چرا بحران اوکراین برای جنوب شرق آسیا اهمیت دارد؟

مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

حزب کمونیست چین همچنین به دقت نظاره‌گر نوع تحریم‌هایی است که دموکراسی‌ها علیه روسیه اعمال می‌کنند. به لحاظ منطقی، پکن ممکن فرض کند که اگر بخواهد به تایوان حمله کند، با تحریم‌های مشابهی ربرو خواهد شد

ظاهراً، تهاجم روسیه به کل اوکراین که از صبح روز پنجشنبه آغاز شد، برای جنوب شرق آسیا جنگ دوری به نظر می‌رسد. تجارت اوکراین با اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) ناچیز است و ارزش تجارت روسیه در ۲۰۱۹ فقط ۱۸٫۲ میلیارد دالر بود که مسکو را به نهمین بلوک شریک تجاری خارجی تبدیل می‌کند. نه مسکو و نه کیف سرمایه‌گذاران اصلی در منطقه نیستند. روسیه، پس از سال‌ها وعده نگاه به شرق، تنها با ویتنام و از زمان کودتای سال گذشته، با حکومت نظامی میانمار که به آن سلاح می‌فروشد، تماس نزدیک دارد.
با این وجود، تهاجم به دموکراسی سالم و اولین جنگ در خاک اروپا پس از چندین دهه، پیامدهای جهانی خواهد داشت. جاپان، شریک اصلی جنوب شرق آسیا، برای نظارت بر فعالیت‌های روسیه در نزدیکی دریای جاپان و دریای اوخوتسک در حالت آماده باش خواهد بود. درست در همین ماه، ارتش روسیه در تمرینات نظامی این کشور خاور دور شرکت کرد. سئول روز پنجشنبه اعلام کرد که توکیو – مانند کوریای جنوبی – در اعمال تحریم‌ها علیه روسیه از قبل به دموکراسی‌های غربی پیوسته است.
دولت‌های آسیای جنوب شرقی به طور قابل توجهی در این مورد خاموش بوده‌اند. برای آن‌ها، همه نگاه‌ها به چین است. جنگی که اکنون در اوکراین رخ می‌دهد، دموکراسی‌ها و رژیم‌های خودکامه را بیشتر از هم جدا خواهد کرد. اگر غرب بتواند اقدام واحد انجام دهد، ممکن عزم شان را در برابر رژیم‌های متخاصم و ظالم جسورتر کند. اگر تحریم‌های آن‌ها علیه مسکو مؤثر واقع شود، می‌تواند نحوه برخورد دموکراسی‌های غربی با لغزش دموکراتیک و نقض حقوق بشر در سایر نقاط جهان را نیز تقویت کند. (در جنوب شرق آسیا، این امر به معنی کامبوج و میانمار و احتمالاً فیلیپین است.)
تحلیلگران ماه‌ها در مورد اینکه چگونه جنگ در اوکراین می‌تواند مسکو و پکن را به هم نزدیک‌تر کند، حدس و گمان‌های زیادی را مطرح کرده‌اند. نگران‌کننده‌تر از همه این است که اگر تحریم‌های غرب علیه روسیه نتواند از تجاوز مسکو جلوگیری کند – در کوتاه‌مدت این احتمال می‌رود – ممکن است پکن جرئت پیدا کند تا به تهدید خود مبنی بر حمله به تایوان عمل کند یا فشار در دریای چین جنوبی را تشدید کند.
حزب کمونیست چین همچنین به دقت نظاره‌گر نوع تحریم‌هایی است که دموکراسی‌ها علیه روسیه اعمال می‌کنند. به لحاظ منطقی، پکن ممکن فرض کند که اگر بخواهد به تایوان حمله کند، با تحریم‌های مشابهی ربرو خواهد شد. با این حال، تحمیل تحریم‌ها علیه روسیه توسط دولت‌های غربی، به پکن فضای بیشتر برای سازگاری می‌دهد تا خود را در مقابل تحریم‌های احتمالی مشابه غرب منطبق‌تر کند. به این ترتیب، همه این موارد می‌تواند چین را در برابر اقدامات غرب کم‌تر آسیب‌پذیر کند.
اما این جنگ را نباید، فقط به دلیل آنچه دنیای خارج با منطقه انجام می‌دهد، پیامدی برای جنوب شرق آسیا دانست. بر اساس گزارش ۲۰۲۲ در مورد وضعیت جنوب شرق آسیا که هفته گذشته توسط موسسه ISEAS-Yusof Ishak سنگاپور منتشر شد، برایند اوکراین اهمیت زیادی برای حاکمیت ملی و نظم بین‌المللی دارد؛ نگرانی واضح آسیایی‌های جنوب شرق. در پاسخ به این سئوال که «به چه کسی برای ارایه رهبری حفظ نظم مبتنی بر قوانین و حمایت از قوانین بین‌المللی بیشترین اعتماد را دارید؟» ایالات متحده با ۳۶٫۶ درصد در صدر قرار گرفت.
از ۵۸٫۱ درصد پاسخ دهندگانی که گفتند به چین برای «انجام کار درست» برای کمک به صلح، امنیت، رفاه و حکومت جهانی اعتماد ندارند، کم‌تر از نیمی آن‌ها گفتند که دلیل اصلی شان این است که «قدرت اقتصادی و نظامی چین می‌تواند تهدیدی برای منافع و حاکمیت کشورم باشد.» حدود ۷۷٫۳ درصد از پاسخ‌دهندگان اظهار داشتند که «چین باید به حاکمیت کشورم احترام بگذارد و انتخاب‌های سیاست خارجی کشورم را محدود نکند.»
دولت‌های جنوب شرق آسیا باید نگران این باشند که یک قدرت بزرگ می‌تواند این قدر آشکار حاکمیت ملی را تضعیف کند، حتی در مواجهه با واکنش متحد غرب. چگونه ویتنام، مالزیا یا فیلیپین می‌تواند این امر را تهدیدی بزرگ برای نظم بین‌المللی نبینند – و در واقع، باور آن‌ها را مبنی بر این‌که قوانین بین‌المللی می‌تواند از حاکمیت آن‌ها محافظت کند، تضعیف می‌کند؟
در حال حاضر، دولت‌های جنوب شرق آسیا مایلند شهروندان خود را از اوکراین خارج کنند. برخی از سفارتخانه‌ها احتمالاً این روند را آغاز کرده‌اند. می‌توانیم انتظار داشته باشیم که به زودی شاهد بحث‌هایی در این باره در سازمان ملل باشیم؛ جایی که انتظار می‌رود نمایندگان جنوب شرق آسیا در مورد یک طرح محکومیت احتمالی علیه روسیه رأی دهند. موضع آن‌ها در خاطر واشنگتن و بروکسل خواهد ماند. در واقع، دفعه بعد که کشتی‌های ویتنامی یا فیلیپینی یا اندونزیایی در دریای چین جنوبی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، به یاد بیاوریم. متحدان در زمان بحران معلوم می‌شود.