نشست تهران؛ در انتظار چه باشیم؟
نمی‌توان از اجلاس تهران انتظار داشت که در یک نشست تمام کورگره‌های نیم قرنه افغانستان را باز کند، اما یک نکته مثبت در آن از همین اکنون متبادر است: تاکید روی تشکیل حکومتی فراگیر
شکوهمند- خبرگزاری دید
قرار است فردا چهارشنبه(۵ عقرب) نشستی در سطح وزرای خارجه همسایگان افغانستان جمع روسیه در تهران برگزار شود. در این نشست وزرای خارجه پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبیکستان و ایران به صورت حضوری اما وزرای خارجه روسیه و چین به صورت مجازی شرکت خواهند کرد. در این نشست اما از هند کسی دعوت نشده است.
هرچند نشست تهران در راستای نشست قبلی که به میزبانی پاکستان برگزار شده بود دایر می‌شود، اما باید بررسی کرد و با توجه به آجندایی که در آن مطرح خواهد شد، تحلیلی از برایند آن ارائه داد.
با علم به این که هنوز این نشست برگزار نشده و تبعاً نتیجه آن نیز تاکنون مشخص نیست و هرگونه ابراز نظر در مورد آن پیش از وقت است، نمی‌توان به صورت قطعی بیان کرد که برایند آن چه تاثیری روی وضعیت داخل افغانستان می‌گذارد، بنا بر این، در این مبحث کوتاه، ابداً به دنبال چه می‌شود نیستیم و باید حول و حوش چه انتظار می‌رود بگردیم.
چند مسئله در پازل کنونی افغانستان وجود دارد که همه روی آن متفق هستند: پیچیدگی داخلی افغانستان، چند پارچگی در تعریف، دیدگاه، منافع و استراتژی کشورهای همسایه و منطقه با عطف به مسایل جئو استراتژیک و جئوپولتیک حوزه پرتنش آسیای میانه- آسیای جنوبی- خاورمیانه.
مسایل یاد شده روی تمام حرکت‌های راهبردی همسایگان و و هند روسیه در قضیه افغانستان تاثیر می‌گذارد و شکی نیست که شکستن چنین بن‌بستی به همسویی، چانه زنی و تامین منافع تمام طرف‌ها دارد که یا به ثبات افغانستان مرتبط است، یا به عدم ثبات این کشورمهم ولی فقیر و بحرانی منطقه.
روسیه همسایه افغانستان نیست، اما بازیگر مهمی در منطقه و جهان است و با توجه به این که آسیای میانه را در واقع مهتابی سایبریا و مسکو می‌داند، در تمام قضایای افغانستان به نحوی دخیل است یا منافعی دارد.
هند نیز همسایه افغانستان نیست، اما همانند روسیه کشور مهمی است و از قضا سهم بزرگی در میدان افغانستان دارد. هند دو میلیارد دالر در دو دهه گذشته در افغانستان سرمایه گذاری کرده، حامی سرسخت نظام معدوم کشور بود و اکنون نیز در رقابت با پاکستان خود را یک بازنده می‌بیند و مثل ماری زخم خورده به دنبال تلافی است.
از چند کشور عربی حاشیه خلیج فارس و عربستان سعودی می‌گذریم، این کشورها از نظر این قلم بازیگرانی نیستند که با کشورهایی مثل ایران و پاکستان و روسیه و چین و هند سر بجنبانند.
از ترکیه نیز هرچند تلاش دارد در صحنه افغانستان نقشی داشته باشد، می‌گذریم، این کشور عضو ناتو است و خارج از قواعد این سازمان زیاد دست و بال آزاد ندارد، به ویژه که به همین خاطر زیاد مورد علاقه پکن هم نمی‌باشد. تاکنون بزرگترین ماجراجویی ترکیه خارج از قواعد ناتو، فقط خرید سیستم پدافند موشکی اس-۴۰۰ روسی بوده است.
از بعد خارجی، وارد بعد داخلی بحران افغانستان می‌شویم، همه متوجه هستیم که این کشور پس از ۲۴ اسد سال روان(۱۵ اگست) دچار خلا و بحران عدم مشروعیت حاکمیت شده و دستگاه حاکمه موجود در آن را هیچ کشور به شمول همسایگان به رسمیت نمی‌شناسند.
در بعد داخلی، نه طا-لبان در اجلاس تهران حضور دارند و نه نیروهای سیاسی مخالف آن. دو ضلعی که در واقع بحران کشور به آنان بستگی دارد.
بنا بر این، در پازل بحران افغانستان، پنج وجه وجود دارد شامل: طالبان، نیروهای سیاسی مخالف، کشورهای همسایه، کشورهای منطقه و امریکا-اتحادیه اروپا که برای رسیدن به یک راه حل عملی برای زدودن بحران این کشور همسویی تمام آنان نیاز اساسی و زیر بنایی است.
حال، باتوجه به این موارد نمی‌توان از اجلاس تهران انتظار داشت که در یک نشست تمام کورگره‌های نیم قرنه افغانستان را باز کند، اما یک نکته مثبت در آن از همین اکنون متبادر است: تاکید روی تشکیل حکومتی فراگیر. پس ما منتظر اجماع کشورهای همسایه روی این مسئله باید باشیم.
