مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: داعش-خراسان ISKP با هدایت تجاوزاتش به کشورهایی مانند ایران و روسیه، نه تنها با سنگین‌وزن‌های منطقه مقابله می‌کند، بلکه بر اهمیت سیاسی و دامنه عملیاتی خود در صحنه جهانی پافشاری می‌کند.»
با این حال، تحلیل‌گران می‌گویند که هیچ یک از این‌ها بدون موفقیت این گروه در ایجاد یک پایگاه امن در افغانستان ممکن نبود. در واقع، این یعنی تقویت حضور داعش در افغانستان،
صبح پنجشنبه (۲ حمل) ، یان مک‌کاری، مقام وزارت خارجه امریکا با کُت و پتلون آبی، کراوات سرخ و کفش‌های قهوه‌ای، به مناسبت ۵مین سالگرد «شکست» داعش در سوریه در یک جلسه پرسش و پاسخ در موسسه واشنگتن حضور یافت.
ایتلاف تحت رهبری ایالات متحده به همراه شرکای محلی‌اش در ۲۳ مارچ ۲۰۱۹ این گروه مسلح را از باغوز سوریه – کشوری که زمانی داعش شهر رقه را پایتختش قرار داده بود – بیرون راندند. مک‌کاری در اظهارات خود گفت: “این نقطه عطفی در تلاش‌های مستمر ما برای اطمینان از این است که داعش نمی‌تواند احیا شود.”
درست یک روز بعد، مردان مسلح وارد سالن یک کنسرت مملو از مردم در مسکو، روسیه، شدند، به دوستداران موسیقی گلوله‌باری کردند و محل برگزاری را در آستانه آن “نقطه عطف” به آتش کشیدند.
در بدترین حمله‌ای که روسیه در دو دهه اخیر شاهد بوده است، بیش از ۱۳۰ نفر از جمله سه کودک کشته و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر زخمی شدند.
داعش-شاخه خراسان مستقر در افغانستان به سرعت مسئولیت آن را بر عهده گرفت. ایالات متحده گفته است که اطلاعاتش نشان می‌دهد این ادعا درست است.
به گفته تحلیل‌گران، حامیان داعش-خراسان در کانال‌های رسانه‌های اجتماعی این حمله را جشن گرفته‌اند. کارشناسان استراتژیک می‌گویند که این تازه‌ترین پیامی است که نشان می‌دهد، چگونه داعش پس از ناکامی‌ها در سوریه و عراق خود را احیا و چگونه افغانستان به صحنه حیاتی جاه‌طلبی‌های فزاینده‌اش ظهور کرده است.
امیره جادون، استادیار علوم سیاسی دانشگاه کلمسون مستقر در کارولینای جنوبی و یکی از نویسندگان کتاب سال ۲۰۲۳، با عنوان “داعش در افغانستان و پاکستان: اتحادها و رقابت‌های استراتژیک” گفته است: «اگر حمله در روسیه به طور قطعی به داعش-خراسان ISKP نسبت داده شود، بر عزم این گروه برای همسو کردن اقدامات با اهداف اعلام شده‌اش پافشاری می‌کند – یعنی هدف قرار دادن کشورهایی که نقش محوری در چشم‌انداز جئوپولیتیک خاورمیانه و آسیای جنوبی و مرکزی دارند.»
حمله به کنسرت روسیه دو ماه پس از بمب‌گذاری‌های انتحاری در کرمان، ایران، رخ می‌دهد که بیش از ۹۰ کشته و نزدیک به ۳۰۰ زخمی برجای گذاشت. داعش خراسان مسئولیت آن حملات را نیز بر عهده گرفته بود.
جادون می‌گوید در حالی که روسیه – از سوی داعش به عنوان ظالم بر مسلمانان در چچن، سوریه و افغانستان (در دوران اشغال شوروی در دهه ۱۹۸۰) تلقی می‌شود – و ایران، با اکثریت شیعه، مدت‌ها در تیررس این گروه مسلح بوده‌اند، اما هدف استراتژیک گسترده‌تری در پس حملات اخیر نهفته است.
او به الجزیره گفت: «داعش-خراسان ISKP با هدایت تجاوزاتش به کشورهایی مانند ایران و روسیه، نه تنها با سنگین‌وزن‌های منطقه مقابله می‌کند، بلکه بر اهمیت سیاسی و دامنه عملیاتی خود در صحنه جهانی پافشاری می‌کند.»
با این حال، تحلیل‌گران می‌گویند که هیچ یک از این‌ها بدون موفقیت این گروه در ایجاد یک پایگاه امن در افغانستان ممکن نبود. در واقع، این یعنی تقویت حضور داعش در افغانستان، حتی پس از آن که طا-لبان، دشمن اصلی‌اش، کنترل این کشور را در اگست ۲۰۲۱ به دست گرفت.
“فضای بیشتر برای رشد”
داعش در اوج نفوذش حدود یک سوم سوریه و ۴۰ درصد عراق را تحت کنترل داشت.
