چه کسی زنگ خطر را برای سفارتخانه‌های خارجی به صدا درآورده است؟
بازگشت دیپلمات‌های سعودی به موطن خود که صراحتاً به معنای قطع ارتباط دیپلماتیک ریاض ـ کابل می‌باشد، در چارچوب رقابت دوحه ـ عربستان و دور ماندن ریاض از محور تحولات سیاسی اخیر افغانستان نیز قابل تحلیل است
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طا-لبان روز یکشنبه (۱۶ دلو) گفت که دپیلمات‌های سفارت عربستان سعودی کابل را ترک کردند، اما او افزود: «بسته شدن سفارتخانه عربستان سعودی درست نیست، بل دیپلمات‌های آن برای آموزش، یک هفته به عربستان [سعودی] فراخوانده شده‌اند و سپس برمی‌گردند و شایعات دیگر در این راستا درست نیست».
پیش‌تر گزارش‌هایی مبنی بر خروج دیپلمات‌های سفارتخانه‌های عربستان سعودی و برخی کشورهای دیگر عربی از کابل منتشر شده بود.
مقام‌های عربستان سعودی تاکنون در این باره اظهار نظر نکرده‌اند، اما آنچه این گزارش‌ها را با حساسیت ویژه‌ای همراه کرد، همزمانی آن با شایعات دیگری مبنی بر برکناری هبت‌الله آخوندزاه رهبر طا-لبان از سمت خود بود. بر پایه این گزارش‌ها بیم آن می‌رفت که در کابل کودتایی صورت گیرد و خروج دیپلمات‌های سفارتخانه‌هایی مانند سفارت عربستان سعودی، در همین راستا تفسیر و تعبیر می‌شد.
البته جدای از شایعات مربوط به برکناری ملا هبت‌الله آخوندزاده از سمت امیرالمومنینی طا-لبان، اختلافات درونی جناح‌های حقانی و قندهاری این جریان به اندازه‌ای عمیق و نیرومند هست که احتمال وقوع کودتا در حکومت طا-لبان را محتمل و مورد انتظار مردم بسازد.
برخی رسانه‌ها می‌گویند عربستان سعودی در اعتراض به جلوگیری طا-لبان از ورود کارمندان زن به سفارت این کشور در کابل، سفارت خود را بسته است. پیش‌تر نیز ریاض از حکومت طا-لبان خواسته بود که ممنوعیت کار و آموزش زنان را لغو کند، اما این خواست که فراتر از ریاض از سوی جامعه جهانی نیز بارها مطرح شده، با بی‌اعتنایی طا-لبان مواجه شد و به همین دلیل، یکی از گمانه‌های قابل طرح در خصوص متارکه دیپلماتیک ریاض با کابل، اعتراض سران سعودی به سیاست‌های زن‌ستیزانه دانسته می‌شود.
این در حالی است که گزارش‌ها از تصمیم مشابه ترکیه و امارات متحده عربی نیز حکایت دارد؛ چیزی که اگر اتفاق بیفتد متضمن افزایش فشارهای سیاسی بر حکومتی است که بعد از یک و نیم سال حکمرانی بر افغانستان، از طرف هیچ دولتی به رسمیت شناخته نشده است؛ مسئله‌ای که در ابعاد وسیع‌تر، به معنای کاهش ملاقات‌های سیاسی با حکومت طا-لبان و تشدید انزوای بین‌المللی آن خواهد بود.
فراتر از این، گمانه‌هایی مطرح می‌شود که دال بر وضع محدودیت‌هایی جدید برای سفر آن دسته از مقامات طا-لبان است که در فهرست سیاه سازمان ملل نیستند و به موجب آن، دعوت از مقامات ارشد طا-لبان برای سفر به کشورهای غربی و اسلامی، بسیار محدود خواهد شد.
در صورت اعمال این فشارهای سختگیرانه بر طا-لبان ـ که البته خود برآمده از سختگیری‌های این حکومت بر زنان و دختران افغانستان است ـ این احتمال مطرح می‌شود که در روابط امریکا و طا-لبان تندرو و سنت‌گرا دگرگونی‌های منفی زیادی به وجود خواهد آمد و نسل نو نسبتاً معتدل طا-لبان که از آنان به نئوطا-لبان تعبیر می‌شود، بیش از چهره‌های رادیکال این گروه، مورد توجه غرب و به ویژه امریکا قرار خواهند گرفت.
