افغان كيست؟ جنجال بر سر شناسنامه‌های برقی تنش‌های قومی را دامن می‌زند
هيچ‌سرشماری در دهه‌های گذشته در افغانستان انجام نشده است و برآورد اندازه گروه‌های مختلف متضاد و تخمينى است. پشتون‌ها و تاجیک‌ها دو گروه اصلی كشور و هزاره و ازبيک‌ها و ديگران گروه‌هاى كوچک‌تر قومى هستند.
درست در زمانی‌که روند نو حملات طالبان در کشور افزايش يافته است، یک طرح چند میلیون دالرى برای صدور کارت‌های هویت الکترونیکی (شناسنامه‌هاى برقى) جدید پیش از انتخابات در افغانستان، باعث بحث‌های داغ و دامن زدن به خصومت‌هاى قومی شده و تنش سیاسی را افزایش داده است.
اختلاف در مورد چگونگی تعیین ملت ( اصطلاح عمومى براى همه شهروندان) در کارت‌های جدید است كه توسط چهره‌های برجسته برخی گروه‌های قومی که معنى اصطلاح «افغان» را (مختص به پشتون‌ها) می‌دانند، رد شد.
این بحث مشکلاتی را مبنى بر توافق در مورد هر چیز ديگر در کشور با تنوع و داراى رهبريت‌هاى جناح‌بندى شده است برجسته می‌سازد و زمانى مطرح می‌شود كه ريیس جمهور اشرف غنی پشتون تبار، درگير در يک اختلاف در مقابل فرماندار قدرتمند قومی تاجیک یک استان شمالى قرار دارد.
سیاست‌مداران مربوط به يک گروه عمده قومی افغانستان؛ يعنى پشتون‌ها، می‌گویند که ملت باید تحت عنوان «افغان» ثبت شود. اما این یک اصطلاح است که در گذشته برای اشاره به پشتون‌ها مورد استفاده قرار گرفته (اکنون نیز افغان مترادف پشتون است در افغانستان) و اعضای گروه‌های قومی دیگر با استفاده از آن براى همه مخالف بوده و آن را مورد نقد قرار می‌هند.
فرهاد صدیقی، یکی از قانون‌گذاران معترض تاجیک گفت:« قومیت ما هویت ما است و هرگونه کارت شناسایی با نام «افغان» بر روی آن، هرگز برای ما قابل قبول نخواهد بود.»
«ما ترجیح می‌دهیم که جمهوری اسلامی افغانستان را بر روی کارت شناسایی قرار دهیم و آن همه چیز را پوشش می‌دهد.»
ريیس جمهور اشرف غنی که خود از قوم پشتون است، راه‌اندازی توزيع کارت‌ها را به تاخیر انداخته و خواستار یک راه حل است.
اما احساسات در همه طرف‌ها تحريک شده و چندين جلسه پارلمان كه براى بحث و حل اين مساله برگزار شده بود، بدون نتيجه و با طعنه و تهديد پايان يافت است.
صاحب خان یکی از اعضای پشتون‌تبار پارلمان، به هیئت مجلس هشدار داد که حاضر است تا مرگ عليه كسانی‌كه واژه «افغان» را قبول ندارند، بجنگد.
وی به خبرگزاری رویترز گفت:« من تا آخرین قطره خونم از واژه افغان دفاع می‌کنم، هویت من افغان است و باید در این سند قرار گیرد.»
این اختلاف باعث شده است که برخی از پشتون‌ها تظاهرات را در کابل برگزار كنند و از دولت بخواهند تا در مقابل خواسته‌هاى اقوام ديگر كوتاه نیايد.
هيچ‌سرشماری در دهه‌های گذشته در افغانستان انجام نشده است و برآورد اندازه گروه‌های مختلف متضاد و تخمينى است. پشتون‌ها و تاجیک‌ها دو گروه اصلی كشور و هزاره و ازبيک‌ها و ديگران گروه‌هاى كوچک‌تر قومى هستند.
محمد اکبری عضو هزاره‌تبار مجلس نمايندگان گفت که استفاده از کلمه افغان، يک تحميل ناعادلانه بالاى غیر پشتون‌ها است.
اکبری به رویترز گفت:« این کشور مربوط همه ما است، نه تنها از پشتون‌ها.»
دولت متزلزل (شكننده):
غنی در سال گذشته با صدور فرمانى، قانون مصوب را اصلاح نمود كه بر طبق آن: ملیت، قومیت و مذهب را بر روی کارت‌ها ثبت کند، اما مجلس آن را رد کرد. از آن زمان تاكنون اصلاحات و پيشنهادات مختلف ارايه شده است، اما بن‌بست هنوز ادامه دارد.
پادشاه سابق افغانستان پشتون بود، همانگونه كه اشرف غنی و حامد کرزی پشتون هستند. اما پس از اخراج طالبان از قدرت در سال ۲۰۰۱ كه عمدتاً پشتون بودند، قوم تاجيک به سمت‌ها و مقام‌های بلند قدرت در دولت، خدمات نظامی و امنیتی راه يافتند.
دولت فعلی پس از يک انتخابات مشكوک در سال ۲۰۱۴ كه با اتهام جعل و تقلب به هر دو طرف همراه بود، با ميانجی‌گرى امريكا بعد از امضاء توافق‌نامه تقسيم قدرت بين دو رقيب، غنى و عبدالله عبدالله كه مورد حمايت تاجيكان بود به وجود آمد كه هر دو طرف ادعاى پيروزى می‌كردند.
اين معامله قدرت با اختلافاتى احاطه شده است و دليل آن بيشتر تقسيم پُست‌هاى دولتى بر اساس ارتباطات قومى است.
تنش غنی با عطامحمد نور، فرماندار بلخ که تاجیک و مخالف بركنارى‌اش است، ثبات دولت را تهديد می‌كند و نگرانى‌هایی را که، دولت ممكن سعی كند براى شكست بُن‌بست از زور استفاده كند، به وجود آورده است.
چنین ترس‌هایی، خاطرات جنگ داخلی را در دهه ۱۹۹۰ احیا می‌کند كه عمدتاً در سطح قومی قرار داشت و در آن بیش از ۱۰۰ هزار نفر کشته شدند.
غنی همچنان با فشارها براى بهبود امنیت كه پس از يک حمله در هوتل(انترکانتیننتال) كه موجب كشته شدن ۳۰ تن و يک هفته پس از آن، حمله ديگر در كابل باعث كشته شدن ۱۰۳ تن شد، روبروست.
کارت شناسایی، که به نام تذكره الكترونيک نيز ياد می‌شود، به عنوان قدم مهمی برای جلوگیری از تقلب در انتخابات مجلس كه امسال با تاخير و انتخابات ریاست جمهوری كه قرار است سال آینده برگزار شود، شناخته می‌شود.
منبع: رویترز
