بی‌ثباتی؛ برایند محتوم اخراج پناهجویان افغانستانی از پاکستان
بسیاری از افغانستانی‌ها بر این باورند که پاکستان به خاطر منافع سیاسی و اقتصادیش، به‌ویژه از نظر در یافت دالر و سود ناشی از اقتصاد جنگی، پناهجویان افغانستاتی را پذیرفته است. اکنون با توقف جنگ در افغانستان و متعاقب آن کاهش حمایت‌های مالی دشمنان ایالات متحده با هدف بیرون راندن امریکا از منطقه، پاکستان دیگر نیازی به میزبانی از پناهجویان افغانستان نمی‌بیند
طی چندین دهه، پاکستان نسبت به پناهجویان افغانستان سخاوتمند بود و کسانی را که از جنگ‌های داخلی این کشور – تهاجم شوروی در ۱۹۷۹، تهاجم ایالات متحده در ۲۰۰۱ و تسلط طا-لبان در ۲۰۲۱ – فرار کردند، پذیرفت.
من و برادرم از جمله کسانی بودیم که پس از اشغال شوروی از افغانستان به پاکستان گریختیم. مردم پاکستان به گرمی از ما استقبال کردند. ما را «پناهجویان طلایی» می‌دانستند؛ اصطلاحی که به کسانی که از رژیم‌های کمونیستی فرار می‌کردند، اطلاق می‌شد. من خوش‌چانس بودم که درخواست پناهندگی‌ام تایید شد و به من اجازه داد به ایالات متحده مهاجرت کنم.
با این حال، امروز پاکستان بیش از ۳ میلیون پناهنده افغانستانی دارد و زندگی آن‌ها در خطر است. از اول نوامبر، پاکستان اخراج دسته‌جمعی مهاجران غیرقانونی را آغاز کرد. تا به امروز، تقریباً ۴۰۰ هزار افغانستانی اخراج شده‌اند و بیش از یک میلیون نفر دیگر با سرنوشت مشابهی روبرو هستند.
پناهجویان خود را تنها می‌بینند. یک زن افغانستانی در مصاحبه‌ای با الجزیره گفت که ترجیح می‌دهد در پاکستان بمیرد تا به افغانستان بازگردد. لین اودنل در مقاله‌ای در مجله فارین پالیسی به تاریخ ۱۳ نوامبر خاطرنشان کرد کسانی که از افغانستان برای فرار از دهه‌ها جنگ و تروریزم گریخته‌اند، به مهره‌های ناخواسته در درگیری سیاسی ظالمانه بین دولت پاکستان و طا-لبان تبدیل شده‌اند. روابطگرم و نزدیک آن‌ها (طا-لبان و تشکیلات پاکستان) در بحبوحه اتهامات متقابل از هم پاشیده است.
پاکستان مدعی است که طا-لبان به گروه شبه‌نظامی تی‌تی‌پی (TTP) پناه داده است. به گفته موسسه مطالعات درگیری و امنیتی پاکستان، در نیمه اول سال ۲۰۲۳، حملات ستیزه‌جویان در سراسر پاکستان ۸۰ درصد افزایش یافت و طا-لبان پاکستانی مظنون به دخالت در این حملات اند. این‌که طا-لبان این اتهامات را رد می‌کنند، تعجبی ندارد.
در میان کسانی که با اخراج مواجه هستند، سربازان سابق افغانستان، فعالان حقوق بشر، و زنانی هستند که می‌ترسند بازگشت به افغانستان به معنای مرگ حتمی باشد. به گفته عفو بین‌الملل، طا-لبان در مورد کسانی که برای دولت سابق کار می‌کردند وعده عفو داد، سپس، با مصئونیت از مجازات «اعدام‌های فراقانونی، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، و بازداشت غیرقانونی مخالفان شناخته‌شده بدون مجازات» را مرتکب شدند.
پاکستان یک واقعیت مهم را نادیده گرفته است: بیشتر عودت کنندگان اجباری از گروه قومی پشتون هستند که طا-لبان افغان را تشکیل می‌دهند. اخراج پناهجویان افغانستانی می‌تواند پشتیبانی طا-لبان افغان را از برادران قومی بیشتر تقویت کند و زمینه مناسبی را برای سربازگیری فراهم کند.
موضع ضد پاکستانی در میان طا-لبان می‌تواند وجهه آن‌ها را در داخل کشور به عنوان یک گروه ملی‌گرا تقویت کند و با ادعاهایی مبنی بر این‌که آن‌ها نیابتی‌های پاکستان هستند، پوچ می‌سازد.
پناهجویان افغانستان نباید در قبال سیاست‌های ناقص نهادهای امنیتی پاکستان مسئول شناخته شوند. در طول چهل سال گذشته، جامعه بین‌الملل بارها به پاکستان هشدار داده بود که حمایتش را از افراط‌گرایان متوقف کند، زیرا پیش‌بینی می‌شد که این امر در نهایت می‌تواند علیه اسلام‌آباد استفاده شود.
این هشدارها مورد توجه قرار نگرفت. در طول جنگ بیست ساله به رهبری ایالات متحده در افغانستان، رهبری پاکستان بارها به پناه دادن یا مدارا با رهبران و جنگجویان طا-لبان افغان متهم شد. اکنون به نظر می‌رسد که در وضعیت مشابهی قرار دارد. طی دو دهه گذشته، تی‌تی‌پی در کنار طا-لبان افغان علیه ایالات متحده و نیروهای ناتو در افغانستان جنگیده است.
بسیاری از افغانستانی‌ها بر این باورند که پاکستان به خاطر منافع سیاسی و اقتصادیش، به‌ویژه از نظر در یافت دالر و سود ناشی از اقتصاد جنگی، پناهجویان افغانستاتی را پذیرفته است. اکنون با توقف جنگ در افغانستان و متعاقب آن کاهش حمایت‌های مالی دشمنان ایالات متحده با هدف بیرون راندن امریکا از منطقه، پاکستان دیگر نیازی به میزبانی از پناهجویان افغانستان نمی‌بیند. همچنین نهاد امنیتی پاکستان نیازی به استخدام پناهجویان فقیر افغانستانی ندارد تا آن‌ها را مانند گذشته به افغانستان بفرستد تا در کنار طا-لبان بجنگند.
متأسفانه، تصمیم دولت پاکستان برای اخراج پناهجویان افغانستان به احساسات ضد پاکستانی دامن می‌زند. این اقدام خطر ایجاد پناهگاهی برای تی‌تی‌پی را در افغانستان به همراه دارد. آن‌ها در زمان تهاجم روسیه به افغانستان میهمان‌نوازی کرده‌اند. برای مقابله با تهدید افراط‌گرایی، پاکستان می‌تواند از قدرت نرمش برای ایجاد روابط اقتصادی واقعی با مردم افغانستان بهره ببرد. توسل به مجازات دسته‌جمعی با اخراج پناهجویان راه حل نیست.
