فقر، فروپاشی اقتصادی و داعش؛ آیا طا-لبان دوام می‌آورند؟
سال ۲۰۲۲ برای طا-لبان وحشتناک‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. حکومت نوپا با بحران‌های بشردوستانه و مالی بی‌سابقه، محکومیت بین‌المللی، واکنش‌های مردمی و تهدید تروریستی دست و پنجه نرم می‌کند
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
سقوط کابل و بازگشت طا-لبان به قدرت مسلماً تکان‌دهنده‌ترین اخبار منتشر شدۀ ۲۰۲۱ بود که با همان هوش و ذکاوت روابط عمومی که مشخصه مبارزات گستردۀ این گروه برای بیرون راندن نیروهای خارجی از افغانستان بود، منتقل شد.
دلایل تسلط طا-لبان همچنان به‌شدت مورد بحث است. چرا ارتش افغانستان پس از ۲۰ سال آموزش نظامی جهان اول، مجهز به سلاح و هواپیماهای مدرن، در کم‌تر از دو ماه سقوط کرد؟ چرا جامعه بین‌الملل صرفاً ایستاده و تماشا می‌کند؟
سپس آخرین توهین جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده. او در اظهارات بسیار تمسخرآمیز خود در ۱ سپتمبر، خود افغان‌ها را به خاطر بدبختی شان سرزنش کرد، به سربازان کشته‌شدۀ افغان توهین کرد و مدیریت خود را از هر گونه مسئولیتی در هرج و مرج تخلیه آشفته مبرا.
واقعیت تلخ جدید
با پایان سال، واقعیت تلخ جدیدی در افغانستان ظهور می‌کند. گرسنگی دسته‌جمعی، فروپاشی اقتصادی و اعدام‌های فراقانونی به استقبال سال جدید می‌رود. افسانه طا-لب مدرن و مترقی‌تر که توسط دستگاه روابط عمومی طا-لبان عرضه شد و توسط معتبرترین رسانه‌های جهان تقویت، همچنان با گزارش‌های واقعی در مورد سیاست‌های سرکوبگرانه نسبت به زنان، قتل‌های تلافی‌جویانه و نقض حقوق بشر بی‌اعتبار می‌شود.
مردم افغانستان بین دو سنگ آسیاب گیر کرده‌اند. کمک‌های بین‌المللی به کاهش بحران شدید انسانی کمک می‌کند، اما به حکومت طا-لبان مشروعیت می‌بخشد. برخی از افغان‌ها خواهان آزادشدن ذخایر منجمدشده به دلایل بشردوستانه هستند در حالی که برخی دیگر اصرار دارند از این امر به عنوان اهرم فشار بر طا-لبان برای نرم‌کردن سیاست‌های سرکوبگرانه طا-لبان استفاده شود.
گذشته از نگرانی‌های جدی در مورد سیاست‌ها و توانایی‌های حکومتی طا-لبان، خطر قابل توجهی وجود دارد که افغانستان دوباره به عنوان پناه‌گاه امن تروریزم تبدیل شود. تصور بر این است که اعدام‌هایی غیرقانونی بخشی از استراتژی مخفی ضد تروریزم طا-لبان علیه داعش است.
چانه‌زنی فاوستی
یکی از گزینه‌ها کمک‌های جامعه بین‌المللی به مبارزه با تروریزم است، اما طا-لبان به هیچ تفاهمی با جامعه بین‌المللی نزدیک نیست. برای هر دو طرف، کمک به مبارزه با تروریزم، معامله فاوستی است. طا-لبان مجبور خواهند شد که نیروهای خارجی را به افغانستان بازگردانند، گزینۀ تنفرآمیز برای کسانی که ۲۰ سال جنگیدند.
در حالی که ممکن است مبارزه با تهدید داعش شاخه خراسان به نفع طا-لبان باشد، اما نمی‌تواند همکاری آشکار با جامعه بین‌المللی را داشته باشد، زیرا این خطر را ایجاد می‌کند که به داعش اهرمی به تبلیغ روایتش بدهد. همان‌طور که زلمی خلیلزاد نماینده ویژه سابق ایالات متحده برای افغانستان در مصاحبه اخیر خود گفت، طا-لبان «بیم دارند که اگر این بیانیه را [همکاری با ایالات متحده] را بیان کنند، کمکی به داعش کنند با این استدلال که طا-لبان خود را به ایالات متحده فروخته‌اند».
از سویی هم، بدون رضایت طا-لبان یا درک عمیق از دورنمای پیچیدگی‌های در حال تغییر، ایالات متحده تا چه حد قادر به خنثی‌کردن حملات القاعده و داعش خواهد بود؟ این احتمال وجود دارد که استراتژی ایالات متحده پس از ۲۰۲۱ مبنی بر «آنسوی افق» مانند قبل از ۲۰۰۱ بی‌اثر باشد.
برای طا-لبان، پاسخ مستقیم است. سهیل شاهین در دوحه گفت: «ما برای اطمینان از استفاده‌نشدن خاک افغانستان علیه سایر کشورها به کمک هیچ طرفی نیاز نداریم. ما خودمان قادر به انجام این کار هستیم».
سال ۲۰۲۲ برای طا-لبان وحشتناک‌تر از آنچیزی است که به نظر می‌رسد. حکومت نوپا با بحران‌های بشردوستانه و مالی بی‌سابقه، محکومیت بین‌المللی، واکنش‌های مردمی و تهدید تروریستی دست و پنجه نرم می‌کند. سیاست خارجی طا-لبان نسبت به جامعه جهانی گستاخانه و بی‌تفاوت است، اقتصاد این کشور درهم شکسته و از کمک‌های بین‌المللی دریغ می‌شود.
چنین چالش‌هایی باعث تضعیف دولت منتخب مردم و به رسمیت شناخته‌شدۀ بین‌المللی می‌شود، و قدرت‌گیری طا-لبان حل این مشکلات را دشوارتر کرده است. طا-لبان نه منابع و نه تمایلی برای رسیدگی مستقیم به این مسایل دارند و بی‌تفاوتی جامعه بین‌المللی ممکن است رنج مردم افغانستان را برای دهه‌های آینده تشدید کند.
