چگونه سقوط عمران خان پاکستان را به سعودی‌ها نزدیک کرد
تغییر رهبری پاکستان هیچ کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی این کشور نکرده است و با کاهش سریع ذخایر ارزی این کشور، شهباز شریف به اندازه سلف خود به کمک مالی عربستان وابسته خواهد بود
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
تحلیلگران می‌گویند که شهباز شریف نخست‌وزیر جدید پاکستان برای تثبیت موقعیت کشورش در جهان عرب و اسلام و مطابقت با کاریزمای عمران خان سلف بر کنار شده خود، کار دشواری در پیش خواهد داشت.
برخی شرکای بین‌المللی کلیدی پاکستان با احتیاط وقایع پاکستان را دنبال می‌کنند.
عربستان سعودی که نزدیک‌ترین متحد پاکستان در خلیج فارس بوده است، پنج روز پس از مراسم سوگند شریف به وی تبریک گفت، هرچند شریف در سخنرانی افتتاحیه خود اشاره ویژه‌ای داشت و از پادشاهی عربستان برای حمایت تشکر کرد.
شریف، برادر نواز شریف نخست‌وزیر سابق، چندین دوره به عنوان وزیر ارشد پنجاب، پرجمعیت‌ترین ایالت پاکستان خدمت کرده است و به عنوان یک مدیر منطقه‌ای توانا شناخته می‌شود.
اما او در امور بین‌الملل تجربه کافی ندارد. او همچنین با اتهامات فساد مالی، از جمله یک پرونده جاری که در حال حاضر به تعویق افتاده است، مواجه است. در این پرونده، شریف به پولشویی ۱۶ میلیارد روپیه (۹۰ میلیون دالر) متهم است. شریف همه اتهامات را رد می‌کند.
حسین ندیم مدیر اجرایی مؤسسه تحقیقات سیاست اسلام‌آباد، اندیشکده وزارت خارجه پاکستان می‌گوید که تغییر رهبری پاکستان بعید است که بر روابط این کشور با عربستان سعودی در ابعاد گسترده تأثیر بگذارد.
او می‌گوید: «سیاست پاکستان در خلیج فارس نهادینه شده است، اهمیت استراتژیک آن بسیار عمیق است».
اما ندیم می‌افزاید که شریف در تعامل با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان ممکن به اندازه خان مشکل داشته باشد. وی توضیح می‌دهد که پادشاه و ولیعهد سعودی به طور سنتی از خطوط تماس مستقیم با نخست‌وزیران و روسای ارتش پاکستان برخوردار بوده تا اتکا به کانال‌های دیپلماتیک.
ندیم می‌گوید که شخصیت‌های قومی می‌تواند بر روابط تأثیر بگذارد. شخصیت‌های بن سلمان و خان مطابقت داشت. در حالی که پاکستان به دلیل نگرانی‌های اقتصادی خود به عربستان سعودی نیاز دارد، اما عربستان سعودی در عوض از پاکستان کارهای بیشتری توقع دارد، زیرا تضمین‌های امنیتی غرب کم‌رنگ شده است.
درک اهمیت ایجاد رابطه شخصی خان با ولیعهد سعودی زمانی آشکار شد که خان در اولین سفرش به پاکستان در سال ۲۰۱۹ با پادشاه عربستان در میدان‌هوایی ملاقات کرد و سپس شخصاً او را با موتر به اقامت‌گاه رسمی‌اش برد.
برخی تحلیلگران روابط بین محمد بن سلمان و عمران خان را با عبارات مختلفی مطرح می‌کنند. به باور آن‌ها، اظهارات و بلندپروازی‌های نخست‌وزیر سابق پاکستان به عنوان سخنگوی جهان اسلام و تمایلاتی که در جریان میزبانی اخیر پاکستان از نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی به نمایش گذاشته شد، زنگ خطر را در ریاض به صدا در آورده بود.
سامی حمدی سردبیر انترنشنل انترست می‌گوید: «شأن و شوکت رو به رشد عمران خان به عنوان دولت‌مرد جهانی، با صدای بلند مسائل اسلام هراسی، کشمیر و فلسطین را در سرتاسر جهان مطرح کرد. محمد بن سلمان را به عنوان رهبر جهان اسلام تحت الشعاع قرار داد. این به عنوان تهدید از سوی بن سلمان تلقی شد».
در حالی که محمد بن سلمان، عربستان سعودی را با برگزاری مهمانی‌ها در صحرا، بازکردن سواحل بیکینی، ممنوعیت اذان با بلندگوها در مساجد، عربستان سعودی را وارد فرایند اسلامی‌زدایی کرده است، اظهارات طرفدارانه خان از اسلام باعث محبوبیت سریع او در خلیج فارس و سراسر خاورمیانه شد.
حمدی می‌گوید که خان همواره پادشاهی خلیج فارس را در مورد مسایل حساس دارای اهمیت جئوپلیتیک، تحت فشار قرار می‌داد.
خان با خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان، کنفرانس سازمان همکاری اسلامی را دایر کرد؛ عربستان سعودی به هیچ وجه راحت نبود، زیرا مطمین نبود چه واکنشی نشان دهد.
خان همچنین در اجلاس اخیر سازمان همکاری اسلامی گفت که جهان اسلام فلسطین را ناامید کرده است. این امر رهبران خلیج فارس را خشمگین کرد، زیرا خواهان روابط نزدیک‌تر با اسراییل هستند.
قطع‌نامه سازمان ملل در مورد اسلام‌هراسی نیز محمد بن سلمان را رهبر ضعیف جلوه می‌دهد.
حمدی پیشنهاد می‌کند که خان برای پادشاهی خلیج فارس بسیار دردسرساز شده بود و بسیاری در آنجا از رفتن او خوشحال شدند.
عمر کریم دستیار مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل، اختلاف دیدگاه رو به رشد خان با رییس ستاد ارتش پاکستان را ضربه سنگین‌تر به بخت سیاسی نخست‌وزیر پیشین می‌داند.
پاکستان به تازگی تمرینات آموزشی دو ماهه‌ای را با عربستان به پایان رسانده است. سربازان پاکستانی در گذشته عملیات امنیتی مرزی را در مرز عربستان و یمن انجام داده‌اند و در نقش‌های استراتژیک، مشاوره و آموزشی به سعودی‌ها کمک کرده است.
با این همه، تغییر رهبری پاکستان هیچ کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی این کشور نکرده است و با کاهش سریع ذخایر ارزی این کشور، شهباز شریف به اندازه سلف خود به کمک مالی عربستان وابسته خواهد بود.
به گفته کریم، قیمت این کمک ممکن است، موضع سخت‌تر در قبال ایران باشد.
او می‌گوید: «اگر پاکستان خواهان کمک مالی بیشتر از خلیج فارس باشد، سعودی‌ها از آن‌ها می‌خواهند کارهای بیشتری انجام دهند».
