ترکیه به افغانستان اسناد پیشکش کند

اگر دولت ترکیه می‌خواهد افغانستان را در عرصه‌ معارف و آموزش کمک کند، بهتر است مکتب‌های جدید اعمار کند. به دست گرفتن کنترول مکتب‌های افغان ترک که کابل زیر فشار ترکیه به آن تن داده است، برای بخشی از مردم افغانستان سوال‌برانگیز است و انقره نتوانسته است که در این زمینه، به سوال‌ها پاسخ بدهد.

بربنیاد گزارش‏‌ها قرار است مدیریت مکتب‌های افغان_ ترک در کشور به ترکیه واگذار شود. بحث انتقال مدیریت مکاتب افغان_ ترک از جانب کابل به حکومت ترکیه از چندی بدین سو از جنجال‏های کلان در افغانستان بوده است. چندی پیش نخست‌وزیر ترکیه در نشست خبری مشترک با رییس اجرایی افغانستان از دوستی تاریخی دو کشور گفت. تردیدی نیست که افغانستان و ترکیه‌ دوستان هم‌دیگر بوده‌اند. ترکیه در مدرن‌‌سازی نهاد‌های دولتی افغانستان نقش مهمی را بازی کرد و داشت. برای نخستین بار دختران دانش‌آموز افغانستانی برای تحصیل به ترکیه رفتند. سایه‌ تاریخ بر روابط کنونی دو کشور هم‌چنان چیره است. همیشه ترکیه در صف حمایت از افغانستان قرار داشته است. بسیار ضروری است که این روابط بیشتر از گذشته عمیق و گسترده شود.
اما در کنار روابط حسنه، سوال‌هایی هم در مورد روابط دو کشور وجود دارد که باید به آن پاسخ داده شود. ترکیه با ایالات متحده امریکا در سوریه تضاد منافع دارد. تضاد منافع ترکیه و ایالات متحده در سوریه، تازه رو شده است. سوال مهم این است که اثرات تضاد منافع ترکیه با امریکا در سوریه چه پیامدهایی در روابط انقره و کابل دارد. حکومت افغانستان به لحاظ مالی و امنیتی وابسته به امریکا است. دیگر کشورهای منطقه هم وقتی با امریکا مشکل پیدا کردند، روابط‌شان با افغانستان را هم مسئله‌دار ساختند. انتظار مردم افغانستان این است که روابط انقره و کابل به هیچ وجه صدمه نبیند.
سوال دیگری که در روابط افغانستان و ترکیه به میان آمده است، موضوع مکتب‌های افغان- ترک است. دولت ترکیه خواستار سپردن مدیریت و مالکیت این مکتب‌ها به انقره است. این امر برای خانواده‌های شاگردان مکتب‌های افغان- ترک سوال‌برانگیز است. اگر دولت ترکیه می‌خواهد افغانستان را در عرصه‌ معارف و آموزش کمک کند، بهتر است مکتب‌های جدید اعمار کند. به دست گرفتن کنترول مکتب‌های افغان ترک که کابل زیر فشار ترکیه به آن تن داده است، برای بخشی از مردم افغانستان سوال‌برانگیز است و انقره نتوانسته است که در این زمینه، به سوال‌ها پاسخ بدهد. دولت افغانستان به روابط دولت با دولت باور دارد و نمی‌تواند از زیر بار فشار دولتی مثل ترکیه فرار کند، اما دولت ترکیه باید خود پاسخ بدهد که چه مشکل دارد که مکتب‌های جدید اعمار نمی‌کند و تلاش دارد که مالکیت و مدیریت مکتب‌های افغان- ترک را به دست بگیرد.
سوال دیگر در روابط دو کشور استرداد شماری از شهروندان ترکیه به آن کشور است. شماری از شهروندان ترکیه در کابل زنده‌گی می‌کنند. آنان در دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در کابل ثبت و راجستر هستند و احتمال آن زیاد است که سازمان ملل متحد آنان را به کشورهای پناهنده‌پذیر بفرستد. مردم افغانستان می‌خواهند که دولت ترکیه به استرداد آنان اصرار نکند. اگر آنان فعالیت ضد امنیتی دارند و برای ترکیه و منافعش در افغانستان مشکل ایجاد کرده‌اند، انقره باید اسناد آن را در اختیار افغانستان قرار دهد تا حکومت افغانستان بتواند به قناعت افکار عمومی بپردازد.
اگر انقره اسناد و مدارکی دارد که نشان می‌دهد شماری از ترک‌های مقیم کابل، در فعالیت‌های ضد امنیتی دخیل هستند، باید آن اسناد را در اختیار افغانستان بگذارد. اگر اسنادی در اختیار دولت ترکیه نیست، بهتر است اجازه دهد که این شهروندان ترکیه، از سوی سازمان ملل متحد به کشورهای پناهنده‌پذیر معرفی شوند. مردم افغانستان خواستار تعمیق هرچه بیشتر روابط کابل- انقره هستند و آن را به سود کشورشان می‌دانند. اقتضای روابط دوستانه شفافیت و تفاهم است. دوستان به هم‌دیگر فشار نمی‌آورند. کشورهای دوست به هم‌دیگر اسناد می‌دهند و طرف مقابل را قانع می‌سازند. موضوع مکتب‌های افغان- ترک، شهروندان پناهنده‌ ترکیه در کابل و بحث تفاوت نظر ترکیه با کشورهای حامی افغانستان باید با خون‌سردی تمام مورد بحث قرار بگیرد و حل شود.
فرامرز دولت آبادی- خبرگزاری دید