هراس آسیای مرکزی از افراط‌گرایان مستقر در افغانستان
طا-لبان پس از به دست گرفتن مجدد کنترول افغانستان متعهد شدند که اجازه ندهند سازمان‌های شبه‌نظامی از این کشور به عنوان پایگاهی برای انجام حملات تروریستی در خارج از این کشور استفاده کنند. اما این امر طا-لبان را در موقعیت دشواری قرار داده است، زیرا باید گروه‌هایی را که زمانی در کنارش می‌جنگیدند و وفاداری آن‌ها را با خود داشتند، اکنون باید مهار کنند
کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند که کشته شدن دو شبه‌نظامی مظنون از سوی نیروهای امنیتی تاجیکستان نگرانی‌های تازه‌ای را در آسیای مرکزی نسبت به توانایی طا-لبان در جلوگیری از حملات گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان برانگیخته است.
مقامات تاجیکستان گفتند که یک زوج اواخر ماه اپریل مخفیانه از مرز افغانستان عبور کرده و در یک عملیات ضدتروریستی به ضرب گلوله کشته شدند و به دبنال آن، انباری از سلاح، مهمات و مواد منفجره کشف شد.
این مقامات جزییات بیشتری ارایه نکردند، اما گفتند که شبه‌نظامیان حمله تروریستی را در تاجیکستان طراحی کرده بودند که آخرین مورد از رشته حوادث مرتبط با شبه‌نظامیان در داخل افغانستان است.
این درگیری مرگبار در ماهی رخ داد که ازبیکستان میزبان نشست وزرای کشورهای همسایه افغانستان برای رسیدگی به تهدیدهای فزاینده امنیتی فرامرزی بود.
طالبان پس از به دست گرفتن مجدد کنترول افغانستان متعهد شدند که اجازه ندهند سازمان‌های شبه‌نظامی از این کشور به عنوان پایگاهی برای انجام حملات تروریستی در خارج از این کشور استفاده کنند. اما این امر طا-لبان را در موقعیت دشواری قرار داده است، زیرا باید گروه‌هایی را که زمانی در کنارش می‌جنگیدند و وفاداری آن‌ها را با خود داشتند، اکنون باید مهار کنند.
ریکاردو واله، رییس تحقیقات نهاد خراسان دایری و مشاور امور امنیتی، گفته است که طا-لبان در کنترول متحدان خود پیشرفت کرده‌اند، اما برخی از این سازمان‌ها «تنها هدف‌شان سرنگونی رژیم‌های آسیای مرکزی از طریق مبارزه مسلحانه است».
به گفته وی، زمانی فرا می‌رسد که این گروه‌ها باید تصمیم بگیرند جهاد علیه دشمنان اصلی خود را در آسیای مرکزی کنار بگذارند یا از سیاست‌های مهار طا-لبان سرپیچی کرده و به پلت فرم دیگری بپیوندند که به آن‌ها امکان مبارزه بی‌قید و شرط علیه دولت‌های آسیای میانه را بدهد – داعش شاخه خراسان.
داعش-شاخه خراسان در افغانستان متعهد شده است که «جهاد بزرگی را در آسیای مرکزی» در تلاش برای به دست گرفتن کنترول بخش‌های وسیعی از قلمرو که مربوط به منطقه باستانی ماوراءالنهر می‌شود، راه‌اندازی کند.
به‌رغم تلاش‌های طا-لبان برای سرکوب داعش-خراسان، این گروه به عنوان فعال‌ترین و پر سر و صداترین گروه در میان سایر گروه‌های مستقر در افغانستان است که خواستار سرنگونی دولت‌های آسیای مرکزی شده است. این سازمان تبلیغات خود را به زبان های محلی برای جذب جنگجویان از این کشورها تقویت کرده است.
سال گذشته، داعش متهم شد که حملات راکتی را به سمت ازبیکستان که با افغانستان نیز مرز مشترک دارد، انجام داده و این اولین باری بود که این کشور هدف قرار گرفت.
کالین کلارک مدیر تحقیقات و مشاور امنیتی گروه سوفان مستقر در ایالات متحده، در اظهاراتی به نیکی آسیا گفته است: «تهدید داعش برای کشورهای آسیای مرکزی قابل توجه است، نه تنها از نظر حوادثی شبیه به حملات موشکی فرامرزی به ازبیکستان. منشأ آسیایی به این معنی است که بازگشت پدیده جنگجویان تروریست خارجی همچنان نگرانی اساسی برای ازبیکستان، تاجیکستان و سایر کشورهای منطقه است».
اعضای این گروه در طرح بمب‌گذاری بر سفارت ترکمنستان در افغانستان در سال ۲۰۲۱ نقش داشت. داعش مسئولیت قتل چهار دوچرخه‌سوار خارجی در جنوب تاجیکستان را در سال ۲۰۱۸ بر عهده گرفت و سال بعد حمله‌ای را بر یک پاسگاه مرزی ازبیکستان و تاجیکستان انجام داد.
داعش به تازگی رهبران ازبیکستان و تاجیکستان و همچنین روحانیون آسیای مرکزی را که علیه داعش صحبت می‌کردند، تهدید به ترور کرده است.
این گروه همچنین گفته است که حملاتی را به زیرساخت‌ها از جمله پروژه راه‌آهن ازبیکستان تا پاکستان انجام خواهد داد.
این گروه در گذشته مسئولیت حمله ٢٠٢١ بر میدان‌هوایی کابل را بر عهده گرفته و به سفارت‌های روسیه و پاکستان و به هوتلی در کابل برای هدف قرار دادن اتباع چین حمله کرده است.
