آیا اتحادیه اروپا به اندازه کافی برای محافظت از پناهجویان افغانستان کار کرده؟

ساندبرگ دیز گفت که نزدیک به دو سال پس از بازگشت طا-لبان به قدرت، کشورهای اتحادیه اروپا «تعهد بسیار اندک» برای نجات حتی آسیب‌پذیرترین افغانستانی‌ نشان داده‌اند. او افزود: این موضوع تعهد سیاسی است

به گفته سازمان‌های مدافع پناهندگان، نزدیک به دو سال پس از بازگشت طا-لبان به قدرت در افغانستان، تعداد افغانستانی‌های آسیب‌پذیری که از طریق راه‌های قانونی به اتحادیه اروپا رسیده‌اند، در مقایسه با میزان نیاز بسیار ناچیز است.

در همین حال، کسانی که به این بلوک رسیده‌اند – چه از طریق عملیات تخلیه یا با انجام سفرهای نامنظم – اغلب تحت حمایت کوتاه‌مدت قرار می‌گیرند و آینده بلندمدت آن‌ها در اروپا زیر سوال می‌رود.

ماه گذشته، کمیته بین‌المللی نجات (IRC) گزارشی منتشر کرد که در آن گفت تنها ۲۷۱ افغانستانی در سال ۲۰۲۲ به عنوان پناهنده در اتحادیه اروپا اسکان داده شده‌اند. طبق گفته کشورهای عضو اتحادیه اروپا، این عدد نشان می‌دهد که «بی‌توجهی خیره‌کننده نسبت به افغان‌هایی که نیاز به حمایت دارند» از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا صورت گرفته است.

سازمان ملل متحد از کشورهای اتحادیه اروپا خواسته است تا ۴۲ هزار و ۵۰۰ افغانستانی را تا سال ۲۰۲۶ اسکان دهند. به گفته آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، در مجموع، حدود ۲۷۰ هزار پناهجوی افغانستانی به ویژه آسیب‌پذیر در حال حاضر نیازمند اسکان مجدد در کشورهایی مانند ایران و پاکستان هستند.

از زمانی که طا-لبان در اگست ۲۰۲۱ به قدرت بازگشتند، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا متعهد شده‌اند که به پناهندگان افغانستان و ده‌ها هزار نفر دیگر که در افغانستان در معرض آزار و اذیت طا-لبان هستند، کمک کنند تا از راه‌های قانونی به حفاظت دسترسی پیدا کنند.

مقامات اتحادیه اروپا با مخالفت نسبت به یافته‌های گزارش IRC، از تلاش‌های این اتحادیه دفاع کرده‌اند و به حدود ۴۱ هزار و ۵۰۰ افغانستانی اشاره کرده‌اند که از طریق تخلیه در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به کشورهای اتحادیه اروپا رسیده‌اند. آن‌ها همچنین می‌گویند که تعهد اتحادیه اروپا برای کمک به افغان‌های آسیب‌پذیر همچنان پابرجاست.

با این حال، کمیسیون اروپا به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.

یک مقام اداره مهاجرت فنلاند که خواست نامش فاش نشود، گفت که از زمان بازگشت طا-لبان، اقدامات استثنایی برای رساندن افغانستانی‌ها به جای امن انجام شده است.

آن‌ها گفتند: «استثناهایی مانند تخلیه نادر وجود دارد… هیچ نمونه دیگری در گذشته نزدیک وجود ندارد که در آن فرآیند خاص مشابهی مورد استفاده قرار گیرد».

اما به گفته اولیویا سوندبرگ دیز، مشاور پالیسی و وکالت برای کمیته بین‌المللی نجات، تخلیه‌های اضطراری موقت – که بسیاری از آنها در اگست ۲۰۲۱ انجام شد – جایگزین مناسبی برای «طرح پایدارتر و طولانی‌مدت» جهت  محافظت از افغانستانی‌ها کافی نیست.

