وحدت شیعه و سنی؛ افغانستان سرزمین همدلی

آنچه در افغانستان یک امتیاز به حساب می‎رود، همدیگرپذیری شیعه و سنی در مراسم و مناسک خاص یک مذهب است که در کشورهای همسایه و حتا جهان بی‌مثال به شمار می‎رود…

تشیع و تسنن دو گروه عمده مذهبی در افغانستان هستند. این دو گروه مراسم و مناسک خاص مذهبی خود را دارند و در ایام مخصوص به بزرگداشت از آن می‎پردازند، ولی در این میان ایام محرم و مراسم عزاداری در آن برای جامعه اهل تشیع از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است.
آنچه در افغانستان یک امتیاز به حساب می‎رود، همدیگرپذیری شیعه و سنی در مراسم و مناسک خاص یک مذهب است که در کشورهای همسایه و حتا جهان بی‌مثال به شمار می‎رود.
اگر به کشورهای همسایه نظری افکنیم، دیده می‎شود که تقابلات و تصادمات مذهبی در این چنین مراسم دامنه‌ی بیشتر پیدا کرده و روحیه خشونت و دیگرستیزی را دامن می‎زند.
در پاکستان به گونه مثال در ایام محرم دسته‎های تند رو سنی در میان عزاداران شیعه یکجا شده و باعث خون‌ریزی‎های بی‌شمار می‎شود، ولی در افغانستان به رغم تلاش‎هایی که برای برهم زدن این روحیه در جریان است، هیچ نوع تضادی میان سنی و شیعه در این گونه موارد برجسته نشده است.
دو نکته اما وجود دارد که باید بررسی شود و هر دو طیف مذهبی در افغانستان متوجه آن باشند.
نکته اول، آسیب‎پذیری این روحیه است که نسبت مستقیم با افراط از هر دو جانب دارد. اگر جامعه اهل تشیع متوجه حرکت‎های حساسیت‎زا از سوی برخی حلقات احساساتی و افراطی شیعه نباشد و از آن‎سو جامعه تسنن متوجه نفوذ سلفی‎گری و وهابیت نشود، روحیه وحدت موجود شکننده خواهد بود و دیری نخواهد پایید که جامعه شاهد درگیری‎های فرقه‎ای در ایام مذهبی میان سنی و شیعه بشود.
گفتمان پلورالیزم مذهبی جریانی است که پس از تلاش‎های فراوان نخبگان و روشنفکران غربی، پس از عصر روشنگری در اروپا شکل گرفت و از آنجا به نقاط دیگر جهان گسترش یافت. هرچند وحدت و روحیه همدیگرپذیری مذهبی را در افغانستان نمی‎توان با معیارها و تعریف‎های موجود از پلورالیزم ارزیابی کرد؛ چه این‌که روحیه نه در اثر فعالیت جوامع روشنفکری به وجود آمده و نه در نتیجه فرایندهای تاریخی پس از جنگ مذهبی. چون در افغانستان نه جریان‎‏های روشنفکری دقیق شکل گرفته و نه جنگ مذهبی در این کشور تجربه شده که برایند آن، فرایند کنونی وحدت باشد.
عامل اصلی روحیه وحدت را در افغانستان، با کمی اغماض می‎توان صدمه دیدن مشترک شیعه و سنی از افراطیت دینی دانست که از بیرون به کشور تزریق می‎شود.
نکته دوم نگران‌کننده در برابر وحدت مذهبی، تلاش برای برهم زدن آن از سوی حلقاتی خاص چه در داخل و چه در خارج است.
این حلقات یا وابستگی سیاسی با سازمان‎های اطلاعاتی دارند یا در بحران افراطیت مذهبی ناشی از جهالت غوطه می‎خورند. در هردو صورت حضور و فعالیت این گونه حلقات برای زیست مسالمت‌آمیز شیعه و سنی مضر بوده و باید شناسایی و دور ریخته شوند.
هدف قراردادن اماکن مذهبی تشیع، گروگان‌گیری افراد وابسته به مذهب جعفری و پراکنش نفرت مذهبی از تلاش‎هایی است که برای شعله‌ور کردن جنگ مذهبی صورت می‎گیرد. در جانب تشیع وابسته بودن شماری از حلقات به منافع ایران و فعالیت آن‎ها در برابر نفوذ عربستان سعودی در افغانستان از سوی حلقات تند رو مخالفت و کوشش برای نابودی تسنن تفسیر شده و آسیب جدی بر وحدت میان شیعه و سنی وارد می‎شود.
در این وضعیت آشفته که تمام خاورمیانه و مرکز آسیا را احاطه کرده بر مردم افغانستان چه شیعه و چه سنی است که روحیه وحدت مذهبی را به گونه جدی آسیب‌شناسی کرده و نگذارند که حلقات افراطی و کشورهای منطقه آن را قربانی منافع سیاسی و اعتقادی خود کنند.
چنین باد!
ظاهر شکوهمند – خبرگزاری دید