشر توسط طا-لبان، به‌ویژه مواردی که علیه زنان و گروه‌های اقلیت اعمال می‌شود، اجتناب کرده‌اند. در عوض، آن‌ها تلاش کردند تا سطح ناامنی را در افغانستان کاهش دهند؛ امری که در حال حاضر موضوع واقعی تأثیرگذار بر نقش منطقه‌ای طا-لبان است.
بازار داخلی افغانستان بسیار ضعیف است. از طرفی هم، برای تقویت تجارت دوجانبه به میزان قابل توجه یا توسعه پروژه‌های زیربنایی، رهبری طا-لبان قابل اعتماد نیستند. در واقع، این سرمایه‌گذاری روی موقعیت استراتژیک افغانستان است که آسیای مرکزی را به جنوب آسیا متصل می‌کند – حتی اگر خط آهن ترانس-افغان تحت ارزیابی باشد که افغانستان، پاکستان و ازبیکستان را به هم متصل می‌کند.
روابط طا-لبان و آسیای مرکزی به احتمال زیاد در کوتاه‌مدت در راستای این الگو تکامل خواهد یافت، حتی اگر هیچ سیگنالی مبنی بر تلاش جدی طا-لبان برای بازگرداندن نظم در افغانستان وجود نداشته باشد. طا-لبان به دلیل اتکا به گروه‌های تروریستی داخلی مانند القاعده برای حفظ کنترول سیاسی و نظامی بر افغانستان، به وعده‌های خود عمل نکردند و به طور غیرمستقیم سطح ناامنی را در منطقه افزایش دادند. در واقع، وجود آن‌ها مستقیما با گروه‌های بی‌ثبات‌کننده در قلمروشان مرتبط است.
بنابراین، بهبود روابط با کشورهای آسیای مرکزی به معنای کاهش کنترول بر امور داخلی خواهد بود، خطری که به نظر نمی‌رسد طا-لبان مایل به پذیرش آن – دست‌کم در کوتاه‌مدت – باشد.
نویسنده: الیا پرتو مارتینی
منبع: دیپلماتیک کوریر – Diplomatic Courier
