بازنشستگی جنرال مک‌کنزی؛ تأملی در مورد کاهش قدرت امریکا در خاورمیانه
دو رییس جمهوری که مکنزی در دوران آنها فرمانده سنتکام بود (ترامپ و بایدن)، برخلاف توصیه او و سایر فرماندهان نظامی، خواستار خروج سریع نیروهای امریکایی از افغانستان بودند
وقتی جنرال مک‌کنزی در سال ۲۰۱۹ به ریاست «سنتکام» رسید، نگرانی اصلی او ایران بود. اکنون که او دوران فرماندهی خود را در اول اپریل به پایان می‌رساند، ایران همچنان اولویت نخست سنتکام است. مک‌کنزی خود در این باره معتقد است که درس پایدار دوران ماموریت او برای منطقه این است که «ایران سرجایش هست و جایی نمی‌رود».
قدرت امریکا در خاورمیانه طی ۳ سال فرماندهی مک‌کنزی بر نیروهای امریکایی در منطقه کاهش یافت. ایالات متحده از طولانی‌ترین جنگ خود در افغانستان خارج شد و شرکای سنتی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی شروع به روی برگرداندن از امریکا کرده‌اند. اما قدرت ایران همچنان مثل گذشته ثابت مانده است.
مک‌کنزی یکی از شاهین‌های پنتاگون علیه ایران بوده است و او دستور کشتن (ترور شهید) قاسم سلیمانی رهبر سپاه قدس ایران را در جنوری ۲۰۲۰ اجرا کرد. اما او هفته گذشته به من گفت که وقتی مسئولیت نظامی منطقه را تحویل می‌دهد، متقاعد شده است که « امریکا باید در آینده با حضور ایران در محیط منطقه به یک سازگاری دست یابد.» با حرکت دولت بایدن به سمت احیای برجام، احتمالاً مرکزیت تهران در منطقه بیش از پیش هم افزایش خواهد یافت.
بازنشستگی مک‌کنزی در این هفته فرصتی برای تامل در جایگاه امریکا در خاورمیانه پس از خرج کردن خون و ثروت زیادی در طی دهه‌ها در نقش پولیس منطقه است. پاسخ صادقانه این است که ایالات متحده در بسیاری از مواقع منابع خود را در این منطقه هدر داده و سعی در حفظ وضعیت موجود دارد که ذاتاً ناپایدار بوده است.
با وجودی که کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات، اکنون با چین در حال معاشقه هستند، اما همزمان کشورهای عربی خلیج (فارس) به صورت مخفیانه به اسراییل روی آورده‌اند تا دفاع هوایی منطقه‌ای علیه ایران را هماهنگ کنند. تسهیل این مشارکت مخفی ممکن است مهمترین دستاورد دوران مک‌کنزی باشد.
من با مک‌کنزی چندین سفر به منطقه انجام دادم و در طی این سفرها اغلب با او صحبت کردم و توانستم شناختی از وضعیت و موقعیت امریکا در منطقه به دست آورم.
دو رییس جمهوری که مکنزی در دوران آنها فرمانده سنتکام بود (ترامپ و بایدن)، برخلاف توصیه او و سایر فرماندهان نظامی، خواستار خروج سریع نیروهای امریکایی از افغانستان بودند. وظیفه او این بود که بر آن عقب نشینی آشفته در ماه اگست گذشته (مرداد ۱۴۰۰) نظارت کند – و بدون شروع هیچ جنگ جدیدی، ایران و سایر دشمنان امریکا را در منطقه مهار کند.
اولین سفر من با مک‌کنزی در جون ۲۰۱۹ بود. ما از عربستان سعودی بازدید کردیم؛ زیرا ایالات متحده در حال نصب سیستم‌های جدید دفاع ضدموشکی «پاتریوت» برای محافظت از این پادشاهی بود. ما شاهد مدرنیزاسیون حیرت انگیز جامعه عربستان بودیم – هرگز نمی‌توانستم تصور کنم نوازندگان خیابانی و زنان بی‌حجاب در جده گردش می‌کردند. اما چهره سرکوبگر ولیعهد «محمد بن سلمان» در پس زمینه پنهان بود. به عنوان مثال، با جنرال «فهد بن ترکی» که در آن زمان فرمانده نیروهای سعودی در یمن و یک ستاره در حال ظهور در ارتش سعودی بود، یک ناهار مجلل خوردیم. یک سال بعد او به دستور محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به اتهام خیانت دستگیر و روانه زندان شد.