ساندبرگ دیز می‌گوید: «کشورهای عضو هنوز برای انتقال از تخلیه اضطراری به توسعه طولانی‌مدت مسیرهای ایمن برای کسانی که در معرض خطر هستند، سرمایه‌گذاری نکرده‌اند».

افغانستانی‌هایی که با آن‌ها صحبت شده است، به عنوان پناهجو یا به تنهایی به کشورهای عضو اتحادیه اروپا رسیده‌اند، همچنین می‌گویند که محافظت طولانی‌مدتی که به آن‌ها اجازه دهد احساس امنیت کنند و زندگی‌شان را از سر بگیرند، دریافت نکرده‌اند.

به بسیاری از آن‌ها وضعیت پناهندگی اعطا نشده است که آن‌ها را در مسیر شهروندی اتحادیه اروپا قرار دهد. در عوض، وضعیت کوتاه‌مدتی به نام حفاظت فرعی به آن‌ها داده شده است که بسته به کشور و مورد فردی است که آن هم هر یک تا پنج سال باید تمدید شود.

برای مثال، در آلمان که در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۱ هزار درخواست پناهندگی از افغانستانی‌ها دریافت شد – بالاترین تعداد در اتحادیه اروپا – حدود ۷۸ درصد از پرونده‌هایی که در سال گذشته مورد قضاوت قرار گرفته بودند، «ممنوعیت حذف ملی» اعطا شد. این وضعیت تضمین می‌کند که آن‌ها نمی‌توانند به افغانستان تحت کنترول طا-لبان اخراج شوند و حداقل به آن‌ها اجازه اقامت یک ساله می‌دهد. اما حق اقامت طولانی‌مدت در آلمان را تضمین نمی‌کند.

مقامات پناهندگی اروپا از حمایت‌های کوتاه‌مدت به افغانستانی‌ها دفاع کرده اند و می‌گویند که این یک روش معمول برای اسکان دادن گروه‌های بزرگی از مردم است که در خطر هستند زیرا آن‌ها از یک کشور خاص هستند. آنها همچنین نگرانی‌های مربوط به عدم اطمینان در مورد آینده ناشی از نیاز به ارزیابی مجدد و تجدید حمایت‌های کوتاه‌مدت را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند.

اما حداقل یک مقام اروپایی – یک منبع مهاجرت فنلاندی که به دلیل حساسیت موضوع خواست نامش فاش نشود – گفت که از سرگیری اخراج به افغانستان در آینده کاملاً منتفی نیست.

این منبع افزود که هلسینکی و دیگر پایتخت‌های اروپایی وضعیت میدانی در افغانستان را از نزدیک زیر نظر دارند. آن‌ها افزودند: اگر وضعیت امنیت و حقوق بشر در افغانستان در آینده بهبود یابد، در آن شرایط ممکن است اتحادیه اروپا و فنلاند اخراج به افغانستان را از سر بگیرند.

افغانستانی‌هایی که از حمایت‌های کوتاه‌مدت برخوردار می‌شوند – هم مهاجران و هم پناهجویان – می‌گویند که وضعیت نامشخص درازمدت آن‌ها و شبح اخراج‌های احتمالی در آینده آن‌ها را دچار احساس عدم اطمینان و نگرانی می‌کند.

یوسف، استاد سابق حقوق دانشگاه کابل که پس از تخلیه به آلمان در سال ۲۰۲۱ تحت حمایت فرعی قرار گرفته، می‌گوید: من نمی‌دانم آینده من و فرزندانم چه خواهد بود.

ساندبرگ دیز گفت که نزدیک به دو سال پس از بازگشت طا-لبان به قدرت، کشورهای اتحادیه اروپا «تعهد بسیار اندک» برای نجات حتی آسیب‌پذیرترین افغانستانی‌ نشان داده‌اند. او افزود: این موضوع تعهد سیاسی است.