از سوی دیگر، بازگشت دیپلمات‌های سعودی به موطن خود که صراحتاً به معنای قطع ارتباط دیپلماتیک ریاض ـ کابل می‌باشد، در چارچوب رقابت دوحه ـ عربستان و دور ماندن ریاض از محور تحولات سیاسی اخیر افغانستان نیز قابل تحلیل است. این مهم، به ویژه از آنجا قابل تأمل است که همزمان با خروج دیپلمات‌های سعودی از کابل، این هیئت قطری بود که با سران حکومت طا-لبان در حال گفت‌وگو در کابل بود. یکشنبه ۱۶ دلو، مطلق بن ماجد القحطانی نماینده ویژه وزارت خارجه قطر در مبارزه با تروریزم و حل منازعات، با تعدادی از سران طا-لبان در کابل ملاقات کرد. وزارت خارجه قطر با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که القحطانی در این سفر علاوه بر دیدار با امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجه طا-لبان، با سراج‌الدین حقانی سرپرست وزارت داخله، حبیب‌الله آقا سرپرست وزارت معارف و عبدالحق وثیق رئیس استخبارات (اطلاعات) طا-لبان نیز دیدار کرده است.
این، نشانه آن است که ریاض از نفوذ در درون حکومت طا-لبان و نقش‌آفرینی در تحولات سیاسی ـ امنیتی کشور ناامید شده و میدانی را که از ابتدا در تصرف قطر بود، با بیرون بردن دیپلمات‌های خود از کابل، به دوحه واگذار کرده است.
برای قطر هم بسیار خوشایند است که در غیاب سایر کشورهای عربی، بازیگر یگانه و بی‌رقیب در زمین سیاست افغانستان باشد و به نظر می‌رسد ماجد القحطانی ـ که قبل از سقوط نظام جمهوری نیز بین کابل ـ دوحه در رفت‌وآمد زیادی بود و این روزها نامش در گزارش رسانه‌های ایتالیایی، به دلیل توزیع پول فراوان به سران دولت پیشین افغانستان برای نجنگیدن با طا-لبان سر زبان‌ها افتاده است، به خوبی می‌تواند از عهده بازی پیچیده به‌در کردن رقیب از میدان، برآید.
افزون بر این موارد، کسانی خطر تهدیدات شاخه خراسان داعش را از محرک‌های متارکه دیپلماتیک عربستان و برخی کشورهای دیگر با افغانستان می‌دانند. اخیراً هم تدابیر امنیتی در کابل به صورت محسوسی افزایش یافته و گمان می‌رود عامل آن، افزایش تحرکات تروریستی گروه داعش است، اما اگر به راستی چنین تهدیدی وجود داشته باشد، نمی‌توان استثنایی برای آن قائل شد و بایستی همه کشورهایی که سفارتخانه‌های شان در کابل تحت کنترول طا-لبان فعال است، دست به اقدام مشابه بزنند؛ زیرا برای داعش دستاورد بزرگی است اگر بتواند مراکز دیپلماتیک را هدف حمله قرار دهد و قدرت بازدارندگی و امنیتی حکومت طا-لبان را در پایین‌ترین درجه به تصویر بکشد؛ اتفاقی که در خصوص سفارت روسیه و پاکستان افتاد.
اما این امر، فراگیر و بدون استثنا نیست؛ آنچنان که ضمیر کابلوف نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در امور افغانستان روز دوشنبه ( ۱۷ دلو) به خبرگزاری تاس گفت که مسکو قصد ندارد سفارت خود را در افغانستان تعطیل کند. او در پاسخ به این پرسش که آیا روسیه برنامه‌ای برای تعطیل کردن سفارت خود در کابل دارد یا خیر، گفت: «حتی به این موضوع فکر نکرده‌اند.»
به هر روی، حتی اگر سایر سفارتخانه‌های خارجی در کابل، به کار خود ادامه دهند، خروج دیپلمات‌های عربستانی از کابل برای حکومتی که شدیداً از انزوای دیپلماتیک بین‌المللی رنج می‌برد، ضایعه سیاسی جبران‌ناپذیر است و نشانه ناتوانی آن در تعامل با قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی شمرده می‌شود.