ایران در طول سفر ما، نفتکشی را در خلیج فارس توقیف کرد و من به همراه مک‌کنزی به سمت یک کشتی جنگی ایالات متحده در خلیج (فارس) رفتیم که به تازگی یک حمله پهپادی از ناحیه ایران را خنثی کرده بود. پیام مک‌کنزی به نیروهای امریکایی این بود که خونسردی خود را حفظ کنید و از درگیری مستقیم نظامی (با ایران) خودداری کنید. در جریان این بازدید مکنزی به من و روزنامه‌نگاران دیگری که همراه بودند، گفت: ایران «در تلاش بود تا قصد و تعهد ما را بسنجد.»
مکنزی ترجیح داد قدرت نظامی امریکا را نشان دهد اما سعی کند از آن استفاده نکند.
جنوری بعد، مک‌کنزی آنچه را که احتمالاً قوی ترین نمایش قدرت ایالات متحده در برابر ایران از زمان انقلاب ۱۹۷۹ بود، توصیه کرد – حمله هواپیمای بدون سرنشین که جنرال قاسم سلیمانی را کشت. مک‌کنزی در مصاحبه ای به من گفت که ایالات متحده اطلاعاتی در اختیار داشت که سلیمانی در حال برنامه‌ریزی حملات جدیدی است که می‌تواند امریکایی‌ها را در عراق بکشد.
این حمله با واکنش تند ایران مواجه شد: یک حمله موشکی دقیق به پایگاه هوایی «الاسد» عراق که قرار بود امریکایی‌ها را بکشد، انجام شد و اگر اطلاعات اخطار اولیه به نیروهای امریکایی حاضر در پایگاه نمی‌رسید تا به پناهگاه‌ها بروند، چه بسا که نیروهای بی‌شمار امریکایی در این حمله موشکی کشته می‌شدند.
این اقدام تلافی جویانه دقت موشک‌های ایران را نشان داد. اما مک‌کنزی استدلال می‌کند که اثر خالص حمله پهپادی به قاسم سلیمانی این بود که بازدارندگی امریکا در برابر ایران را تقویت کرد.
یکی دیگر از موفقیت‌های نظامی در طول دوران مک‌کنزی نبرد علیه داعش در سوریه بود. ما در سال ۲۰۱۹ به کوبانی سفر کردیم تا با جنرال «مظلوم عبدی» شریک ایالات متحده در آن جنگ، دیدار کنیم. کُردها اطلاعات مهمی را ارایه کردند که به نیروهای مک‌کنزی اجازه داد تا «ابوابراهیم الهاشمی القریشی» رهبر داعش را در ماه فبروری هدف قرار دهند و بکشند، عملیات کلیدی دیگری که در طول سفر ما به همراه مک‌کنزی با موفقیت انجام شد.
به نظر می‌رسد که عقب‌نشینی آشفته امریکا از افغانستان نشان‌دهنده کسوف قدرت ایالات متحده در خاورمیانه است. مطمئناً این همان چیزی است که سعودی‌ها و اماراتی ها آن را درک کردند. اما در حالی که مک‌کنزی سمت فرماندهی سنتکام را ترک می‌کند، نیروهای نظامی ایالات متحده در عراق، سوریه، مصر، بحرین و کویت باقی می‌مانند – بدون در نظر گرفتن عربستان سعودی و امارات. خاورمیانه همچنان برای امریکا یک «عادت وابسته» است که به نظر می‌رسد نه ایالات متحده و نه دوستان بی‌ثباتش قادر به ترک آن نیستند.