در مواجهه با فشار نظامی طیفی از بازیگران منطقه‌ای – ایتلاف تحت رهبری ایالات متحده، روسیه و ایران – و همچنین دولت‌های این دو کشور، تا پایان سال ۲۰۱۷، داعش ۹۵ درصد از سرزمین‌های خود را را از دست داد. از دست دادن باغوز در مارچ ۲۰۱۹، کنترل فیزیکی این گروه بر هر شهر یا منطقه‌ای در عراق یا سوریه را از بین برد.
در همین حال، داعش-خراسان، وابسته آن در افغانستان، همچنان به شهرت خود به عنوان یک نیروی مرگبار می‌افزود: در ماه می ۲۰۲۰، این سازمان مسئول حمله به یک زایشگاه در کابل بود که منجر به کشته شدن ۲۴ نفر از جمله زنان و نوزادان شد. شش ماه بعد، جنگجویان این گروه به دانشگاه کابل حمله کردند و حداقل ۲۲ دانشجو و معلم را کشتند.
سپس، با بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، داعش-خراسان با بمب‌گذاری ویران‌گر میدان‌هوایی کابل که منجر به کشته شدن حداقل ۱۷۵ غیرنظامی و ۱۳ سرباز امریکایی شد، پیامی دلخراش به دشمن محلی خود و ارتش ایالات متحده که سراسیمه در حال خروج بودند، ارسال کرد.
کبیر تَنِجا، یکی از همکاران بنیاد تحقیقاتی آبزرور مستقر در دهلی‌نو و نویسنده کتاب سال ۲۰۱۹، با عنواک “خطر داعش” گفت: “از آن زمان، داعش در افغانستان به طور قابل توجهی رشد کرده است.” حملات این گروه از مرز به پاکستان نیز سرایت کرده است، جایی که این گروه در جولای گذشته یک تجمع انتخاباتی را بمب‌گذاری و بیش از ۵۰ نفر را کشت.
مایکل کوگلمن، مدیر موسسه آسیای جنوبی در مرکز ویلسون مستقر در واشنگتن، گفت که تصاحب قدرت در افغانستان از سوی طا-لبان به این امر کمک کرده است.
کوگلمن به الجزیره گفت: «داعش-خراسان ممکن است رقیب طا-لبان باشد، اما از تسلط این گروه و همچنین خروج امریکا سود برد».
او گفت: “طا-لبان اقدام به شکستن زندان‌ها کردند که در نهایت جنگجویان داعش-خراسان را آزاد کردند.” فروپاشی ارتش افغانستان تحت حمایت ایالات متحده به داعش-خراسان فرصت‌هایی داد تا سلاح‌ها را تصاحب کنند. و فقدان نیروی هوایی طالبان به این گروه این فرصت را داده است تا موقعیت خود را حفظ کند.
کوگلمن گفت: “عدم حملات هوایی ناتو – شاید موثرترین تاکتیک مورد استفاده برای مدیریت تهدید داعش-خراسان – به این گروه فضای بیشتری برای تنفس می‌دهد، به‌ویژه به این دلیل که طالبان نمی‌توانند از نیروی هوایی استفاده کنند.” در واقع، داعش از یک محیط توانمند در افغانستان سود برده است و این گروه را تشویق کرده تا تمرکز خود را فراتر از پایگاه‌هایش گسترش دهد.”
جاه‌طلبی‌های جدید
تنجا گفت: “فقط داعش-خراسان نیست که نفوذش را افزایش داده است – داعش اصلی عراق و شام نیز نفوذش را افزایش داده است.”
او به الجزیره گفت: «داعش در مناطق عملیاتی اصلی خود، سوریه و عراق، نیز شاهد [افزایش] قابلیت‌های عملیاتی است».
تنجا می گوید که داعش امروز به شکل «آونگان» است، طوری که از نظر ایدیولوژیک قدرتمند است، حتی اگر از نظر سیاسی، تاکتیکی یا استراتژیک دیگر آن‌قدر قدرتمند نباشد. و نحوه مبارزه با این مسئله، پرسش حیاتی است؛ آن هم در زمانی که رقابت قدرت‌های بزرگ و تلاطم جئوپولیتیک جهانی، مبارزه با تروریزم را از اولویت خارج کرده است.»
جادون، با اشاره به دلایل مختلف – از خشم نسبت به کشورهای خاص گرفته تا مخالفت با طا-لبان – جذب شدن جنگجویان به داعش خراسان در مورد این گروه می‌گوید که “حملات در روسیه و ایران برای این گروه بسیار حیاتی است تا شهرت خود را تقویت و کادر استراتژیک متنوع خود را حفظ کند”.
او گفت: “در اصل، سازماندهی حملات بین‌المللی فراتر از مرزهای پاکستان و افغانستان یک تاکتیک عمدی در استراتژی داعش برای جهانی کردن کمپین شان است.”
نویسنده: چارو سودان کَستوری
منبع: الجزیره
