خبرگزاری دید: نتایج یک نظرسنجی علمی تازه نشان میدهد برخلاف روایتهای رایج رسانهای، بخش قابل توجهی از مهاجران افغانستانی مقیم ایران در قبال سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی، بهویژه حمایت از محور مقاومت، موضعی همدلانه و همراه دارند؛ در حالی که همین جامعه، رویکردی بهمراتب انتقادیتر نسبت به سیاست ایران در قبال طالبان نشان میدهد.
بر اساس نتایج پیمایشی که توسط مرکز «شناختیک» در بهار ۱۴۰۴ و با مشارکت ۵۳۵۰ تبعه افغانستانی مقیم ایران انجام شده، ۷۲ درصد پاسخدهندگان با سیاستهای جمهوری اسلامی ایران در قبال حمایت از محور مقاومت (فلسطین و لبنان) همراهی دارند. در این نظرسنجی، ۴۳ درصد گزینه «خیلی زیاد» و ۲۲.۸ درصد گزینه «زیاد» را انتخاب کردهاند و ۱۹.۹ درصد نیز میزان همراهی خود را «متوسط» ارزیابی کردهاند. در مقابل، تنها ۱۴.۳ درصد از پاسخدهندگان میزان موافقت خود را «کم» یا «خیلی کم» اعلام کردهاند.
این دادهها نشان میدهد گفتمان مقاومت، نهتنها در سطح رسمی، بلکه در میان جامعه مهاجر افغانستانی نیز از پایگاه اجتماعی و عاطفی قابل توجهی برخوردار است؛ موضوعی که با برخی روایتهای امنیتیساز درباره این جامعه در تضاد آشکار قرار دارد.
در مقابل، نتایج همین پیمایش حاکی از همراهی محدودتر مهاجران افغانستانی با سیاستهای جمهوری اسلامی ایران در قبال طالبان است. بر اساس جمعبندی مرکز شناختیک، تنها ۳۳ درصد پاسخدهندگان با این سیاستها همراهی دارند. در جزئیات پاسخها، ۷.۵ درصد «خیلی زیاد» و ۷.۹ درصد «زیاد» موافقت خود را اعلام کردهاند، در حالی که ۲۹.۶ درصد نظر «متوسط» داشتهاند. در سوی دیگر، ۱۸.۱ درصد میزان موافقت خود را «کم» و ۳۶.۸ درصد «خیلی کم» ارزیابی کردهاند که نشاندهنده تردید، نگرانی یا نارضایتی جدی نسبت به این رویکرد است.
کارشناسان معتقدند این شکاف معنادار میان نگاه مهاجران به سیاست ایران در قبال محور مقاومت و طالبان، ریشه در تجربههای زیسته، حافظه تاریخی و نگرانیهای امنیتی جامعه افغانستانی دارد؛ جامعهای که طالبان را نه یک بازیگر عادی سیاسی، بلکه منبع تهدید مستقیم برای آینده افغانستان میداند.
یافتههای این پیمایش همچنین نشان میدهد مهاجران افغانستانی، برخلاف تلاش برخی جریانها برای نسبتدادن آنان به گفتمانهای رقیب یا تهدیدزا، در حوزه مسائل منطقهای و تقابل با رژیم صهیونیستی، پیوندهای فکری و عاطفی نزدیکی با ایران دارند.
به باور تحلیلگران، در صورت اصلاح سیاستهای اجتماعی، پرهیز از رفتارهای تبعیضآمیز و حرکت بهسوی جذب و ادغام آگاهانه، این سرمایه اجتماعی، میتواند به عاملی موثر در تقویت همگرایی منطقهای و جنگ نرم ایران تبدیل شود.
در عین حال، گزارش هشدار داده که بیتوجهی به مطالبات واقعی مهاجران، بهویژه در موضوع افغانستان و طالبان، میتواند این همدلی بالفعل را تضعیف کرده و زمینه بهرهبرداری رسانههای معاند را فراهم سازد.
پیام روشن این نظرسنجی آن است که بازنگری در روایت «تهدید مهاجر» و توجه جدی سیاستگذاران به واقعیتهای آماری و اجتماعی، ضرورتی اجتنابناپذیر است.