آخرین اخبارافغانستانتحلیلروند صلحسیاستصلح

نقش ترکیه در بازی افغانستان؛ از روابط دیپلماتیک تا نفوذ نظامی

هرچند ترکیه در مقایسه با سایر بازیگران کلیدی سرمایه‌گذاری هنگفتی روی اقتصاد افغانستان نکرده است، اما تلاش کرده تعهدات کنفرانس بین‌المللی را عملی کند، سرمایه‌گذاری را افزایش دهد و زمینه را برای دهلیز لاجورد و بازسازی اقتصاد به عنوان فرصتی برای گسترش نفوذ خود انجام دهد


روابط افغانستان و امپراتوری عثمانی و بعداً ترکیه ریشه در تاریخ دارد با روابط کافی در جریان قرن بیستم.
پس از سقوط دولت طالبان، ترکیه به عنوان برجسته‌ترین عضو ناتو با اکثریت جمعیت مسلمان، با در نظرداشت منافع ملی‌اش، نیروهای خود را در سال ۲۰۰۱ به افغانستان اعزام کرد. انقره همچنین با توجه به ملاحظات سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی در پی گسترش نفوذ خود در این کشور است.
دو عنصر جامعه افغانستان – اکثریت سنی مذهب و اقلیت ترک‌زبان – برای ترکیه اهمیت دارد. این کشور همواره از اقلیت‌ ترک‌زبان در افغانستان حمایت کرده است.
در بعد دیگر، جدا از توافق‌نامه استراتژیک بین دو کشور در سال‌های اخیر، سطح همکاری‌های استراتژیک بین آن‌ها افزایش یافته است. به نظر می‌رسد که انقره با نزدیک کردن احزابی در روابط با اخوان المسلمین، اهداف سیاسی خود را در افغانستان دنبال می‌کند.
ترکیه از طریق افتتاح کنسول‌‌گری در ولایت‌های هرات و قندهار، ارتباط با طالبان و احزاب مختلف با گروه‌های مختلف قومی افغانستان ارتباط برقرار می‌کند.
طی یک دهه گذشته، ترکیه میزبان چندین کنفرانس مهم در رابطه به افغانستان بوده است. انقره علاوه بر برگزاری نشست‌های سه‌جانبه بین پاکستان، افغانستان و ترکیه و میانجی‌گری بین افغانستان و پاکستان، می‌خواهد مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و گروه طالبان را نیز میانجی‌گری کند. به نظر می‌رسد ترکیه با حمایت اروپا و ایالات متحده بیشتر در افغانستان فعال باشد. به همین ترتیب، انقره در تلاش است تا کنفرانس صلح استانبول را برگزار کند و تلاش می‌کند روابط قلب آسیا-استانبول و گفت‌وگوهای سه‌جانبه ترکیه-افغانستان-پاکستان را همچنان تازه نگه دارد.
هرچند ترکیه در مقایسه با سایر بازیگران کلیدی سرمایه‌گذاری هنگفتی روی اقتصاد افغانستان نکرده است، اما تلاش کرده تعهدات کنفرانس بین‌المللی را عملی کند، سرمایه‌گذاری را افزایش دهد و زمینه را برای دهلیز لاجورد و بازسازی اقتصاد به عنوان فرصتی برای گسترش نفوذ خود انجام دهد.
در حوزه نظامی و امنیت، ترکیه تلاش کرده با فراهم نمودن بورسیه، برنامه‌ای را برای کمک به افسران نظامی و پولیس افغانستان پیش ببرد. اهداف ترکیه شامل حفظ ثبات سیاسی، تقویت ساختار سیاسی و نهادهای فعلی، تطبیق صلح و محو تروریزم و افراط‌گرایی است. ترکیه سعی دارد نقش برجسته‌تری در افغانستان، به ویژه پس از خروج امریکا در ماه سپتمبر بازی کند. حضور در چارچوب نیروهای صلح‌بان و حفاظت و مدیریت میدان‌هوایی کابل برای ترکیه مطلوب است.
در افغانستان، دو دیدگاه کلی برای افزایش نقش ترکیه در این کشور وجود دارد. مدافعان بر اشتراکات مذهبی، توانایی انقره در بهبود شرایط اقتصادی و آموزشی، بی‌طرفی در امور داخلی، نقش ترکیه در ناتو و تقلید از نظام سیاسی ترکیه تأکید دارد.
مخالفان نقش ترکیه در افغانستان بر این باورند که آرزوهای ترکیه برای رهبری پان-ترکیزم، تلاش‌های این کشور برای سکولار کردن جامعه و نارضایتی رقبای منطقه‌ای به نفع افغانستان نخواهد بود. به رغم تلاش‌های انقره، طالبان هنوز هم دیدگاه مثبتی نسبت به نقش ترکیه در این کشور ندارد.
با این وجود، ترکیه به تلاش‌های خود برای به دست آوردن حمایت اروپا، ایالات متحده و ناتو جهت حضور امنیتی و سیاسی بیشتر در افغانستان ادامه می‌دهد. سایر بازیگران بانفوذ مانند هند، چین و روسیه گسترش حضور همه‌جانبه ترکیه را در منطقه به ضرر منافع خود می‌دانند.
آینده نقش ترکیه در افغانستان به تعدادی از متغیرهای داخلی و از همه مهم‌تر به ساختار دولت کابل بستگی دارد. هیچ دیدگاه مشترکی در رابطه به گسترش نقش ترکیه در این کشور در میان دولت و جناح‌های رییس جمهور اشرف غنی و عبدالله عبدالله وجود ندارد.
گرچه، برخی از حضور و نقش بیشتر ترکیه و افزایش نقش اقتصادی و میانجی‌گرانه ترکیه در افغانستان استقبال می‌کنتد، اما مخالفت گسترده‌ای با حضور نظامی ترکیه وجود دارد.
می‌توان فرض کرد که ترکیه در آینده نقش اقتصادی، دیپلماتیک و سیاسی بیشتری در افغانستان خواهد داشت، اما این نقش هرگز فراتر از آرزوهای نظامی نخواهد بود.

نویسنده

فرزاد رمضانی بونش و زهرا دربندسری

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا