معضل چین در افغانستان؛ آنچه برای واشنگتن بد است لزوماً برای پکن خوب نیست

همانطور که ژائو هوآشنگ، یکی از کارشناسان برجسته چین در مورد افغانستان، اخیراً نوشته است: «تا حد زیادی امنیت و ثبات سین کیانگ نقطه شروع سیاست چین در قبال افغانستان است»

منبع: ایکونومیک تایمز
افغانستان از دیرباز قبرستان فاتحان همچون اسکندر مقدونی، امپراتوری بریتانیا، اتحاد جماهیر شوروی و در حال حاضر ایالات متحده در نظر گرفته شده است. اکنون چین وارد این قبرستان شده است و برخی در پکن ادعا کردند که چین در جایی شکست خواهد خورد که ایالات متحده شکست خورده بود.
اما ست جی جونز و جودی بلانشت برای فارین پالیسی نوشتند که آنچه برای واشنگتن بد است لزوماً برای پکن خوب نیست.
افغانستان یک جعبه پاندورا (به‌روایت افسانه‌های یونانی، جعبه‌ای بود با محتوای تمامی بلاها و شوربختی‌های ناشناخته بشریت از جمله کار، بیماری، مرگ و غیره) برای چین است. رهبران پکن به شدت نگران نظم نوظهور در افغانستان هستند که می‌تواند ثبات منطقه را تهدید کرده و تروریزم را در مناطق ناآرام غربی چین که محل استقرار جمعیت مسلمان نشین زیادی است، گسترش دهد.
پکن می‌داند که سابقه حاکمیت این…{متحد تازه چین} در مناطق روستایی که در چند سال گذشته تحت کنترول بوده مبهم است و برای بدتر شدن اوضاع، اقتصاد افغانستان بدون تزریق عظیمی از کمک های بین‌المللی، از جمله از سوی چین با مشکل روبرو خواهد شد.
چنین بی‌ثباتی نگرانی‌های دیرینه پیکن را در مورد ارتباط میان گروه‌های افراطی در افغانستان و سین کیانگ، منطقه خودمختار در غرب چین تشدید می‌کند، جایی که دولت بیش از یک میلیون اویغور مسلمان را به بهانه ضد تروریزم و نظم داخلی مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد. این امر همچنین نگرانی‌ها در مورد ثبات منطقه‌ای را افزایش می‌دهد.
جونز و بلانشت می‌گوید: در نهایت، بحران در افغانستان می‌تواند روابط چین با روسیه و پاکستان را محک بزند، زیرا هر سه کشور برای نفوذ بر افغانستان جدید تلاش می‌کنند و برای مقابله با یک دولت فروپاشیده و بحران انسانی ناشی از آن در همسایگی خود برنامه ریزی دارند.
اهداف کوتاه مدت پکن در افغانستان نسبتاً روشن است. در اولویت‌های آن، برای طا-لبان این است که در میان جامعه جهانی به رسمیت شناخته شوند. این موضوع تنها در این صورت واقع خواهد شد که طا-لبان انتظارات پکن را برآورده کنند.
پکن همچنین چشم انداز یک تریلیون دالری افغانستان در ذخایر معدنی از جمله آهن، مس و لیتیم را در نظر دارد. به نقل از فارن فوربز، شرکت‌های امریکایی و غربی عمدتاً به دلیل این خطر از تلاش‌های استخراج خودداری کردند، اما چین ممکن است بتواند از ارتش وسیع شرکت‌های دولتی و موسسات تأمین کننده خدمات دولتی، برای بهره برداری از این منابع استفاده کند.
ژو بو افسر ارشد تقاعدی ارتش آزادیبخش خلق، در نیویارک تایمز اظهار داشت: «اکنون چین وارد می‌شود، نه با بمب بلکه نقشه‌های ساخت و سازش».
اما پیش از آنکه پکن بتواند به هر یک از این اهداف دست یابد، باید تهدیدات ناشی از افغانستان را در نظر بگیرد. جونز و بلانشت می‌گویند که مهمترین آنها پناهگاه جهادی در مرز غربی چین است، جایی که پکن در مورد تهدیدهای تروریستی بسیار حساس است.
همانطور که ژائو هوآشنگ، یکی از کارشناسان برجسته چین در مورد افغانستان، اخیراً نوشته است: «تا حد زیادی امنیت و ثبات سین کیانگ نقطه شروع سیاست چین در قبال افغانستان است».
نگرانی ویژه پکن وجود چند صد جنگجوی جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) در افغانستان است که به دنبال ایجاد یک دولت اویغور در سین کیانگ است.
بر اساس ارزیابی شورای امنیت سازمان ملل متحد، عوامل ETIM با طیف وسیعی از سازمان‌های جهادی از جمله القاعده، جماعت انصارالله و جماعت التوحید والجهاد همکاری کرده‌اند. هر سه این گروه ها احتمالاً در افغانستان فعال خواهند بود.
همچنین داعش شاخه خراسان نیز تهدید کرده است که به چین حمله خواهد کرد. این گروه که رقیب اصلی طا-لبان است، از قابلیت‌های نظامی قابل توجهی برخوردار است، همانطور که حمله آن به میدان هوایی در کابل در ماه گذشته نشان داد که منجر به کشته شدن ۱۳ سرباز امریکایی و بیش از ۱۷۰ نفر دیگر شد.
اگر به نظر می‌رسد که چین طا-لبان را در آغوش گرفته است، به این دلیل است که چاره‌ای جز آن ندارد.
جونز و بلانشت می‌گویند دولت شی، خواهان ثبات در افغانستان است و ان را برای خود پیش بینی کرده است، اما پس از خروج امریکا از کشور، احتمالاً هیچ کدام به دست نخواهد آمد.