نگاهی به نوروز 

اینک که در آستانه سال ۱۴۰۲ خورشیدی و نوروز هستیم، باید این جشن تاریخی و باستانی حوزه تمدنی ما به معرفی گرفته شود، تا مردم به معنی نام نوروز، رسوم این جشن باستانی و تاریخ کهن آن بیشتر آشنا شوند، این مقاله کوتاه نگاهی دارد به موضوعاتی که ذکر شد.

نوروز یکی از جشن‌های مشهور باستانی حوزه تمدنی ما است که مردم کشورهای منطقه با فرا رسیدن سال نو آن را برگزار می‌کنند و برای یکدیگر تبریک می‌گویند. نوروز با شروع سال نو همراه است و افراد در این ایام، رسوم مختلفی را دنبال می‌کنند و سال جدید را به یکدیگر تبریک می‌گویند. با ما همراه باشید تا بررسی دقیق‌تری از این جشن که پیشینه‌ای سه هزار ساله دارد داشته باشیم.

نام نوروز

نوروز، کلمه‌ای در زبان فارسی میانه است و ریشه در زبان اوستایی دارد. در زبان امروز، این کلمه را به دو شکل تعبیر می‌کنند:

نوروز عام: روزی که در آن سال نو شروع می‌شود و به روز اعتدال بهاری (برابری شب و روز) مشهور است.

نوروز خاص: به ششمین روز فروردین، نوروز خاص می‌گویند که با عنوان «روز خرداد» از آن یاد می‌شود.

در زمان‌های قدیم نیز نوروز را با نام «ناوا سردا» و به‌معنای سالی نو می‌شناختند. در زمان هخامنشیان نیز نوروز به «نوسارد» و «نوسارجی» مشهور بود.

فلسفه نوروز

با توجه به روایت‌های افسانه‌ای موجود، نوروز در زمان جمشید پادشاه چهارم پیشدادی به وجود آمده است. در اوستا، یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های باستانی، از فردی به نام جمشید یاد شده که از قدرت فره ایزدی برخوردار بوده است. جمشید با دستور اهورا مزدا شروع به مقابله با اهریمن می‌کند؛ چراکه اهریمن در آن زمان خسارات زیادی از جمله قحطی و خشک‌سالی به بار آورده بود.

پس از آن که جمشید اهریمن را شکست می‌دهد، دوباره شادی و برکت به سرزمین آریانا باز می‌گردد و خشک‌سالی از بین می‌رود. مردم بعد‌ها این روز را به «نوروز» یا «روز نوین» نام‌گذاری کردند و با کاشتن جو در تشت، این جشن باستانی را جاودانه کردند.

شاعران و نویسندگان مشهوری همچون ابوالقاسم فردوسی، ابوریحان بیرونی و طبری نیز جمشید را بنیان‌گذار اصلی نوروز می‌دانند.

در روایتی دیگر در شاهنامه آمده است که جمشید در مسیر سفر خود به آذربایجان دستور می‌دهد تخت و تاجی پرزرق‌وبرق برایش تهیه کنند. با تابش خورشید به این تاج زرق‌و‌برق‌دار، دنیا سراسر نور می‌شود و به ‌دلیل شادی مردم، «نوروز» به وجود می‌آید.

نوروز چیست؟

در تاریخ شمسی، اولین روز فررودین/حمل را شروع نوروز می‌خوانند. نوروز با عبور خورشید از صفحه استوای زمین و حرکت آن به شمال آسمان شروع می‌شود. این لحظه شروع را لحظه نخست برج حمل می‌گویند. در تقویم هجری خورشیدی، نوروز را با «هرمز روز» یا  روز «اورمزد» در ماه فروردین/حمل برابر می‌دانند.

خلاصه‌ای از نوروز

نوروز اولین روز بهار است و در آن طبیعت از خوابی طولانی بیدار می‌شود و مجدداً زندگی خودش را از سر می‌گیرد. مردمان حوزه تمدنی ما نیز هر ساله شروع فصل جدید طبیعت را جشن می‌گیرند. آن‌ها سعی می‌کنند با خانه تکانی دل‌هایشان، فصل جدید و پر باری را در زندگی‌شان رقم بزنند.