گزارش سالانه: طا-لبان در سال جاری، ۸۰ خبرنگار را تهدید و ۵۹ خبرنگار را بازداشت کرده است
خبرگزاری دید: مرکز خبرنگاران افغانستان در سال جاری ، دست‌کم ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ بازداشت خبرنگاران می‌باشد. در گزارش این نهاد امده است؛ “رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۲ در افغانستان، به لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونی‌شان با محدودیت‌های شدیدی مواجه بودند و حقوق‌شان به شکل گسترده‌ای نقض شده است.”
مرکز خبرنگاران افغانستان امروز ( ۲۷ حوت) به مناسبت روز ملی خبرنگار، گزارش سالانه‌اش را در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان در سال ۱۴۰۲ هجری خورشیدی در وبسایت رسمی این نهاد منتشر کرد.
بر پایه این گزارش، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۲هجری خورشیدی در افغانستان رو به وخامت نهاده است. در این گزارش آمده است که رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۲ در افغانستان، به لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونی‌شان با محدودیت‌های شدیدی مواجه بودند و حقوق‌شان به شکل گسترده‌ای نقض شده است.
درگزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان تصریح شده است که در ۱۲ ماه گذشته فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران و تهدید آن‌ها با شدت بیشتری نسبت به سال قبل از آن ادامه پیدا کرد و مبنای آن دستورالعمل‌هایی بوده است که با وجود قابل اجرا خوانده شدن قانون رسانه‌های همگانی، از سوی حکومت طا-لبان و مقام‌های محلی صادر شده است.
هر چند در اکثر دستورالعمل‌های رسانه‌ای از جمله چهار دستور صادر شده در سال ۱۴۰۲، در مورد پیامدهای خودداری خبرنگاران و رسانه‌ها از اجرای آن‌ها به صورت واضح چیزی گفته نشده است، با این‌حال یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که رسانه‌ها و یا خبرنگارانی که این دستورها را نادیده گرفته‌اند، تهدید و یا زندانی شده‌اند و یا رسانه‌ها با اقدام‌های تنبیهی از جمله منع فعالیت موقت یا دائمی مواجه شده‌اند.
در گزارش آمده است که موارد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران به دوگونه سیستمی یعنی از سوی حکومت طا-لبان و همچنان به گونه انفرادی از سوی برخی مقام‌های قدرتمند آن در برخی از ولایات صورت گرفته است.
در گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که شمارشگر این نهاد در سال ۱۴۰۲، دست‌کم ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ بازداشت خبرنگاران می‌باشد.
درسال ۱۴۰۱، ۲۳۷ رویداد نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در شمارشگر مرکز خبرنگاران ثبت شده بود که شامل ۱ کشته، ۲۱ زخمی، ۸ مورد خشونت فیزیکی، ۱۱۳ تهدید و ۹۴ بازداشت می‌شود.
خوشبختانه، در ۱۲ ماه گذشته هیچ حمله هدفمند بر خبرنگاران و یا جان باختن و زخمی شدن آن‌ها، صورت نگرفت، که در نوع خود این یک تحول مثبت و امیدوار کننده است. در عین حال، در سال ۱۴۰۲، سایر موارد ثبت شده نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها به لحاظ کمی نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد اما از نظر کیفی و ساختاری نه تنها تغییری مشاهده نمی‌شود، بلکه در سالی که گذشت چرخشی نگران کننده به لحاظ تک روی و اعمال قدرت شماری از مقام‌های قدرتمند طا-لبان در برخی از ولایات مشاهده شده است.
از مجموع رویدادهای ثبت شده در سال ۱۴۰۲، هشت مورد، منع فعالیت کار رسانه‌ای و یا رسانه‌ها بوده است که از آن جمله، یک دوره آموزش خبرنگاری مشترک مردان و زنان به طور دایمی، پنج رادیوی محلی به مدت چندین ساعت تا یک هفته، یک شبکه رادیو و تلویزیون محلی برای ۲۰ روز، و یک رادیوی محلی دیگر به مدت ۵ ماه بسته بوده است.
افزون بر این، در ۱۲ ماه گذشته، محاکم مدیران مسؤل دو رادیوی محلی برگزار شد که یکی به اتهام جنایی، و دیگری به اتهام همکاری با رسانه‌های بیرونی و جاسوسی، محاکمه و هر کدام به یک سال زندان محکوم شدند که در حال حاضر دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که اداره استخبارات و همچنان وزارت امر به معروف طا-لبان به شکل مستقیم وغیر مستقیم با -بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران- روند سرکوب رسانه‌ها و آزادی بیان را در سال ۱۴۰۲ به عهده داشتند و تلاش زیادی کردند تا دستورالعمل‌های رسانه‌ای را با شدت و جدیت اجرا کنند.
در عین حال، با وجود تلاش‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ جهت رسیدگی به شکایات و تخطی‌ها از طریق کمیسیون اختصاصی آن، این کمیسیون به دلیل اعمال قدرت و فشار نمایندگان استخبارات و امر به معروف موفقیت ملموسی در بهبود وضعیت نداشته است و حتی در مواردی عامل و باعث نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها شده است.
