چالش‌های استراتژیک طا-لبان
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
غرب به راحتی مسئولیت امنیت افغانستان را به قدرت‌های منطقه‌ای واگذار کرده است. تقریباً هیچ گونه اصطکاک عمده‌ای بین دولت‌های منطقه وجود ندارد که بتواند از یک نوع همکاری بلندمدت با چشم‌انداز ایجاد ساختار سیاسی «همه‌شمول» حمایت کند
سفر اخیر داکتر عبدالله عبدالله به دهلی، سطح توسعه روابط بین طا-لبان و هند را برجسته کرد. نمونه‌های دیگری نیز وجود داشته است، مانند ارسال کمک‌های گندم هند به افغانستان که در جلال‌آباد با پرچم‌های هند و طا-لبان در کنار هم مورد استقبال قرار گرفت. گزارش‌های اخیر حاکی است که دهلی نو به دنبال بازگشایی ماموریت دیپلماتیک خود در کابل است. رویکردی برای تسهیل کمک‌ها و خدمات کنسولی در آینده. این مانورها دال بر این واقعیت است که امارت اسلامی طا-لبان جذب قدرت‌های منطقه‌ای در آسیای جنوبی، آسیای میانه و خلیج فارس شده است. منطقه با احتیاط در قبال طا-لبان موضع‌گیری‌های سیاسی انجام می‌دهد.
با گذشت هشت ماه از به قدرت رسیدن طا-لبان، این گروه در تلاش است تا سطحی از انسجام را هم از منظر داخلی و هم از منظر منطقه‌ای به دست آورد. سراج‌الدین حقانی از شبکه حقانی به تازگی خواستار حل و فصل موضوعات اختلافی میان قبایل متخاصم، از جمله درگیری‌های درون قبیله‌ای بین خانواده خودش و قبیله سوری خیل شده است. این دو قبیله ۶۰ سال است که با هم اختلاف دارند. از سویی هم، کشمکش‌های داخلی مربوط به آموزش دختران، شکاف‌ها در دالان‌های قدرت ایدئولوژیک این جنبش را به صورت علنی به نمایش گذاشته است.
طا-لبان همچنین با درگیری‌های مرزی کوچک با ایران و پاکستان دست و پنجه نرم می‌کند و تهدید داعش نیز بر آن افزوده شده است. بر بنیاد گزارش‌ها، داعش شاخه خراسان به تازگی از طریق مرزهای شمالی به ازبیکستان و تاجیکستان راکت شلیک کرده است. عجیب بودن داستان افغانستان اینجا نهفته است که گروهی که با دولت می‌جنگید به قدرت رسیده و اکنون باید با استفاده از کادر با تجربه که در اختیار دارد، باید با تروریزم مبارزه کند.
با این حال، درگیری اخیر طا-لبان با پاکستان به عنوان مهم‌ترین معمای استراتژیک شناخته می‌شود. قدرت رهبران عالی طا-لبان، هبت‌الله آخوندزاده رهبر این گروه و محمد حسن آخوند نخست‌وزیر حکومت موقت که هر دو از دسته «قندهار» هستند همچنان پابرجاست. دسته‌های برجسته «دیگر»، حقانی‌ها هستند که به تازگی با حمایت از تحصیل دختران و تلاش برای جلب حمایت علمای دینی با کارت «مصلحت‌گرایی» بازی می‌کنند. سراج‌الدین حقانی به تازگی در مصاحبه‌‌ای با سی‌ان‌ان گفت: «خبرهای خوبی در مورد تحصیل دختران در راه است».
در این مرحله، طا-لبان در حال متعادل کردن دو چالش استراتژیک بزرگ هستند. نخست، چالش انسجام داخلی است. طا-لبان باید شکاف‌های درون قبیله‌ای را مدیریت کنند، افزایش تهدید داعش در ولایت‌های شمالی و شمال شرقی را مهار و بقایای اقتصاد را کنترل کنند. سرکوب موضوعاتی چون کشت خشخاش، همچنان به عنوان اقتصاد «طرح-بی» پا برجاست. افزایش احتمالی تحرکات جبهه مقاومت در مناطقی مانند پنجشیر به آرامی فشار را بر اردوی طا-لبان تشدید خواهد کرد، زیرا گروه‌های کوچک‌تر و پرسونل سابق نیروهای امنیتی ممکن با این جبهه بپوندند. این امر به رغم زمزمه‌هایی است که در دهلیزهای قدرت وجود دارد، مبنی بر اینکه ایالات متحده مخفیانه از کشورهای منطقه خواسته تا از هیچ مقاومت سازمان یافته‌ای پشتیبانی نکنند.
چالش دوم، این واقعیت است که غرب به راحتی مسئولیت امنیت افغانستان را به قدرت‌های منطقه‌ای واگذار کرده است. تقریباً هیچ گونه اصطکاک عمده‌ای بین دولت‌های منطقه وجود ندارد که بتواند از یک نوع همکاری بلندمدت با چشم‌انداز ایجاد ساختار سیاسی «همه‌شمول» حمایت کند. برای طا-لبان، آرام کردن نگرانی‌های امنیتی، از هند و ایران گرفته تا پاکستان و چین، دیپلماسی ماهرانه‌ای را می‌طلبد. طا-لبان هنوز در مورد حذف گروه‌های تروریستی از قلمرو خود، هیچ گونه شواهد مشخصی ارائه نکرده‌اند.
در حالی که بیشتر توجه جهان در حال حاضر به بررسی بحران داخلی افغانستان، از فاجعه انسانی گرفته تا تحصیل دختران، حقوق زنان و کم‌بود ملزومات کل جمعیت، معطوف شده، چالش‌های جئوپلیتیکی طا-لبان همچنان موضوع دست نخورده است. «پیروزی» طا-لبان در روند دوحه ممکن است به این گروه احساس نادرست توانایی رهبری و هدایت شکاف‌های منطقه‌ای و جهانی را داده باشد. آینده حکومت طا-لبان در افغانستان به این بستگی ندارد که رابطه این گروه با واشنگتن دی‌سی چگونه است، بلکه به این بستگی دارد که چگونه منافع سیاسی و امنیتی کشورهای منطقه را مهار می‌کند. از قضا، نابسامانی جئوپلیتیک که گریبان‌گیر طا-لبان شده است، ساخته و بافته خودشان است.
