پمپئو در جماهیر شوروی سابق؛ نگاه امریکا به افغانستان، چین و روسیه

با توجه به مذاکرات جاری بین ایالات متحده و طالبان، اگر واقعاً این اتفاق رخ دهد، خروج سربازان امریکایی به طور چشم‌گیر، اهمیت همسایه‌های افغانستان را افزایش می‌دهد. از آن‌ها خواسته خواهد شد تا بسیاری از مشکلات ناشی از افغانستان را حل کنند.

ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
در جریان سفر مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا به اوکراین، بلاروس، قزافستان و ازبیکستان، مسائل متنوع در رابطه به سیاست خارجی و محاسبات سیاسی داخلی و برنامه‌های دولت امریکا باید حل می‌شد. سفر پمپئو به جمهوریت‌های شوری سابق به تاریخ ۳۰ جنوری آغاز و ۳ فبروری ختم شد.
هر یک از این چهار کشور در فضای پسا-اتحاد جماهیر شوروی، جنبه‌های خاص خود را برای دیپلماسی امریکا دارد، از جمله در زمینه روابط امریکا و روسیه.
کشورهای پسا-شوروی برای سیاست داخلی ایالات متحده معناهای خاص خود را دارد. اوکراین مرکز رسوایی استیضاح ترامپ است.
مسئله دیگری نیز وجود دارد که برای سیاست خارجی و تاجایی داخلی امریکا مهم است. احتمال خروج نیروهای امریکایی از افغانستان. واضح است که کشورهای آسیای مرکزی هم‌سرحد با افغانستان در این روند مهم هستند. با توجه به مذاکرات جاری بین ایالات متحده و طالبان، اگر واقعاً این اتفاق رخ دهد، خروج سربازان امریکایی به طور چشم‌گیر، اهمیت همسایه‌های افغانستان را افزایش می‌دهد. از آن‌ها خواسته خواهد شد تا بسیاری از مشکلات ناشی از افغانستان را حل کنند.
اهمیت سیاست داخلی خروج نیروها نیز مهم است. اکنون رسانه‌های امریکایی مملو از بحث فعال «پس از واقعه» در ارتباط به اشتباهات در افغانستان هستند. از یک سو، ترامپ فرصت دارد تا دموکرات‌ها را درگیر مسائل مربوط به دولت اوباما نگه دارد (به طور مثال، هیلاری کلینتون به عنوان وزیر خارجه اسبق و حتی جو بایدن به عنوان معاون اسبق رییس جمهور) که مسئول شکست مفهومی افغانستان و پاکستان هستند و «بازسازی» افغانستان که از سوی دولت اوباما ترویج شد. در آن زمان، اوباما جورج بوش را متهم به تغییر توجه امریکا از افغانستان به عراق کرد که کارآمدی مبارزه علیه تروریزم بین‌المللی را تضعیف می‌کند و مشکل افغانستان (در عین حال، مسئله مربوط به پاکستان) را حل نمی‌کند. پول‌های هنگفتی مصرف شد، خدا می‌داند در کجا. علاوه‌بر این، آسیب جدی سربازان امریکایی نیز به نوعی باید توضیح داده شود.
از سوی دیگر، اگر خروج امریکا از افغانستان موفق نباشد، دموکرات‌ها قادر خواهند بود ترامپ را به یک اقدام انزواگرایانه دیگر که اثبات‌کننده ضرر منافع ملی امریکا است، متهم کنند.
از طرفی، اتهاماتی مبنی بر اینکه ترامپ به زلنسکی رییس جمهور اوکراین فشار آورد تا استدلال‌هایی علیه جو بایدن داشته باشد، دقیقاً بهانه‌ای برای استیضاح شده است. بنابراین، پمپئو باید نشان دهد که ایالات متحده کمک‌های جامع به اوکراین در مقابله با روسیه فراهم می‌کند.
با این حال، سفر پمپئو به منسک پایتخت بلاروس نباید خیلی بزرگ جلوه داده شود. ایالات متحده کاملا آگاه است که بلاروس نمی‌خواهد به طور کامل روابط خود را با متحدش روسیه ترک کند.
در رابطه به سفر پمپئو به قزاقستان و ازبیکستان، روسیه تنها عامل مهم نیست، بلکه مجموعه کامل از سایر موضوعات سیاست خارجی مهم هستند. نخست، عامل چین در آسیای مرکزی بسیار نقش مهمی بازی می‌کند. مقابله با چین (در وهله اول در حوزه اقتصادی) ایده اصلی سیاست خارجی دولت ترامپ است.
در قزاقستان، چین بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار است و قزاقستان عنصر اساسی استراتژی کمربند و جاده است. با این وجود، قزاقستان با حفظ همکاری با ایالات متحده، ناتو و کشورهای اتحادیه اروپا سیاست خارجی «چند محور» را دنبال می‌کند. دولت امریكا می‌ترسد كه تأثیر و نفوذ مشترک روسیه و چین در قزاقستان، «محور غربی» سیاست خارجی قزاقستان را بیش از حد ضعیف كند.
در ازبیکستان، مطمئنا، پمپئو وعده سرمایه‌گذاری داده تا از «محور غربی» سیاست خارجی ازبیکستان حمایت کند.
افغانستان نیز موضوع مهم برای آسیای مرکزی و ایالات متحده است. قزاقستان همواره تلاش‌های زیادی برای کمک به جامعه جهانی در حل مسئله افغانستان، از جمله همکاریش در شورای امنیت سازمان ملل، کرده است. در زمان میرضیایوف، ازبیکستان نیز به ویژه با برگزاری کنفرانس بین‌المللی در مورد مسئله افغانستان، این تلاش‌ها را شدت بخشید.
بدیهی است، پمپئو در مورد همکاری بین ایالات متحده و کشورهای آسیای میانه در زمینه حفظ ثبات در افغانستان، به ویژه در صورت خروج سربازان امریکایی، بحث کرده است.