اکنون که راه پیشرو برای رهبران افغانستان روشن شده است، مردم افغانستان باید مسئولیت موفقیت یا شکست اقدامات آینده را به دوش گیرند
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
روز چهارشنبه، جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده خروج کامل تمام سربازان امریکایی را از افغانستان تا ۱۱ سپتمبر، بیستمین سالگرد حملات بر نیویارک و واشنگتن که منجر به تعرض نظامی به رهبری امریکا شد، اعلان کرد.
این اعلامیه موضوع بحث‌برانگیز محافل سیاسی امریکا بوده است. برخی در مورد خروج مبتنی بر شرایط، تأمین ضمانت‌های کافی ضد تروریستی و توافق صلح بین جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان بحث کرده‌اند.
مذاکرات میان‌افغانی
کنفرانس استانبول بحش عمده تلاش شتاب‌زده دیپلماتیک دولت بایدن است که ماه گذشته آغاز شد تا راه‌حلی پیش از اول ماه می به دست آید. این امر به منظور دخیل ساختن قدرت‌های منطقه و پیشبرد مذاکرات صلح میان‌افغانی پیش از خروج ایالات متحده راه‌اندازی شد. پس از آن‌که طالبان به تاریخ تعیین‌شده ۱۴ اپریل برای شرکت در این نشست پاسخی ندادند، این نشست به ۲۴ اپریل موکول شد. اکنون با این تأخیر، برگزاری نشست استانبول ممکن کاملاً بی‌ربط شود، به خصوص وقتی هیچ تضمینی برای حضور طالبان وجود نداشته باشد.
سخنگوی گروه طالبان در بیانیه‌ای گفت که تمدید یک‌جانبه مهلت خروج نقض توافق‌نامه است و به طالبان اجازه می‌دهد «اقدامات لازم» را روی دست گیرند.
ارزش کنفرانس استانبول جهت اطمینان از حضور رهبران طالبان باید برای آن‌ها واضح شود. به برخی از خواسته‌های آن‌ها – آزادی زندانیان طالبان، لغو تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و درخواست ویژه از ترکیه برای کاهش حمایت نظامی از عبدالرشید دوستم معاون رییس جمهور پیشین افغانستان – باید رسیدگی شود.
با توجه به نااطمینانی موجود، این حقیقت که طرف‌های افغانستان و بسیاری ذینفعان بین‌المللی ظاهراً روی آورده به استانبول و در این مرحله حساس مذاکرات دوحه را ترک کرده‌اند، خطرناک است. تبدیل کانال‌های میانجی بدون تعهد به یک هدف مشخص فقط زمان خواهد برد و توافقی به دست نمی‌آید، به ویژه که مشکل اصلی عدم وجود نقش رسمی برای یک میانجی‌گر پابرجاست.
به سوی صلح
با کم‌رنگ شدن علاقه ایالات متحده و جهان به افغانستان، وقت آن است که مردم افغانستان در مذاکرات پیشگام شوند و روی آتش‌بس دایمی و صلح به توافق برسند. ماه‌های آینده در تعیین این که آیا طالبان و دولت افغانستان می‌توانند رهبری لازم را برای اداره مردم خسته از جنگ نشان دهند، حیاتی است.
این لحظه‌ای است که رهبران طالبان می‌توانند تدبیر سیاسی خود را به مردم افغانستان و جهان نشان دهند. برای آن‌ها، حداقل روزنه‌ای امیدی در اعلامیه خروج وجود دارد و تفاوت قابل توجهی را با گزارش‌های قبلی نشان می‌دهد مبنی بر این که نیروهای ناتو بدون ایالات متحده در یک برنامه طولانی‌تر مبتنی بر شرایط باقی خواهد ماند.
برای رهبران طالبان بسیار مهم است که زمینه تعهد خروج ایالات متحده و ناتو را به دقت بررسی کنند تا از افتادن در دام اقدام تلافی‌جویانه به خاطر تفاوت محدود تاریخ‌ها جلوگیری شود.
عدم تضمین‌های معتبر از جانب طالبان مبنی بر این‌که بازگشت آن‌ها به کابل موجب از بین رفتن حقوق زنان و اقلیت‌ها نمی‌شود و ناتوانی آن‌ها برای کاهش خشونت تا سطح قابل قبول باعث ایجاد ناامنی شده و جناح‌های سیاسی را به سمت مسلح‌شدن سوق داده است. واضح است که اگر طالبان بخواهد در ماه سپتمبر به پایتخت بروند، سطح بلند قطبی و احساسات ضد طالبانی در سراسر افغانستان و همچنین مخالفت منطقه با امارت اسلامی یا رژیم مشابه باعث درگیری می‌شود.
قابل یادآوری است که طالبان همواره گفته‌اند که تکرار جنگ داخلی ۱۹۹۲ را نمی‌خواهند و این‌که به دنبال فروپاشی افغانستان نیستند. به جای مخالفت با اعلامیه ایالات متحده، این مواضع دیرینه پارامترهای جدیدی را برای آنچه باید بین ماه می و سپتمبر اتفاق بیفتد، اشاره می‌کند.
این امر به افغانستان اجازه می‌دهد تا با پشتیبانی ایالات متحده و متحدانش نفوذ بی‌ثبات‌کننده کشورهای منطقه، از جمله پاکستان را خنثی کند. همکاری در زمینه اطمینان از خروج منظم و مسالمت‌آمیز می‌تواند در ازای تضمین‌های امنیتی و سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای افغانستان حاصل شود.
خبر خوب این است که بسیاری از موانع اصلی که در گذشته مذاکرات را به تأخیر انداخته است، حالا دیگر وجود ندارد. رییس جمهور غنی خروج و امکان ختم زودهنگام دوره ریاست‌جمهوی‌اش را پذیرفته، رهبران جناح‌های سیاسی افغانستان تمایل به مشارکت نشان داده‌اند و سطح بلند اعتماد بین اعضای تیم‌های مذاکره‌کننده افغانستان در دوحه به وجود آمده است که زمینه را برای توافق روی کارشیوه مساعد کرد. اکنون که راه پیشرو برای رهبران افغانستان روشن شده است، مردم افغانستان باید مسئولیت موفقیت یا شکست اقدامات آینده را به دوش گیرند.
